MORZA-przyległe do lądów fragmenty oceanów,ograniczone łańcuchami wysp,półwyspami, podwodnymi progami.PODZIAŁ MÓRZ:OTWARTE(mają szerokie połączenie z oceanem, np.Arabskie,Weddela,Rossa),ZAMKNIĘTE(o utrudnionym połącz.z oceanem przez wąskie cieśniny,np.Czerwone,Czarne,Karaibskie,Bałtyckie)CIEŚNINY-zwężenie części oceanu,morza, jeziora,oddzielające od siebie obszary lądowe.ZASOLENIE-zawartość soli mineralnych rozp.w 1kg.wody.WIELKOŚĆ ZASOLENIA ZALEŻY OD:ilości opadów atmosf.,wielkości parowania, dopływu słodkich wód z lądu,powstawania&topnienia lodów morskich,mieszania się wód.Najw. zasolone->M.Czerwone.PŁYWY-regularne ruchy wznoszące o opadające poziomu morza.Wys. pływów zależy od wzajemnego położenia Ziemi,Księżyca,Słońca.PRZYPŁYW/ODPŁYW-pod niesienie/obniżenie się poziomu wody.PRĄDY MORSKIE(powierzchniowe),przemieszczanie się mas powierzchniowej wody morskiej powodowane gł.wiatrami stałymi.Na kierunek prądów wpływ mają:rozmieszczenie lądów &siłaCoriolisa.DRYF WIATRÓW ZACHODNICH-jedyny prąd mor-ski,który opasuje całą Ziemię wzdłuż równoleżnika(płynie przez3oceany).MORZE BAŁTYCKIE: małe,zamknięte morze o pow.422tys.km².Ma wąskie cieśniny duńskie(maly&wielkiBełt,Sund)oraz Skagerrak&Kattegat łączą je z oceanemAtlantyckim.Jest to morze płytkie-śr,gł=86m,najwyższa koło Gotlandii=459m.Zasolenie=7,8‰.Temp.wody najwyższa=20°.OBIEG WODY:zamknięty obieg wody pod wpływem energii słonecznej&siły ciężkości.Fazy krążenia wody:parowanie, przemiesz-czanie się w atmosferze,kondensacja,opady atmosf,spływ powierzchniowy,wsiąkanie w ziemię, odpływ podziemny.INFILTRACJA-przesącznie wody opadowej w głąb ziemi przez drobne prze- stworki,szczelinki w glebie&skałach,pod wpływem siły ciężkości.RETENCJA-przejściowe zatrzy-manie się wody opadowej znajdującej się w obiegu.KONDENSACJA PARY WODNEJ:zjawisko przechodzenia pary wodnej w atmosferze w stan ciekły(tworzenie się drobnych kropel wody), ewen-tualnie w stały(powstawanie kryształków lodu).WODA MORZE:wyparować,ulec transpiracji, infiltrować,podlec retencji,stać się źródłem.DORZECZE:obszar,z którego wody powierzchniowe spływają do danego systemu rzecznego.ZLEWISKO:obszar,z którego rzeki wpadają do jednego oceanu lub morza.OBSZAR BEZODPŁYWOWY:obszar nieposiadający łączności wodnej z oceanem.DZIAŁ WODNY:linia rozdzielająca dorzecza lub zlewiska.CIEKI WODNE:all wody płynące stale lub w ciągu dluższego okresu czasu własnym korytem.DOPŁYW-rzeka wpływająca do rzeki głównej.CIŚNIENIE HYDROSTATYCZNE:ciśnienie wywierane przez słup wody o określonym ciężarze&wysokości.WODY ARTEZYJSKIE:wody podziemne uwięzione w warstwie wodonośnej między dwiema nieprzepuszczalnymi warstwami skał,podlegające ciśnieniu hydrostaty- cznemu.Po przebiciu warstwy nieprzepuszczalnej wody te,dzięki ciśnieniu hydrostatycznemu, samo- czynnie wypływają na powierzchnię.Jak utrzymują się pod powierzchnią to są subartezyjskie ŹRÓDŁO: miejsce naturalnego wypływu wody podziemnej;źródła dzielą się wg położenia na grzb-ietowe,stokowe,dolinne itp.;wg siły powodującej wypływ na źródła zstępujące(gdy działa siła gra-witacji)&wstępujące(gdy działa ciśnienie hydrostatyczne);wg cech skał wodonośnych na szczelino-we,warstwowe,uskokowe,krasowe itp.WODY MINERALNE:wody zawierające co najmniej1g rozpuszczonych substancji w1l wody.JEZIORA:zagłębienia terenu wypełnione w sposób naturalny wodą pozostającą tam stale(j.stałe)lub okresowo(j.okresowe).Ze względu na pochodzenie j.dzielą się na:tektoniczne-powstałe w wyniku ruchów i deformacji skorupy ziemskiej, reliktowe-będące pozostałością po dawnych morzach,krasowe-utworzone w zagłębieniach powstałych w wyniku rozp. skał podłoża,wulkaniczne-zajmujące kratery wygasłych wulkanów lub odcinki dolin zagrodzone przez potok lawy,polodowcowe-powstałe wskutek procesów związanych z obecnością lodowców& lądolodów,zakolowe-powstałe przez odcięcie meandru,przybrzeżne-powstałe w wyniku zamknięcia przez mierzeję zatoki morskiej lub w wyniku podniesienia się poziomu morza.JEZIORA POWST. POD WPŁ.CZYNN.ZEWN.:jeziora morenowe,oczka polodowcowe,kotły polodowcowe,jeziora rynnowe,jeziora cyrkowe.Najgłębsze jezioro Polski-Hańcza.ZANIKANIE JEZIOR:nie są one tworem długotrwałym.Z biegiem lat zanikają,przekształcając się w bagna,torfowiska lub wysy-chając.TORFOWISKO:obszar bagienny,na którym tworzy się torf.PODZIAŁ RZEK:stale prowadzące wodę,okresowe(zanikają jak jest sucho),epizodyczne(po deszczu,nie mają koryta wykształconego).RZEKI ZASILANE SĄ WODAMI Z:opadów(zasilanie deszczowe),topnienia śniegu(z.śnieżne),źródeł(z.podziemne).NIŻÓWKI:okresy niskich stanów wody.WEZBRANIA POWSTAJĄ WSKUTEK:obfitych&gwałtownych/długotrwałych deszczy,topnienia mas śniegu, spiętszania wód,wlewu wód morskich.POLE FIRNOWE:cz.lodowca,w ktorej gromadzą się& przekształcają masy śnieżne.FIELDY:zrównane wierzchowiny zajmujące duże powierzchnie w górach słabo rozczłonkowanych,charakterystyczne dla górNorwegii.
moderator132