wstep ogolny do pisma swietego.pdf

Dei verbum 1 rozdz. Poświęcony temu iż Bóg w różny sposób dawał człowiekowi

możliwość poznania Boga przy naturalnym świetle rozumu z rzeczy stworzonej. Każdy może

poznać Boga posługując się rozumem. To co dostosowane do rozumu może być dzięki

objawieniu poznane przez wszystkich szybko, bez błędów i z pewnością jeśli tylko wierzymy

w to co jest w PŚ. 2 rozdz. z postanowienia Bożego objawienie powinno być zachowane w

całości i przekazywane. 3 rozdz .poucza żę prawdy wiary objawione przez Boga spisane pod

natchnieniem Ducha św Boga mają za autora i jako takie zostały kościołowi powierzone.

Księgi biblijne uczą prawdy. Zadaniem badacza PŚW jest wniknięcie w to co chcieli

przekazać hagiagr autorzy tekstów św i to Bóg w nim przekazuje. Pismo święte – zbiór

Ksiąg spisanych pod natchnieniem Ducha Św, mających Boga za autora i jako takie

przekazane Kościołowi. Zbiór ten składa się z 73 Ksiąg (46 ST i 27 NT). Pisma te powstały w

różnym czasie i mają różnych autorów (natchnionych biblijnie). Mogą też być różnie

nazywane:

Pismo, Pisma, Pisma święte – nazwy używane przez autorów NT w odniesieniu do ST i

przez Ojców Kościoła w odniesieniu do NT.

Biblia – z greckiego biblos. Pierwotnie słowo to oznaczało materiał do pisania – papirus

wyrabiany z włókien cybery papirusowej, rosnącej w zaroślach Nilu. Później zaczęto

nazywać tak zwój papirusowy, a ponieważ na takim zwoju była spisana Biblia – nazwa

przeszła też na nią.

ST, NT, Stare Przymierze, Nowe Przymierze – nazwę wprowadził św. Paweł. Testament

należy rozumieć nie w znaczeniu ostatniej woli umierającego, ale jako Przymierze.

Testamentum (łac.), dia theke (grec.), Berith (hebr). SP – 2 Kor 3,14. NP. – Łk 22,20

Boskie i ludzkie pochodzenie PŚ

PŚ zawiera objawienie ale nim nie jest , natura natchnienia jest to sposób w jaki Bóg

natchnął autorów, jest to nadprzyrodzona tajemnica wiary, której nigdy nie będziemy w stanie

wyjaśnić. Natchnienie jest nadprzyrodzonym charyzmatycznym działaniem Boga

obejmującym proces powstania rozwoju i napisania ksiąg. Księgi to owoc współpracy Boga i

człowieka.(podwójne autorstwo). Spisanie ksiąg św było ostatnim ogniwem powstawania

ksiąg, gdyż najpierw dominowała tradycja ustna. Świadectwa biblijne o natchnieniu ksiąg

ST – Na początku istniało przekonanie że jednym z istotnych znamion Boga żywego jest

słowo boże. Za pośrednictwem słowa Bóg komunikuje swoją wolę i urzeczywistnia obietnicę,

wzywa do wspólnoty i zbawia. Najstarsze świadectwo o słowie bożym to dekalog, Bóg sam

wypisał dekalog na tablicach. Bóg zachowywał przymierze poprzez tekst i proroków. Spisane

słowo prorockie było Słowem Bożym. W ST jest głębokie przekonanie że przekazują wolę

Boga. NT św pośrednie:

1. Chrystus przypisywał wszystkim księgom ST boski autorytet ostateczne kryterium.

2. Judaizm był pewny że słowo Jahwe przyjęło formę słowa pisanego.

3. Apostołowie także powoływali się na autorytet ST potwierdzenie „Mówi Pismo”, „Mówi

Bóg”

4. Św Paweł wyjaśnia na podstawie ST że Jezus jest mesjaszem, zmartwychwstał .

Świadectwa bezpośrednie : 1. 2 Tm 3, 14-16 – wszelkie pismo jest przez Boga natchnione

TEHEOPNEUTOS – natchniony przez Boga.

