Odlewnictwo BHP.pdf

Jacek Siedlecki

ODLEWNICTWO

bezpieczeñstwo

i higiena pracy

Warszawa 2006

ODLEWNICTWO

Opracowanie redakcyjne

Mirosława Łątkowska

Opracowanie typograficzne i łamanie

Barbara Charewicz

PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY

Główny Inspektorat Pracy

Departament Informacji i Promocji

www.pip.gov.pl

SPIS TREŒCI

Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Wstêp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1. Etapy procesu produkcyjnego w odlewniach . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

1.1. Wykonanie modeli i rdzennic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

1.2. Przygotowanie mas formierskich i rdzeniowych . . . . . . . . . . . . . . 8

1.3. Wykonywanie form i rdzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1.4. Suszenie i utwardzanie form i rdzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

1.5. Montaż i zalewanie form . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.6. Wybijanie odlewów z form i usuwanie rdzeni z odlewu . . . . . . . . 14

1.7. Oczyszczanie i wykańczanie odlewów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

1.8. Kontrola jakości odlewów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

2. Topienie metali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

3. Zagro¿enia wspólne dla ró¿nych procesów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

3.1. Zagrożenia przy pracach transportowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

3.2. Pył przemysłowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

3.3. Hałas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

3.4. Wibracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

3.5. Promieniowanie optyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.6. Zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym . . . . . . . . . . . . . . . 27

Lista kontrolna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

PRZEDMOWA

Publikacja Odlewnictwo. Bezpieczeństwo i higiena pracy jest materiałem

szkoleniowym przeznaczonym dla osób zajmujących się organizacją, dozorem

i warunkami pracy w odlewnictwie oraz dla pracowników inżynieryjno-technicz-

nych tej branży.

W opracowaniu przedstawiono i omówiono zagrożenia bezpieczeństwa pra-

cy związane z kolejnymi, najbardziej typowymi etapami procesu produkcyjnego

i towarzyszących im czynności. Rodzaj zagrożeń występujących w konkretnej

odlewni jest wypadkową bardzo wielu czynników, w szczególności: stosowa-

nych tworzyw metalicznych, wielkości i stabilizacji programu produkcji oraz wiel-

kości zakładu. Całościowe i dokładne opracowanie tego zagadnienia nie jest

więc możliwe nie tylko ze względu na specyfikę iróżnorodność stosowanych

technologii, ale także z powodu szybkiego rozwoju tej dziedziny przemysłu,

szczególnie coraz szerszego stosowania nowoczesnych i specjalnych tworzyw

odlewniczych, takich jak na przykład stopy magnezu i tytanu. Warto jednak za-

uważyć, że stosowanie w odlewnictwie nowoczesnych procesów technologicz-

nych ma na celu nie tylko uzyskanie odlewów o żądanych wymaganiach, ale

zmierza również do ograniczenia pracochłonności oraz tworzenia takich warun-

ków pracy, w których byłaby ona coraz bezpieczniejsza.

Na końcu opracowania zamieszczono Listę kontrolną, która może być po-

mocna przy próbie oceny stopnia spełnienia wymogów bhp.

WSTÊP

Odlewnictwem nazywamy dział technologii metali obejmujący wytwarzanie

przedmiotów metalowych poprzez wypełnienie formy, mającej zewnętrzny zarys

przedmiotu, ciekłym metalem. Forma może zawierać również rdzenie odtwarza-

jące wewnętrzne kształty wykonywanego przedmiotu.

Po zalaniu formy ciekłym metalem lub stopem metali następuje proces chło-

dzenia odlewu wraz z formą, następnie wybijanie odlewu z formy, usuwanie

rdzeni, oczyszczanie powierzchni odlewu, odcinanie układów wlewowych, nad-

lewów i zalewek, wreszcie kontrola techniczna i obróbka wykończająca. Wszyst-

kie te skomplikowane i różnorodne procesy, mimo postępu techniki, wprowa-

dzaniu coraz to nowych technologii, bezpieczniejszych maszyn i urządzeń oraz

przyjaznych dla środowiska materiałów i surowców – stawiają odlewnictwo

w grupie gałęzi przemysłu o wyższym niż przeciętny poziomie ryzyka zawodo-

wego. W środowisku pracy występuje tu wyjątkowo duża grupa szkodliwych

i niebezpiecznych czynników fizycznych, chemicznych i psychofizycznych.

Do czynników fizycznych należą w szczególności: poruszające się maszy-

ny, ruchome elementy urządzeń technicznych, przemieszczające się materiały

i wyroby, wysokie temperatury, hałas, wibracje, promieniowanie (podczerwone,

ultrafioletowe, elektromagnetyczne, jonizujące), pyły, prąd elektryczny i pola

elektromagnetyczne.

Skażenia chemiczne pochodzą z materiałów i surowców w stanie wyjścio-

wym oraz występują jako produkty reakcji zachodzących w czasie wiązania

składników mas formierskich i rdzeniowych, destrukcji formy przez ciekły metal,

zabiegów metalurgicznych przygotowania ciekłych metali i stopów (przetapianie

złomu, rafinacja, modyfikacja itp.). W środowisku pracy odlewni można rozróż-

nić następujące rodzaje czynników chemicznych, w zależności od sposobu ich

oddziaływania: toksyczne, drażniące, uczulające, mutagenne i rakotwórcze

(udowodnione bądź prawdopodobne). Czynniki te mogą przedostawać się

do organizmu ludzkiego przez drogi oddechowe, skórę ibłony śluzowe oraz

przewód pokarmowy.

W grupie czynników psychofizycznych istotne znaczenie, z punktu widze-

nia warunków pracy, ma obciążenie fizyczne organizmu (statyczne lub dyna-

miczne). Inne niebezpieczne i szkodliwe czynniki, na jakie narażony jest pracow-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: