Rodzaj wady wzroku a zalecenia do pracy z uczniem słabowidzącym.
Często, gdy myślimy o dziecku słabowidzącym i o tym jak ułatwić mu pracę w szkole czy też w domu, pojawia się nam plan dobrego naświetlenia miejsca nauki, usadzenia ucznia w pierwszej ławce i właściwie najczęściej na tym kończą się nasze pomysły. Tymczasem okazuje się, że w przypadku poszczególnych wad wzroku wskazania do pracy są bardzo różne i odbiegające do naszych pierwotnych i zdroworozsądkowych założeń.
Formy pomocy dziecku z wadą wzroku powinny być planowane w oparciu o diagnozę lekarza okulisty i zalecenia z opinii lub orzeczenia poradni psychologiczno- pedagogicznej. a u początku tej pracy należy dokonać dokładnej diagnozy odnośnie pola widzenia.
Dokładna informacja na temat pola widzenia pozwoli nauczycielowi ustalić miejsce i rozmiary ubytku, a co za tym idzie, tak organizować pracę terapeutyczną ze słabo widzącym dzieckiem, aby poprzez odpowiednie ustawienie głowy i oka, dziecko słabo widzące było w stanie jak najwięcej zobaczyć.
NALEŻY ZWRÓCIĆ UWAGĘ NA TO:
• pod jakim kątem ustawienia głowy i oczu dziecko patrzy najchętniej
• jakie jest jego pole fiksacji (czyli obszar obejmowany jednym rzutem oka)
Po zebraniu niezbędnych informacji odnośnie wady wzroku naszego podopiecznego możemy przystąpić do opracowania zaleceń do pracy z uczniem.
W przygotowanym opracowaniu starałam się dokonać podziału poszczególnych wad wzroku, ich krótkiej charakterystyki oraz wskazania ogólnych zaleceń do pracy z dzieckiem .I tak :
BARDZO ZAWĘŻONE POLE WIDZENIA
• Występuje zawężenie pola fiksacji oraz mogą występować kłopoty z orientacją w tekście (gubienie linijek)
ZALECENIE:
• Zadbać o udział w zajęciach orientacji i w treningach poruszania się w przestrzeni.
CENTRALNIE USZKODZONE POLE WIDZENIA
• występuje mroczek centralny (znikanie części obrazu)
• dziecko swobodnie porusza się w przestrzeni, ale ma ogromne trudności z czytaniem – widzi litery, ale trudno złożyć je w słowa. Stąd trudności w płynnym czytaniu, omyłki w rozróżnianiu cyfr, błędy ortograficzne.
• ćwiczenie patrzenia pozaplamkowego
OCZOPLĄS
• drobne niekontrolowane ruchy gałek ocznych, najczęściej towarzyszy innym schorzeniom okulistycznym
• trudność z fiksacją oczu na poszczególnych wyrazach, zamazywanie się lub drganie tekstu
• podczas czytania bardzo szybko się męczy
• im większe zmęczenie czytaniem tym ruchy drgające oka nasilają się, a tym samym spada efektywność czytania
ZALECENIE
• Szukanie tzw. „Strefy ciszy”, czyli takiego położenia gałek ocznych, w którym oczopląs zanika
ZABURZENIA AKOMODACJI OKA
• Zab. przystosowywania się do patrzenia na przedmioty znajdujące się w różnych odległościach
• dziecko musi posługiwać się dwoma parami szkieł (do dali, do bliży)
• Zapewnić dobre, niezbyt intensywne oświetlenie
• Oprócz lampy oświetlającej całe pomieszczenie warto dodatkowo zainstalować oświetlenie punktowe – lampę skierowaną na miejsce pracy
ZABURZENIA ADAPTACJI
• Zab. zdolność przystosowywania widzenia do zmiennego oświetlenia.
• Przejawem może być „kurza ślepota”
• Dobrze oświetlone pomieszczenia
• Innym przejawem jest światłowstręt
• Zapewnić miejsce w klasie z dala od okien i źródeł światła
• Przyciemnione okulary
• Wyeliminowanie powierzchni błyszczących z otoczenia dziecka
ZABURZENIA WIDZENIA OBUOCZNEGO (ZEZ)
• Zaburzenie przestrzennego trójwymiarowego postrzegania otaczającego świata
Dziecko z zaburzonym widzeniem obuocznym powinno znaleźć się pod opieką lekarza, który zdecyduje jaki rodzaj pomocy i ćwiczeń zastosować.
ZAĆMA DZIECIĘCA
• Gdy w soczewce oka pojawia się zmętnienie oznacza to początek zaćmy.
• Może być obuoczna lub jednostronna
• Na skutek zmętnienia soczewka nie przepuszcza promieni świetlnych lub poważnie ogranicza dopływ światła do siatkówki , co powoduje poważne ubytki w widzeniu, aż do całkowitego zaniewidzenia.
• Zaćmę leczy się operacyjnie usuwając zmętniałą soczewkę.
• Widzenie – „jakby za grubą warstwą mgły”
• Nie można tego widzenia skorygować poprzez okulary
ZALECENIA:
• Oświetlenie – takie, które pada na oglądane materiały spoza ich pleców (nigdy przed nimi!!!!), z góry, lekko ukośnie – aby na napisany tekst padał cień głowy.
• Żółty filtr z włókna octanowego (kładziony na tekst)
JASKRA
• Polega na nieprawidłowym krążeniu płynów, co powoduje gromadzenie się płynu wewnątrzgałkowego między soczewką a rogówką.
ZALECENIA
• Sprawne funkcjonowanie uwarunkowane jest dobrym oświetleniem i minimum odblasku
WYSOKA KRÓTKOWZROCZNOŚĆ
• Powyżej 8 dioptrii
• W oku krótkowzrocznym obraz ostry powstaje tylko dla przedmiotów oglądanych z bliska. Do dali występuje obniżona ostrość widzenia.
• Ze względu na niebezpieczeństwo odwarstwienia siatkówki należy ściśle stosować się do zaleceń lekarza dotyczących wysiłku fizycznego.
• Często występuje konieczność czytania z odległości bliższej niż 30 cm
• Uzasadnione wolniejsze tempo czytania
RETINOPATIA WCZEŚNIACZA
• Tradycyjnie mówiono, że związana jest z zaburzeniami w dystrybucji tlenu podawanego wcześniakom w inkubatorze – powoduje utratę wzroku lub słabo wzroczność
• WAŻNE! Można zapobiec ślepocie dzięki wczesnym badaniom okulistycznym (w ciągu 1. miesiąca życia)
• Pomocne są lupy z rączką – najlepiej podświetlane
• Monookulary – przy patrzeniu z daleka
• Pomocne silne oświetlenie
• Duże powiększenie tekstu
OGÓLNE ZALECENIA DO PRACY
• Nauczyciel winien kierować procesem integracji w sposób umiejętny i przemyślany, aby osoba z dysfunkcją wzroku nie została odrzucona przez uczniów pełnosprawnych.
• W szkołach ogólnodostępnych nauczyciel powinien mobilizować dziecko słabo widzące do udziału we wszystkich zajęciach dostosowując równocześnie wymagania do jego niepełnosprawności.
• Znaczną grupę stanowią uczniowie słabo widzący z innymi niepełnosprawnościami. Należy zatem odróżniać problemy wynikające z zaburzeń widzenia od pozostałych trudności w procesie nauczania.
• Wspieranie sfery emocjonalno – motywacyjnej dziecka oraz wsparcie i pedagogizacja rodziców ucznia.
Opracowanie powstało na podstawie „Poradnik dla nauczycieli i rodziców dzieci z dysfunkcją wzroku” pod red. Emilia Grzyb, Ewa Łośko, Małgorzata Połomska, Halina Urbańska; DRUKPRESS, Kraków 1998
Opracowała: mgr Katarzyna Dera – psycholog, tyflopedagog
1
bzhfoto