Owce 3w.doc

WYKŁAD 3
WYPAS, ZNACZENIE OWIEC W AGROTURYSTYCE I WYPAS KULTUROWY

Charakterystyka cech anatomicznych owiec

- temperatura ciała – 38,5-40,5°C

- tętno – 70-80 uderzeń/minutę

- ilość oddechów – 12-15/minutę

- stosunek długości jelit do długości ciała – 28:1

- pojemność żołądków – ok. 29,5l

- pojemność jelit – ok. 14,6l

- ilość zębów – 32

- brak siekaczy w szczęce górnej, w dolnej – 8

- ilość kręgów ogonowych – 3-24

- 3 kręgi – owce o ogonie szczątkowym

- 12-17 kręgów – owce krótkoogoniaste

- powyżej 18 kręgów – owce długoogoniaste

- warga górna przedzielona rynienką – sprawność pobierania paszy

- brodawki policzkowe na krawędzi warg – ochrona jamy gębowej przy pobieraniu roślinności kolczastej i ościstej

- przekrój rogów – trójkątny (skręt wokół osi poziomej)

- występowanie gruczołów międzyracicznych

Charakterystyka przewodu pokarmowego owiec i zdolności wykorzystania pasz

- budowa jamy ustnej

- przełyk

- żołądki (żwacz, czepiec i księgi to przedżołądki; trawieniec to żołądek właściwy)

- 1010 bakterii – streptokoki, bakterie kwasu mlecznego, bakterie celulolityczne i inne

- 106 pierwotniaki, głównie wymoczki Diplodium, Entodium, Isotricha, Dasitricha

- długość jelit – 80% długości jelit przypada na jelito cienkie

Żywienie owiec dzielimy na dwa okresy

- letni

- zimowy

Żywienie letnie

- zielonki

- pastwiska

·         trwałe – nie objęte płodozmianem i uprawą przez wiele lat

·         krótkotrwałe – przeznaczone na użytkowanie 2-3-5 letnie i wchodzące w skład płodozmianów 6-9 letnich

·         czasowe – uprawy polowe zasiewane w płodozmianie w celu użytkowania pastwiskowego lub kośnego

·         uboczne-ścierniska, ziemniaczyska, groble, pobocza drogi

Rodzaje wypasu

- wolny

- w ogrodzeniach

·         na pastwisku stacjonarnym

·         wypas kwaterowy

·         wypad kwaterowy dawkowany

- na uwięzi

·         organizacja wypasu

·         wypas na pastwiskach

·         spasanie poplonów i międzyplonów

·         wypas na łąkach

Organizacja wypasu

- wypas na pastwiskach

- spasanie poplonów i międzyplonów

- wypas na łąkach

Wpływ wypasania owiec na ekosystem.

Wzajemne zależności na terenach spasanych

wydeptywanie                            zgryzanie

                                                    |                      ↓                            ↕

                                   odchody   ↓   →              typ i jakość wegetacji

         ↓              ↑            ↑

              gleba                  ←              klimat

Do roślin szczególnie lubianych przez owce należą według kolejności ich zjadania:

- babka lancetowata

- koniczyna biała

- kostrzewa łąkowa

- mietlica biała i życica trwała

Owce przygryzają ruń 2-3cm nad ziemią. Często powoduje to uszkodzenie węzła krzewienia niektórych roślin. Silne przygryzanie może hamować rozwój roślin co nie zawsze jest zjawiskiem niekorzystnym.

Owce udeptują pastwisko (ze względu na małą powierzchnię raciczek wywiera bardzo silny nacisk na darń – 14 000kG/m2) co sprzyja krzewieniu traw.

Nadmierne udeptywanie pastwiska wpływa niekorzystnie na system korzeniowy wielu roślin. W runi pojawia się wiechlina roczna, która obniża plon oraz babka średnia, która przykrywa glebę liśćmi uniemożliwiając rozwój innym roślinom i jest trudno dostępna nawet dla owiec.

W ciągu dnia wypasu owce oddają 4 do 7 razy dziennie kał i 3 do 5 razy mocz. Owce od 6 do 8 tygodni wyczuwają w runi odchody stałe.