2. 2 Piotra 1, 19-21 – kierowani Duchem św FEROMEWOI – ludzie widzeni przez Ducha św.

Świadectwa pozabiblijne o natchnieniu PŚw

1.Liter żydowska – talmud palestyński skodyfikowany zbiór norm prawnych i obyczajowych

opartych na pięcioksięgu Mojżesza mówi że Bóg przemawia nie tylko przez proroków ale

także przez księgi. Najważniejsze: Tora, Prorockie i pozostałe 1,2,3 wszystkie święte

uważano że brudzą ręce.

2. Józef Flawiusz – „przeciew aplonowi” wylicza księgi biblijne któtre żydzi uważają za

święte i mogą za nie oddać życie. Nie wolno im w nich zmieniać.

3. Pozapalestyńskie – Diaspora żydowska przetłumaczenie biblii. Filon Aleksandryjski jako

pierwszy próbował wytłumaczyć naturę proroctwa. W miejscu ducha prorockiego

występował duch Boga i to pod jego działaniem człowiek pisał słowa których nie rozumiał.

Istniało przekonanie o natchnieniu przez Boga tylko wybranych ludzi. Świadectwa literatury

chrześcijańskiej 1. okres patrystyczny - rozciągnięcie przekonania o natchnieniu na NT.

Świadectwo Ojców apostolskich:

a. Świadectwa które próbują przedstawić pozytywny wykład o danych biblijnych o

natchnieniu,

b. próbują bliżej wyjaśnić charakter natchnienia przy pomocy terminów: autor, narzędzie,

oświecenie.

Wśród ojców k. Powtarza sie twierdzenie że pś jest prawdziwym Słowem Bożym spisanym

pod natchnieniem Ducha Św. Ireneusz: „Pisma są doskonałe ponieważ przez słowo Boga i

Ducha zostały wypowiedziane” Justyn: „Poruszeni przez Ducha św mówili w Boskim

Duchu” Augustyn : „Pismo śwlist Bogado ludzi”.Przezpierwszych5wieków

chrześcijaństwa pochodzenie natchnienia było naturalne. Potem pojawiają się wzmianki o

tym że ojcowie bronili natchnienia przed herezjami i wyjaśniali niektóre pojęcia: człowiek

jako narzędzie, Bóg jako autor, Duch jako dyktant. W polemice z marcjonizmem i

manicheizmem augustyn podkreślał autorstwo boże obu testamentów. O Bogu jako autorze

wspomina Grzegorz wielki Orzeczenia soborów: Florenckiego 1442, trydenckiego 1546,

watykańskiego I 1870 i Watykańskiego II 1962-65. Encykliki : Leon XIII Providentissimus

Deus (Bóg Opatrznościowy) 1893, Benedykta XV Spiritus paraklitus ( (duch pocieszyciel)

1920, Pius XII Divino aflante spiritus (pod natchnieniem ducha Św) 1943. Podkreślali

autora człowieka jako narzędzie Boga. Najstarsze świadectwa nawiązują do określenia

proroka jako ust Boga. Augustyn dostrzega w ewangeliach ręce Chrystusa które napisały to

co nakazał Bóg. W polemice z montanizmem Hieronim i Grzegorz akcentują udział

człowieka jako narzędzia świadomego a skutek współpracy z Bogiem zależy nie tylko od

Boga ale i od człowieka. Augustyn rozróżniał 3 wizje: zmysłowa, duchowa i umysłowa.

Orygenes wpływ Boga na człowieka to oświecenie dzięki któremu wzmagała się bystrość i

jawność umysłu. Śerdnoiwiecze do 1546r. Uczeni arabscy : Awicenna (XI)– proroctwo jest

skutkiem działania sił naturalnych, które w prorokach zostały szczególnie zintensyfikowane.

Averoes (XII)– proroctwo jest podobne do snu i epilepsji, ale jest wynikiem dyspozycji

człowieka połączonych z działaniem Bożym.

Mojżesz Mojmonides (XIII w) – żyd. Proroctwo to wewnętrzne oświecenie lub poruszenie

pochodzące od Boga. Franciszkanie i dominikanie: Hugo od św. Wiktora ( XII) –

wprowadza rozróżnienie między natchnieniem prorockim a hagiograficznym

Wilhelm Beavais (XIII)– prorok poznaje w zwierciadle Bożym

Wilhelm Alvernus, filip z Greve. Franciszkanie: Bonawentura poznanie prorockie dzieli na

percepcja i jej osąd, który jest istotą proroctwa, Dominikanie: Albert wielki zwierciadło Boże

wyjaśnia nadprzyrodzony charakter poznania prorockiego.

Sw Tomasz z Akwinu mówił o natchnieniu głównie w związku z proroctwem które zaliczał

do charyzmatu poznawczego. Prorok zdobywa poznanie albo za pośrednictwem specjalnego

światła bożego (oświecenia) dotyczy to prawd nadprzyrodzonych albo naturalnego światła

rozumu – prawdy naturalne. Przyczyna sprawczą poznania prorockiego jest zawsze Bóg.

Towarzyszy temu specjalne światło Ducha. Może być udzielone przy pomocy oświecenia

rozumu (lumen intelektuale) lub przy pomocy specjalnych obrazów. Działanie prorockie

rozciąga się na poznanie i osąd. Dzięi temu bożemu działaniu osąd dokonuje się wg pewności

właściwej Bogu co wyklucza błąd. To istota proroctwa wg Tomasza . Wpływ Boga na

formowanie sądu (wg Tomasza ). 1. Natchnienie skrypturystyczne – natchnienie do pisania,

hagiograf przekazali w swych pismach rzeczy bezpośr udzielone dzięki specjalnej intencji

Boga ale też naturalne. 2. sposób współdziałania Boga z człowiekiem. Autorem głownym jest

Bóg bo Duch Św działa własną mocą i wszystkie słowa są jednocześnie jego słowami.

Czlowiek jest autorem drugorzędnym gdyż został pobudzony do pisania. Od człowieka

pochodzi twórcza inwencja która jednak podlega kontroli ducha św. Natchnienie wg

Tomasza . Nadprzyrodzony i charyzmatyczny wpływ Boga jako autora głownego na osobę

człowieka jako autora drugorzędnego, aby w sposób wolny od błędów przekazać Prawdę

Bożą. Sobór Florencki 1442 – zwołany przeciw jakobitom, Oficjalnie zdefiniował katolicką

naukę o natchnieniu (przecie jakobinom), stwierdzając, że: „Stary i Nowy Zakon to jest

Prawo, Prorocy i Ewangelie wyznają, że posiadają jednego i tego samego Boga jako autora,

ponieważ pod natchnieniem tego samego Ducha Świętego w obydwu Testamentach mówili

święci mężowie.” Sobór trydencki 1546 Został zwołany w walce z reformacją. Przeciwko

liberalnym protestantom ustalono, że Księgi ST i NT cieszą się „jednakową powagą i

szacunkiem” ponieważ „jeden jest Bóg obydwu Testamentów” oraz zostały przekazane

Kościołowi „bądź przez ustne nauczanie Chrystusa, bądź podyktowane przez Ducha Św” ( a

Spiritu Sancto dictatata). Nie rozstrzygnięto natury Ksiąg. Przyjęto nauke o natchnieniu.

Luter przyjmował naukę o natchnieniu ale w oparciu o subiektywne kryteria. Pismo św jest

natchnione w stopniu w jakim prowadzi mnie do Chrystusa. Liberalni protestanci odrzucali

natchnienie nadprzyrodzone . to przeciw nim urządzono sobór. Od 1546 do 1870 sob wat I

podkreślanie Boga z jednej strony, z drugiej człowieka. Działanie Boga : Melchior Canus,

Robert Bellarnin, Suares, Banez. Posługują się obrazem dyktatu uważali że tak dalece duch

dyktował, że nie tylko myśli ale także słowa. Różnice językowe jakie zauważyli tłumaczyli

tym że Bóg posługiwał się zawsze najodpowiedniejszym językiem. Każde słowo natchnione.

Pogląd o natchnieniu liberalnym odrzucono w XIXw. Działanie człowieka : Lessius – nie

wszystkie słowa musza być natchnione nawet całe księgi mogły być napisane bez udziału

Boga a dopiero później zostały zatwierdzone przez Ducha św. Sykstus ze sienny – księgi swe

powstanie zawdzięczają człowiekowi i kościół je zatwierdził. J. Bonfrere- uczeń Lessiusa, w

zależności od charakteru księgi wyróżnia on stopnie natchnienia: 1. uprzedzająca (np

Apokalipsa), 2. towarzysząca, 3. następująca. Wszystkie te teorie zostały później na soborze

wat I odrzucone.

Sobór Watykański I Sobór był histeryczną reakcją na upadek Państwa Kościelnego. Nie

został oficjalnie zakończony, ale mimo to jego ustalenia weszły w życie. W konstytucji

dogmatycznej „Dei filius” Sobór podkreśla natchnienie Pisma i Tradycji przez Ducha Św

(dictate – podyktowane). Odrzucono rozwiązania racjonalistyczne, stwierdzając, że

natchnienie to nie „akceptacja Kościoła” ani „bezbłędność”, tylko Boży autorytet. Księgi

należące do kanonu należy czcić i uważać za objawione. Sobór ten rozpoczął 100- letni

proces tworzenia definicji natchnienia. Od 1870 do 1965 do sob wat II teoria prof J .

Fronzelin punktem wyjścia była chęć określenia Boga jako autora i wew związku między

działaniem Ducha św a Boskim autorytetem. Sobór wat I orzekając że księgi Pśw są napisane

pod natchnieniem orzekł że mają Boga za autora. Stwierdził że istnienie bezpośredni związek

przyczynowy między charyzmatycznym działaniem ducha św a autorstwem Bożym ksiąg. .

Fronzelin wyróżnia element formalny do którego zalicza treść księgi (to dzieło Ducha św) i

element materialny kompozycja i słownictwo (dzieło człowieka). Początkowo teoria ta

wzbudziła uznanie i przyczyniła się do nauki o natchnieniu pokazując złożoność problemu ale

odrzucono ją ponieważ jest zbyt schematyczna. Trudno o przeprowadzenie między myślą a jej

językowym wyobrażeniem rozgraniczenia. Zarzucano mu brak rozgraniczenia między

objawieniem a natchnieniem. Teorie ograniczajace zakres natchnienia biblijnego XIX i

XX w. Ma to związek z rozwojem nauk ktorych wyniki zdałyby się przeczyć temu co zawarte

jest w biblii. Pojawiają się tendencje do zacieśnienia natchnienia. Ograniczono je do prawa

doktrynalnego.

Lenormant – natchnienie rozciąga się tylko na prawdy wiary nadprzyrodzone, nie dotyczą

prawd historycznych. Newman – natchnieniu nie podlegają wypowiedzi w PŚ

wypowiedziane mimochodem. Bortolo – rozróżnia stopnie natchnienia, w zależności od

charakteru prawd: teologiczne stanowiące prawdy wiary; moralne; świeckie wykraczające

poza zakres wiary i obyczajów. Dokumenty kościoła o natchnieniu Providentissimus

Deus” 1893 Leon XIII

Nie można zacieśniać natchnienia tylko do niektórych tekstów biblijnych dal ratowania

prawdy w Piśmie św. Wszystkie księgi w całości zostały napisane z Ducha Św i dlatego są

bezbłędne. Duch Św użył ludzi jako narzędzi, pobudził ich, skłonił do pisania i towarzyszył

im by dobrze wszystko zrozumieli i umieli wyrazić. Encyklika akcentuje Boże autorstwo

Pisma św. Człowiek jest narzędziem. Bóg działa dynamicznie i całościowo. Natchnienie

obejmuje władze duchowe człowieka (rozum i wolę) i wykonawcze (służące do samego

pisania). Pismo św. jest dziełem Boga i człowieka. „ Spiritus paraclitus” 1920 Benedykt XV

Odkrycia literatury starożytnego Wschodu zwróciły większą uwagę na twórczy wkład

człowieka w powstanie Pisma św. Zostało ono spisane pod natchnieniem Ducha Św. Boga ma

za autora i jako takie zostało przekazane Kościołowi. Poszczególni autorzy dobrowolnie

oddali swe zdolności i naturą pod inspirujące działanie Ducha Św. Ta encyklika podkreśla z

kolei ludzkie autorstwo Biblii. Człowiek i Bóg współpisali, współtworzyli i współwydawali

Pismo św. Divino afflante Spiritu ” 1943 Pius XII

Refleksja nad wkładem człowieka w powstanie Biblii. Zgoda dla egzegetów na zajmowanie

się wpływem środowiska, języka i rodzajów literackich na prawdę w Biblii, na prowadzenie

badań w tym kierunku. Człowiek nie jest już nazwany tylko narzędziem, ale orgagonem

(żywym narzędziem, np. ręką) Boga. Człowiek nie zastępuje a uzupełnia Boga. Conficere –

współwykonywanie. Poglądy o natchnieniu w XX w (nauka we współczesnej teologii)

Lagrange

Rozważał pojęcie autorstwa Bożego. Próbował określić stosunek natchnienia do objawienia i

sposób oddziaływania Boga na człowieka. Autorstwa Boże jest konsekwencją charyzmatu

natchnienia. Autor natchniony pisząc korzysta z dwóch źródeł. Jest to:

- Objawienie – rodzaj Boskiego oświecenia (Bóg mówi człowiekowi to, czego on wcześniej

nie wiedział)

- Rozum i doświadczenie

Wszystko w Piśmie św. jest natchnione, ale nie wszystko objawione. Stąd wynikają

nieścisłości w Biblii, opisy okrucieństw itp. zjawiska uwarunkowane wpływami

zewnętrznymi. Bóg ma wpływ wewnętrzny (na rozum, wolę i władze wykonawcze). Czasem

może to być jednak uzupełnione okolicznościami zewnętrznymi. Benoit

Uczeń Lagranga. Wzbogacił pojęcie natchnienia o treści specyficznie biblijne. Wyróżnił trzy

rodzaje natchnienia:

1. Pasterskie – do działania

2. prorockie – do mówienia

3. hagiograficzne – do pisania

Te trzy formy natchnienia są ze sobą ściśle powiązane, są dziełem tego samego Ducha.

Czasem występują jednocześnie (np. u Mojżesza, u św. Pawła). Objawienie jest

konsekwencją, celem i dopełnieniem natchnienia. Objawienie to zakomunikowanie

tajemnicy, a natchnienie to bodziec do jej poznania. Są to pojęcia odrębne ale ściśle ze sobą

związane. Karl Rahner

Dogmatyk (nie biblista), wskazuje na niepełność dotychczasowych prób wyjaśnienia

natchnienia. Skupia się na stosunku Pismo – Kościół. Biblia jest jedynym nośnikiem

zbawienia. ST – przygotowanie do powstania Kościoła. Hagiografowie – żywi świadkowie

wiary Kościoła. Nieomylny autorytet Pism św. i Kościoła – to nierozdzielna jedność, będąca

w odwiecznym planie zbawienia. “Bóg bowiem jednym i tym samym aktem woli zamierzył

Kościół jako instytucję zbawienia oraz Pismo św. jako jego element konstytutywny. Mc

Kenzi

Zajął się społecznymi i historycznymi uwarunkowaniami Biblii. Wg niego powiedzenie, że

Bóg jest autorem głównym, a człowiek autorem drugorzędnym są nieobiektywne w świetle

badań nad Biblią jako dziełem literackim. Ponieważ większość autorów ST jest nieznana, a

księgi są kompilacyjne (z różnych źródeł) - decydującym czynnikiem w powstaniu Biblii była

społeczność, a nie jednostka. To społeczność była nosicielem Słowa Bożego. Charyzmat

natchnienia przysługuje społeczności (nie do końca miał rację). Osobowość korporatywna –

wspólnotą jest Izrael, a potem Kościół. Grelot

Słowo Boże jest decydującym czynnikiem w całych dziejach Izraela i Kościoła. Z Pismem są

związane charyzmaty funkcyjne (obejmowały one starszych ludu, kapłanów, pisarzy,

mędrców - ST, proroków, nauczycieli, ewangelistów i przełożonych wspólnot – NT).

Charyzmaty funkcyjne należą do wewnętrznej struktury Kościoła. Są trwałe, ale nie

identyczne z natchnieniem.

Lohfink

Koncentruje się na bezbłędności Biblii. Biblia zawiera prawdę objawioną i jest bezbłędna.

Formy bezbłędności:

1.hagiografów

2.ksiąg biblijnych

3.Biblii jako całości

Biblii przysługuje tylko ostatnia forma bezbłędności, bo tylko w Chrystusie poznajemy pełną

prawdę Biblii. Poszczególne księgi biblijne są bezbłędnie relatywnie (negatywnie). W Biblii

jest jedność, którą zakłada jedność planu Bożego (więc Biblia nie może być dziełem tylko

człowieka). Alonzo - Schoker

Hiszpan, jezuita, autor “Słowa natchnionego”. Wcielenie – centralna tajemnica dziejów

zbawienia.

Analogicznie do Wcielenia Słowa w Chrystusa, mocą tego samego Ducha dokonuje się

“wcielenie” Słowa Bożego w szatę literacką. natchnienie – objawienie się za pośrednictwem

słowa, inne niż objawienie za pomocą znaków i cudów. Słowo wcielone jest nasieniem

nowego życia i nieograniczonej zbawczej potęgi Boga.

Podsumowanie:

Zdanie “Bóg jest autorem Pisma św.” należy rozumieć w szerszym, teologicznym znaczeniu.

Człowiek jest autorem literackim. Bóg jest autorem przez to, że jest sprawcą Bożej ekonomii

zbawienia, w której Słowo Boże jest niezastąpionym środkiem komunikowania woli Bożej i

uniwersalnym środkiem zbawienia. W tym rozumieniu to Bóg jest jedynym autorem treści

Pisma św.. Co nie oznacza, że wszystko, co jest w Piśmie św. Zostało człowiekowi

bezpośrednio objawione. Oznacza to natomiast, że wszystkie treści Pisma św. Są objęte

działaniem Bożym, które sprawia, że tylko to, co Bóg zamierzył zostało potem nazwane

Pismem św. Bóg wybrał i posłużył się konkretnymi ludźmi w celu przekazania prawdy i

czuwał nad tym, by wszyscy, którzy w sposób twórczy współpracowali przy tworzeniu Biblii

działali tak, jak On chce. Człowiek – autor w sensie literackim zebrał materiał, ułożył go,

utrwalił i zapisał. Bóg działał na niego oświecająco, wzmacniająco i przemieniająco.

Objawienie a natchnienie Głowne trudności określenia zależności objawienia a natchnienia

polegają na tym że te pojęcia nie są jednoznaczne. Są one bliskoznaczne ale nie identyczne.

Wg dei verbum objawienie można określić jako manifestację żywego Boga, której miejscem

jest historia a celem współdziałanie człowieka z Bogiem. Dokonuje się ono za pośrednictwem

słowa. Polega ono na doświadczeniu działania Boga na spotkaniu z Nim. Natchnienie to

potężne tchnienie Ducha Bożego które wyklucza możliwość błędu. Objawienie jest

samoobjawieniem Słowa Bożego, natchnienie jest odpowiednikiem do tego poruszającym

utwierdzającym aby prawdę przekazać nie naruszoną i uczynić skuteczną. Objawienie i

natchnienie stanowią organiczną jedność i się ze sobą przeplatają. Pod względem zakresu

natchnienie jest szerszym pojęciem niż objawienie. Pod wzgl treściowym objawienie jest

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: