konwerter na 88-108MHz.pdf

Konwer ter

CCIR/OIRT

2396

Do czego to służy

Od początku 2000 roku zostaje zamknię−

ty dolny zakres UKF FM (65,5−74MHz).

Częstotliwości te zostaną z biegiem czasu

zagospodarowane przez inne służby (głów−

nie ruchome), a stacje radiowe FM będą

nadawały tylko w górnym zakresie FM

(87,5−108MHz). Dla niektórych słuchaczy,

dysponujących starymi odbiornikami radio−

wymi, wyposażonymi tylko w dolny zakres

UKF, pozostaną wtedy trzy sposoby wyjścia

z zaistniałej sytuacji: zakup nowego odbior−

nika, przestrojenie starego na zakres górny

(patrz EdW 12/99), zamontowanie konwer−

tera UKF CCIR/OIRT. Na rynku można

spotkać wiele takich konwerterów, najczę−

ściej wykonanych na układach UL1042 (od−

powiedniki: SO42, K174PS1) lub LA1185.

Ponieważ konwertery z układami UL1042

były już opisywane na łamach EdW, poniżej

prezentujemy opis wykonania konwertera

na mało znanym układzie typu LA1185.

Układ ten, o zupełnie innej konstrukcji, jest

dostępny w kraju w porównywalnej cenie co

UL1042; podobne są również jego parame−

try.

Rys. 1

wej (np. z istniejącej anteny odbior−

nika) poprzez wejściowy obwód re−

zonansowy L1C2 jest skierowany na

wzmacniacz w.cz., w układzie wyj−

ściowym którego znajduje się ob−

wód L2C6. Obydwa obwody

wzmacniacza są zestrojone w okoli−

cy 100MHz (środek pasma CCIR).

Poprzez kondensator C7 wzmocnio−

ny sygnał jest podany na jedno

z wejść mieszacza. Na drugie wej−

ście mieszacza, poprzez separator, dochodzi

sygnał z oscylatora. Elementem decydują−

cym o częstotliwości oscylatora jest obwód

L4C9, dołączony poprzez kondensator C10.

W rozwiązaniu modelowym zamiast elemen−

tów LC zastosowano rezonator kwarcowy

32MHz. Użycie rezonatora jest o tyle dobre,

że nie trzeba stroić obwodu rezonansowego,

a konwerter pracuje bardzo stabilnie. Używa−

jąc obwodów LC można łatwo przystosować

konwerter do właściwej częstotliwości pracy

Jest to układ często wykorzystywany

w głowicach UKF pracujących w zakresach

87,5−108MHz

(fosc=118,7MHz, fpcz=10,7MHz).

W jego skład wchodzą cztery zasadnicze

bloki:

RF−wzmacniacz w.cz.

MIX−mieszacz zrównoważony

OSC−oscylator (generator)

BUF−separator oscylatora (bufor)

Podstawowe parametry układu LA1185:

− częstotliwość

pracy: >118MHz

− napięcie zasila−

nia: 4,5V (1,5−8V)

− maksymalna

moc: 150mW

− zakres tempera−

tur pracy: −

20...+80 o C

Schemat elek−

tryczny opisywane−

go konwertera

przedstawiono na

rysunku 2 . Sygnał

z anteny teleskopo−

Jak to działa

Do budowy konwertera wykorzystano

specjalizowany układ scalony FM firmy

SANYO LA1185 w obudowie jednorzędo−

wej (S9IC).

Schemat blokowy struktury wewnętrznej

tego układu scalonego pokazano na rysun−

ku 1 .

Rys. 2 Schemat ideowy konwertera

Elektronika dla Wszystkich

przy nieco gorszej stabilności, a przy tym

nieco mniejszej cenie. Sygnał wyjściowy

(różnica częstotliwości sygnałów wejścio−

wych mieszacza) z obwodu L3C8 poprzez

kondensator C12 jest doprowadzony do wej−

ścia starego odbiornika. Konstrukcja urzą−

dzenia jest uproszczona do niezbędnego mi−

nimum i zapewnia odbiór tylko wycinka no−

wego pasma. Wynika to z tego, że pasmo

CCIR jest szersze od pasma OIRT i chcąc

odbierać całe pasmo, należałoby obwód

oscylatora wyposażyć w przełącznik oraz

dwa albo trzy przełączane rezonatory kwar−

cowe albo dołączane trymery do kondensa−

tora C9.

W praktyce konwerter z jednym popular−

nym rezonatorem może w zupełności za−

pewnić odbiór interesującego wycinka pa−

sma, gdzie znajduje się akurat ulubiona roz−

głośnia radiowa.

Do zasilania można wykorzystać wewnę−

trzny zasilacz radioodbiornika, pamiętając

o tym, aby w przypadku napięcia większego

od 8V w obwód zasilania konwertera włączyć

dobrany rezystor lub − najlepiej − stabilizator

scalony 78L05 obniżający napięcie do 5V.

W pierwszej fazie uruchamiania do zasila−

nia można użyć baterii płaskiej 4,5V.

Jeżeli w układzie zastosowano wszystkie

elementy sprawne, to strojenie może sprowa−

dzić się do ściskania i rozginania cewek na

najsilniejszy odbiór stacji. Z reguły zawsze

w miejscu zamieszkania znajduje się co naj−

mniej jedna stacja radiowa o większej mocy

i bezpośrednio po włączeniu zasilania powin−

niśmy ją już odebrać.

W przypadku oscylatora bez rezonatora

kwarcowego cewkę L4 łącznie z kondensato−

rem C9 najlepiej jest

zestroić używając

miernika częstotli−

wości dołączonego

za pomocą wtórnika

źródłowego (np.

opisanego w EdW

12/99) do nóżki 8

układu scalonego.

Do sygnalizacji

poprawnego stroje−

nia cewek można

wykorzystać wła−

snoręcznie wyko−

nany stroik, składa−

jący się z plastiko−

wej rurki, np. z ka−

wałka koszulki izo−

lacyjnej, w którą

z jednej strony

wsunięto odcinek

pręta ferrytowego,

a w drugi koniec

pręt diamagnetycz−

ny, np. odcinek gru−

bego drutu alumi−

niowego lub mo−

siężnego (mosiężny

wkręt M3). Wkła−

danie do cewki ma−

teriału ferrytowego

powoduje wzrost

indukcyjności cew−

ki (obniżenie czę−

stotliwości), zaś diamagnetycznego − zmniej−

szenie indukcyjności (wzrost częstotliwości).

Warto przypomnieć w tym miejscu, że ob−

niżenie czętotliwości rezonansowej obwodu

LC można uzyskać poprzez ściskanie zwo−

jów lub dodanie jednego zwoju, a także przez

zwiększenie pojemności współpracującego

kondensatora (podwyższenie częstotliwości

rezonansowej obwodu LC można uzyskać

poprzez rozginanie zwojów lub odjęcie jed−

nego zwoju, a także przez zmniejszenie po−

jemności współpracującego kondensatora).

Na rysunku 4 pokazano różne możliwo−

ści rozszerzenia zakresu odbieranych stacji,

zaś na rysunku 5 − przykładowe nomogra−

my częstotliwości do odczytu odbieranego

sygnału na skali częstotliwości starego

odbiornika.

Montaż i uruchomienie

Cały konwerter zmontowano na małej

płytce drukowanej zamieszczonej we wkład−

ce. Rozmieszczenie elementów pokazano na

rysunku 3 .

Wszystkie cewki (powietrzne) można

bez problemu wykonać własnoręcznie

przez nawinięcie kilku zwojów drutu na

pręcie lub wiertle. W urządzeniu modelo−

wym cewki L1, L2 miały po 4 zwoje, zaś

L3 − 6 zwojów drutu DNE 0,8mm o średni−

cy 4,5mm. Cewka L4 powinna mieć około

10 zwojów drutu DNE 0,8 nawiniętych na

średnicy około 6mm. Można wykorzystać

gotową cewkę z serii 6x6, np. z oznacze−

niem 510.

Zmontowaną płytkę najlepiej jest za−

mknąć w obudowie z blachy pobielanej,

z której należy wyprowadzić przewody zasi−

lania oraz dwa odcinki przewodu koncen−

trycznego we/wy (jeden do anteny, a drugi do

wejścia odbiornika). Na płytce drukowanej

znajdują się zaznaczone miejsca do zamonto−

wania przegród ekranujących w postaci

"krzyża" (jedna blaszka przechodzi wzdłuż

układu scalonego, a druga prostopadle na

wysokości nóżki 5), tak aby wszystkie cewki

były od siebie ekranowane. Oczywiście nie

należy zapomnieć o połączeniu masy kon−

wertera z masą współpracującego radiood−

biornika.

Rys. 4

REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA

Rys. 3 Schemat montażowy

Elektronika dla Wszystkich

Układ modelowy, pomimo braku ekra−

nowania, pracował poprawnie z jednym

rezonatorem, podnosząc wypadkową czu−

łość odbiornika (LUIZA; akurat taki

odbiornik autor miał pod ręką), choć

w pewnych miejscach na skali dało się za−

uważyć lekkie przebijanie stacji starego

zakresu. Ponieważ układ był uruchamiany

na początku grudnia 1999, kiedy jeszcze

czynne były obydwa zakresy, sądzić nale−

ży, że w 2000 roku takiego problemu nie

będzie.

Warto dodać, że opisany konwerter po ko−

rekcji elementów LC był eksperymentalnie

wykorzystywany jako konwerter

6m/20m(10m). W tym przypadku odbierano

sygnały z początku zakresu pasma 50MHz na

odbiorniku SSB/14MHz oraz 28MHz, podłą−

czając rezonator kwarcowy odpowiednio

36MHz i 22MHz.

Będziemy wdzięczni za wszelkie uwagi

na temat nietypowego wykorzystania opisa−

nego układu, a zwłaszcza jako konwertera

2m/10m(11m).

Autor zafascynowany dobrymi parame−

trami i prostotą układów LA1185 postano−

wił zbudować − z wykorzystaniem dwóch

takich układów scalonych − cały tor odbior−

nika SSB 26−30MHz z zastosowa−

niem w p.cz. filtru drabinkowego

złożonego z rezonatorów 40MHz.

W jednym układzie LA1185 wyko−

rzystano przestrajany oscylator LC

− VFO, a w drugim oscylator kwar−

cowy − BFO.

W najbliższym czasie na łamach

EdW przedstawimy opis wykonania

takiego odbiornika umożliwiającego

odbiór SSB w zakresie 11m/CB

(bądź krótkofalarskim 10m), o co

prosiło wielu Czytelników.

Wykaz elementów

US1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LA1185

R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 ΩΩ

C1,,C12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15pF

C2,,C6,,C8,,(C9,, C10) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47pF

C3,,C4,,C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1nF

C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6,,8pF

C11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10nF

*X . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27,,145MHz (32MHz)

L1,, L2,, L3 (L4) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .pattrz tekstt

Uwaga!

Ellementty z gwiiazdką niie wchodzą w skłład kiittu..

Andrzej Janeczek

Rys. 5

Kompllett podzespołłów z płłyttką jestt

dosttępny w siiecii handllowejj AVT jako

kiitt szkollny AVT−2396

Ciąg dalszy ze strony 68.

łem). Ze względu na niewielkie wymiary

płytki na stronie opisowej nie umieszczono

oznaczeń diod D1 .... D7, co jednak ze wzglę−

du na identyczność tych elementów nie ma

najmniejszego znaczenia. Po zmontowaniu

płytki pilota i wywierceniu w obudowie je−

szcze jednego otworu

tliwości rezonansowej zastosowanego prze−

twornika piezo. Czynność tę możemy wyko−

nać na słuch, po wymuszeniu stanu wysokie−

go na wejściu 5 bramki IC6C (można na czas

regulacji zewrzeć wyjście bramki IC6A do

masy zasilania).

Układ nadajnika powinien być zasiany

napięciem stałym o wartości 6 ... 12VDC,

a rodzaj źródła zasilania − bateria 12V, na−

rzucony został przez typ zastosowanej obu−

dowy. Baterię najlepiej połączyć z płytką za

pomocą styków wykonanych z kawałków

blachy fosforowej (np. ze styków starego

przekaźnika). Do zasilania odbiornika na−

pięciem nie przekraczającym 6V najlepiej

będzie wykorzystać cztery bateryjki

1,5V typu R6 umieszczone w koszyczku.

Natomiast sposób obudowania odbiornika,

umocowania przetwornika piezo i wykona−

nia styku włączającego alarm zależy wy−

łącznie od rodzaju zabezpieczanego obiektu

i wyobraźni wykonawcy. Mogę jedynie su−

gerować, że jako styk włączający alarm do−

brze byłoby zastosować włącznik rtęciowy,

zwierający się pod wpływem zmiany poło−

żenia bagażu. Można też wykorzystać czuj−

niki wstrząsowe stosowane w alarmowych

instalacjach samochodowych lub wykonane

we własnym zakresie.

Montaż płytki wykonujemy w typowy

sposób, tym razem zapominając nawet, że ist−

nieje coś takiego jak podstawki pod układy

scalone. Niektóre elementy musimy zamoco−

wać do płytki od strony lutowania. Są to: re−

zystor R1(pod układem IC1), trzy diody,

które raczej nie zmieszczą się pomiędzy przy−

ciskami, rezystor R8 (pod modułem nadajni−

ka) i kondensator C1 (także pod tym modu−

3mm dla diody LED

możemy zabrać się za montaż odbiornika.

Drugą płytkę montujemy zgodnie

z przyjętymi zasadami, rozpoczynając od

elementów o najmniejszych gabarytach,

a kończąc na kon−

densatorach elek−

trolitycznych. Za−

stosowanie pod−

stawek uzależnio−

ne jest od typu

i wymiarów obu−

dowy, w której

umieścimy zmon−

towany układ.

Zmontowany

odbiornik nie wy−

maga uruchamia−

nia, ale jedynie

prostej regulacji

polegającej na do−

strojeniu częstotli−

wości generatora

z IC6B do często−

Rys. 3 Schematy montażowe

Zbigniew Raabe

Elektronika dla Wszystkich

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: