Maurice Maeterlinck belgijski dramaturg, poeta, eseista, piszący w języku francuskim, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1911. Pochodził z bogatej rodziny flamandzkiej, ukończył studia prawnicze, pracując w tym zawodzie w Gandawie. W 1896 roku zamieszkał w Paryżu, utrzymując się z pracy literackiej. W 1911 otrzymał Nagrodę Nobla. W czasie I wojny światowej nie został przyjęty do armii z powodu nieodpowiedniego wieku, walczył jednak przeciw Niemcom na polu propagandy. Lata międzywojenne wypełniła mu głównie działalność publicystyczna. W 1939 roku przez Portugalię wyjechał do USA. Do Europy wrócił w 1947 roku. Należał do belgijskiej akademii literatury, od 1947 był prezesem międzynarodowego Pen Clubu.

TWÓRCZOŚĆ

Maeterlinck znany jest przede wszystkim jako twórca dramatu symbolicznego. Jego utwory sceniczne odznaczają się tajemniczą atmosferą, nastrojowością, często nasycone są pesymizmem, wyrażając lęk egzystencjalny człowieka oraz jego bezradność wobec przeznaczenia. Najważniejsze dramaty, które wywarły wielki wpływ na innych twórców, to:

Intruz (1890)

Ślepcy (1891)

Peleas i Melisanda (1893)

Wnętrze (1894)

Monna Vanna (1902)

Niebieski ptak (1908)

Ich charakterystyczną cechą jest obojętność autora wobec świata postrzeganego zmysłowo. Z tego powodu akcja sceniczna zarysowana jest w sposób szkicowy. Naprawdę ważny dla Maeterlincka jest ukryty, nieznany i niedostrzegalny sens zjawisk i wydarzeń, "drugie dno" realnych epizodów, w których tkwi prawda o człowieku i kierujących nim pobudkach. Swoim bezwolnym i biernym postaciom kazał funkcjonować w nieokreślonym świecie, często zbliżonym do świata marzeń sennych.

Maeterlinck pisał również wiersze, w których przejawiał wyraźną fascynację poezją jednego z teoretyków i przywódców symbolizmu Stephane'a Mallarme'go. Jako poeta debiutował tomikiem Cieplarnie (1889), wyrażając w wierszach przede wszystkim problem duchowego osamotnienia. Wydał również cykl Pieśni (1894), czerpiąc inspirację z tradycyjnej, ludowej liryki flamandzkiej.

Pisał także znakomite eseje filozoficzno-przyrodnicze, w których dowiódł talentu wnikliwego obserwatora przyrody i umiejętności fascynującego jej opisywania: Życie pszczół (1901), Inteligencja kwiatów (1907), Życie termitów (1926).

ŚLEPCY

streszczenie

W prastarym borze siedzi sześciu ślepców naprzeciwko sześciu ślepych kobiet. Jedna z nich trzyma dziecko, które widzi. Czekają na powrót księdza, który zabrał ich na spacer z przytułku i oddalił się w stronę latarni. W rzeczywistości zaś martwy ksiądz siedzi obok nich na skale, oparty o pień dębu, ale nie zdają sobie oni z tego sprawy.

Ubrani są w ciemne opończe. Nie ruszają się wcale, jakby byli przykuci łańcuchami do skał. Trzy staruszki modlą się. Wszyscy są zmęczeni i senni. Czekają niczym na Godota, na przyjście przewodnika, który ma doprowadzić ich do przytułku. Z daleka dochodzi szum morza, fale zdają się być coraz bliżej. Ciszę przerywają jedynie wiatr, szelest liści i nocne ptaki. W końcu pojawia się pies – wskazuje jednemu ze ślepców miejsce, w którym znajduje się martwy ksiądz – przewodnik. Siedzi na kamieniu zastygły z szeroko rozwartymi oczami, ze złożonymi rękami. Są przerażeni.

Słychać zbliżające się kroki. Ślepcy starają się dowiedzieć, kto nadchodzi, ale nikt im nie odpowiada.

Informacje dodatkowe

Wymowa utworu

-          Ślepcy z utworu Maeterlincka mają wyostrzone inne zmysły niż wzrok, ale nie chcą ich wykorzystać do poznawania świata. Uważają, że tylko wzrokiem można kontaktować się ze światem

-          Bohaterowie sami się ograniczają. Ksiądz chciał, aby poznali wyspę, na której mieszkają, no co reagowali opornie. Ślepcy owi sami zamykają się na świat.

-          Znaczenie określenia ,,ślepcy” w utworze:

·         są ślepi na inne możliwości, które posiadają

·         ślepi na świat, nie chcą go poznać

·         ślepcy rezygnują z kontaktu z człowiekiem: skazują się na samotność, twierdzą, że nie mogą się poznać, bo nie widzą

·         są ślepi na potrzeby innych, cechuje ich egoizm: ksiądz to dla nich tylko przewodnik, traktują go rzeczowo, nie dostrzegli, że był chory

·         ślepcy – bo potrzebują przewodnika. Pojawia się problem ogólniejszy: problem człowieka potrzebującego przewodnika, niepotrafiącego żyć samodzielnie. Ludzie tacy czują się zagubieni w świecie, potrzebują duchowego wsparcia. Nie chcą i nie potrafią sami żyć.

-          przyroda u Maeterlincka: współgra ze stanem zagrożenia:

     ciemny bór, noc, szum morza, zbliżająca się burza, szelest liści, kwiaty ( ślepcy czują           zapach kwiatów- asfodeli, które od średniowiecza są znane jako kwiaty nagrobne, żałobne)

-          teatr , który wystawiał sztuki Maeterlincka , to teatr symbolistyczny; teatr – przede wszystkim – poetycki, kameralny. Takim poetyckim teatrem był Theatre d’Art. (wystawiono w nim ,,Intruza” i ,,Ślepców”).

WNĘTRZE

streszczenie

W ogrodzie stoją Starzec i Obcy, którzy przyglądają się rodzinie, przebywającej w domu( Matka, Ojciec, dwie Dziewczyny, Dziecko). Widok ich spokoju i szczęścia powoduje, że Starzec odwleka to, co ma zrobić: poinformować ową rodzinę o tragedii. Znaleziono bowiem w rzece ciało siostry dwóch Dziewczyn.  Zbliżają się jednak ludzie niosący ciało zmarłej, więc Starzec wkracza do domu i opowiada o tragedii. Rodzina wybiega z domu, aby zobaczyć zmarłą.

informacje dodatkowe

-          dom jest zamknięty, zaryglowany. Starzec zwraca uwagę, że to nie pomoże, bo niebezpieczeństwo i tak nadejdzie. Bezpieczne wnętrze domu nie uchroniło rodziny od tragedii, która i tak już się rozegrała (śmierć jednej z sióstr)

-          jak zwykle u Maeterlincka: oszczędna fabuła, głębokie podteksty

-          odizolowanie nie zabezpiecza człowieka przed niebezpieczeństwem płynącym z zewnątrz

-          motyw teatru w teatrze: wnętrze domu, któremu przyglądają się ‘widzowie’ (Starzec, Obcy – są obserwatorami i komentatorami wydarzeń); całość poznaje natomiast czytelnik dramatu ,, Wnętrze”

-          ,,Wnętrze”: nastawienie na wnętrze bohaterów, ale nie jest to werystyczna psychologia. Autor stawia człowieka w sytuacji oczekiwania. Nie wgłębia się jednak w psychologię postaci jak Czechow i Strindberg.

-          istotne cechy ,, Wnętrza”: statyczność, kameralność, nastrojowość

      WAŻNE:

      dramaturgia Maeterlincka:

-          pisał głównie krótkie formy dramatyczne z nierozbudowaną fabułą. W jego dramatach mamy do czynienia bardziej z sytuacją niż z akcją.

-          dramaty bezruchu

-          sposób spojrzenia na człowieka: marionetka. Stąd 3 sztuki nazwał wspólnym określeniem ,, ,,Trzy małe dramaty dla marionetek" ("Alladyna i Palomides", "Wnętrze" oraz "Śmierć Tintagila")

-          dramat statyczny, dramat nastrojowy, tragedia atmosfery – tymi określeniami definiuje się twórczość Maeterlincka

-          tragizm dnia codziennego – to pokazują jego utwory

-          każda ze sztuk ukazuje różne warianty sytuacji oczekiwania, np. na śmierć- ,,Intruz”; na wiadomość o śmierci - ,,Wnętrze”; na przybycie przewodnika - ,,Ślepcy”

-          dziecko, starzec- postacie te często pojawiają się u Maeterlincka, są u niego najbliżej świata transcendencji; widzą to, co dla innych jest niedostrzegalne

-          często sięgał do motywów baśniowych, np. ,,Niebieski ptak”, ,,Ariadna i Sinobrody”, ,,Księżniczka Malena”, ,, Śmierć Tintagila”

-          twórczość Maeterlincka silnie oddziaływała na dramat i teatr przełomu XIX i XX wieku

3