Działanie moczu owczego na rośliny

- trawy wykazują odporność

- koniczyna biała usycha lecz po kilku dniach szybko odrasta

- najbardziej wrażliwe są zioła, a ich odrastanie trwa najdłużej

Odchody owcze mają korzystny wpływ na rozwój w runi pastwiskowej

- koniczyny białej

- wiechliny i kostrzewy łąkowej

- przywrotników

Pozostawianie odchodów

Stanowi bogate źródło składników odżywczych → wzrost biomasy

Tworzy nisze rozwoju i bytowania niektórych bezkręgowców → dieta ptaków

Zdrowe zwierzęta → wysoka różnorodność gatunkowa

- gadożer (Circaaetus gallicus)

- strepet (Otis tetrax)

- Bacon Hill

- Epargyreus clarus

Znaczenie owiec w agroturystyce

Niebezpiecznym zjawiskiem ostatnich lat jest wpieranie przez wysoko wydajne rasy ras lokalnych (w obrębie każdego gatunku) ustępujących produkcyjnością. Taka tendencja ogranicza zmienność genetyczną. Rasy miejscowe są przystosowane do występujących w danym regionie warunków klimatycznych, paszy o niskiej jakości oraz niedoborów wody. Poza tym zwierzęta często charakteryzują się wysoką plennością i odpornością na patogeny. A produkty od nich uzyskane mają unikalne walory smakowe i użytkowe. Przemawia to na jak najszerszym wykorzystaniem lokalnych ras i odmian owiec.

Polska owca górska, wrzosówka, świniarka, owca olkuska, kamieniecka, żelaźnieńska i merynos barwny są objęte programem hodowli zachowawczej, a ich utrzymanie jest wspomagane dotacją z budżetu państwa.

Owca norweska

Rasa doskonale przystosowana do ubogiej wegetacji i ostrego klimatu. Zwierzęta cały rok są wypasane i nawet zimą szukają paszy na pastwiskach. Są bardzo skąpo dożywiane.

Rasa szetlandzka

Rasa tyrolska

Jedna z licznych ras lokalnych utrzymywana w małych stadach w Austrii. Jest ona doskonale przystosowana do warunków alpejskich i dostarcza mięso o wybitnych walorach smakowych.

Raczka

Owca utrzymywana na puszcie węgierskiej o długich charakterystycznie śrubowato skręconych wokół prostej osi rogach. Są to odporne i nie wymagające owce utrzymywane dla podtrzymywania walorów krajobrazowych puszty.

Holenderski program wypasu ras lokalnych

Program wypasu owiec w południowej Holandii został wprowadzony przez władze lokalne wspólnie z organizacją ochrony przyrody. Sześciu wykwalifikowanych pasterzy prowadziło wypas owiec ras lokalnych. Pomoc przy nadzorze stada zapewniało 12 owczarków border collie. Teren wypasu stanowiły wrzosowiska, groble, brzegi rzek oraz miejsce parki ekologiczne o łącznej powierzchni 630ha rozmieszczone na przestrzeni ponad 7500km2. Główne założenie programu polegało na tym, iż utrzymanie owiec na tych terenach nie może być celem lecz wypas ma być narzędziem do osiągnięcia ochrony środowiska.

W okresie żywienia letniego, który trwał osiem miesięcy (od IV do XI) właściciele gruntów płacili pasterzom 210 euro dziennie za wypas na ich terenie 250 owiec. Roczna pensja pastrzerza wynosiła 24 000 euro i było to wynagrodzenie za 37 godzinny tydzień pracy i 25 dni urlopu (Van Bee, 2002).

Wypas kulturowy

- transhumance

·         ariege (Pireneje)

- allpegio

- canadas

„Centrum Madrytu zostało wczoraj sparaliżowane przez owce. Setki zwierząt wprowadzili do miasta farmerzy, który protestują przeciwko likwidacji tradycyjnych szlaków wędrówki. Na wielu z nich stoją nowoczesne osiedla.”

- redyk