DOS.doc

DOS.

DOS (Disk Operation System) jest dyskowym systemem operacyjnym przeznaczonym dla jednego użytkownika, do 16-bitowych mikrokomputerów wykorzystujących procesory rodziny Intel 8086. Wygoda użytkowania oraz zastosowanie systemu, pod nazwą PC DOS dla komputerów IBM PC, zapewniły mu swego czasu dużą popularność. Stworzono bogatą bibliotekę oprogramowania, działającego pod nadzorem systemu MS DOS. Obejmującą bogaty zestaw programów wspomagających pracę biurową, projektowanie, kompilatory języków programowania itp. System ten wywodzi się od systemu o nazwie QDOS, opracowanego przez Seattle Computers - pionierską firmę w dziedzinie budowy i oprogramowania komputerów z procesorem Intel 8086. Kolejne wersje tego systemu o nazwie 86 DOS zostały w 1981 roku zakupione przez firmę Microsoft i nazwane MS DOS. W tymże samym roku system MS DOS zastosował IBM w komputerze IBM PC, wersja dla tego komputera została nazwana PC DOS. Charakterystyka systemów operacyjnych nierozerwalnie związany z komputerem osobistym IBM. Miał on być systemem działającym szybko i efektywnie gospodarującym pamięcią dyskową. Założenia te zostały osiągnięte. W krótkim czasie opracowano dla tego systemu wiele programów użytkowych, co zachęciło producentów do instalowania go w wielu komputerach. Powstało kilka wersji systemu MS DOS: Pierwsza 1.0 (1980 r.) obsługiwała dyskietki jednostronne, 1.1 - dwustronne (8 sektorów/ścieżkę), przy pojemności dyskietki 320KB. Rok 1982 przyniósł zupełnie zmienioną wersję 2.0, a następnie 2.1. Pozwalały one na korzystanie z dysku stałego, dołączanie nowych urządzeń zewnętrznych, usprawniono działanie systemu, poprawiono błędy z pierwszych wersji (zmieniono format dysku - 9 sektorów/ścieżkę, 360 KB pojemność) oraz organizację katalogu plików zapisanych na dysku. W systemie MS DOS 2.0 i wersjach następnych uwzględniono pewne elementy systemu Unix, takie jak hierarchiczny system zbiorów, czy mechanizm przetwarzania potokowego (ang. pipe), pozwalający na łączenie wyjścia jednego programu z wejściem drugiego. Wersja ta pozwala na pracę drugiego programu pod nadzorem działającego programu, w szczególności umożliwiało drukowanie w czasie pracy innego programu. W wersji tej można tworzyć pliki dyskowe zawierające polecenia systemowe (ang. batch file). Polecenia te są wykonywane automatycznie po podaniu nazwy pliku lub po włączeniu zasilania (pliki o nazwie AutoExec). Wersje 3.x były przeznaczone do komputerów IBM PC AT, choć mogły być używane również w starszych modelach. System obsługuje dyskietki o pojedynczej, podwójnej i poczwórnej gęstości zapisu a także dyskietki o średnicy 8 cali (pojemność 1,2 MB) oraz 31 /2 cala (pojemność do 720 KB). Pliki dyskowe mogą być zabezpieczane przed zapisem. Uproszczona jest instalacja dysku wirtualnego. W systemie tym łatwiejsze jest korzystanie z hierarchicznego systemu plików, przełączanie układu klawiatury, korzystanie z wbudowanego zegara i inne. W dalszych aktualizacjach dodano wiele nowych poleceń usprawniających działanie systemu takich jak ScanDisk do diagnozowania dysków czy DriveSpace służący z kolei do ich kompresji.

Sposób obsługi systemu polegający na drobiazgowym i dokładnym wpisywaniu komend również przysparza wiele kłopotów, chociaż z pewną pomocą przychodzą tu nakładki systemowe typu "Norton Commander" czy "DOS Shell" które ułatwiają sposób nawigacji. Zaletą systemu jest jego popularność, małe wymagania sprzętowe, prosta instalacja i otwartość dzięki czemu może być uruchamiany na wielu komputerach niezależnie od producenta i konfiguracji. W podstawowych zastosowaniach takich jak edycja tekstu, dla tego systemu możemy znaleźć całkiem pokaźną liczbę aplikacji, od prostych notatników, po bardziej zaawansowane aplikacje jak WordPerfect Suite for DOS firmy Corel który zawiera edytor tekstowy Wordperfect, arkusz kalkulacyjny Quatro Pro oraz program do tworzenia prezentacji Corel Presentation. Wszystkie razem zajmują około 30 MB i zadowolą się 450 KB wolnej pamięci operacyjnej. Dla użytkowników mogących pracować w sieci i niemających zamiaru zrezygnować z korzystania z nowoczesnych programów, istnieje praktyczne rozwiązanie polegające na pracy za pomocą X-serwera. Polega to na tym, że programy są uruchamiane np. na serwerze Linuxowym, natomiast użytkownik pracuje na komputerze PC z zainstalowanym systemem DOS, otrzymując tylko obraz, tak jakby pracował bezpośrednio na serwerze. W ten sposób na komputerach może zresztą równocześnie pracować większa liczba osób unikając jednocześnie instalacji tego samego programu na kilku maszynach i zmniejszając kłopoty związane z administrowaniem całego systemu. Jest to szczególnie użyteczne w szkołach lub innych mniej zasobnych instytucjach posiadających różnego rodzaju "antyki" z małą ilością pamięci i ograniczoną pojemnością dysku. System operacyjny DOS występuje dziś jedynie jako moduł rodziny systemów operacyjnych WINDOWS. Pełni funkcję elementu zgodności ze starszymi wersjami oprogramowania użytkowego, oraz funkcję konsoli znakowej przeznaczonej do pracy w trybie poleceń wierszowych.

Ćwiczenie I Uruchomienie trybu DOS.

Otwórz Menu Start; wybierz polecenie: Uruchom; wpisz w wierszu Uruchom wpisz polecenie: cmd ; naciśnij OK. lub Enter. W celu rozwinięcia okna DOS na pełny ekran naciśnij kombinację klawiszy: lewy Alt-Enter Konsola znakowa charakteryzuje się minimalną ilością przekazywanej użytkownikowi informacji

Znak zgłoszenia

Punkt pracy wyznacza migający kursor oraz znak zgłoszenia gotowości do pracy w standardowej postaci informujący użytkownika o tzw. dysku bieżącym i katalogu bieżącym.

Na rysunku dyskiem bieżącym jest dysk D: a katalogiem bieżącym katalog główny tego dysku. Znak zgłoszenia można zmieniać poleceniem prompt Oto skłania polecenia:

PROMPT [tekst]     tekst    Określa nowy tekst zgłoszenia.

Tekst zgłoszenia może składać się ze zwykłych znaków i następujących kodów:

  $A   & (znak ampersand)

  $B   | (potok)

  $C   ( (lewy nawias)

  $D   bieżąca data

  $E   kod escape (kod ASCII 27)

  $F   ) (prawy nawias)

  $G   > (znak większe niż)

  $H   Znak Backspace  (kasuje poprzedni znak)

  $L   < (znak mniejsze niż)

  $N   bieżący dysk

  $P   bieżący dysk i ścieżka

  $Q   = (znak równości)

  $S     (spacja)

  $T   bieżąca godzina

  $V   numer wersji systemu Windows XP

  $_   powrót karetki i znak wysuwu wiersza

  $$   $ (znak dolara)

Przykład:               prompt $d

                            prompt $p$g

                            prompt $t

Edycja poleceń DOS

F1 odtwarza jeden znak ostatniego polecenia

F3 odtwarza ostanie polecenie

↑↓ odtwarzają tzw. historię poleceń

←→przemieszczają kursor w ciągu znaków polecenia

backspace delete kasują jeden znak

Insert przełącza tryb wstawiania znaków w poleceniu

Ćwiczenie 2 zmiana bieżącego dysku

Dyski w systemach WINDOWS i DOS oznaczane są literami alfabetu łacińskiego łacińskiego znakiem ”:” np. A:, B: D: F: itd.

Zmiana bieżącego dysku to polecenie w postaci oznaczenia dysku.

Włóż do stacji dyskietek dyskietkę, a do stacji CD dysk CD.

Wydaj następujące polecenia i obserwuj jak zmienia się znak zgłoszenia:

A: i naciśnij Enter

D: i naciśnij Enter

C: i naciśnij Enter

Polecenie subst kojarzy ścieżkę z literą dysku.

SUBST [dysk1: [dysk2:] ścieżka]

SUBST dysk1: /D

  dysk1:                 Określa dysk wirtualny, któremu przypisuje się ścieżkę.

  [dysk2:]ścieżka  Określa dysk fizyczny i ścieżkę, które mają być przypisane do dysku
                             wirtualnego.

  /D                        Usuwa przypisany dysk (wirtualny).

Aby wyświetlić bieżącą listę dysków wirtualnych, wpisz SUBST bez parametrów.

Wydaj polecenia:

subst G: C:\

subst

G:

C:

subst G: /d

subst

Przygotowanie dysku do pracy formatowanie.

FORMAT wolumin  [/FS:syst_plików] [/V:etykieta] [/Q] [/A:rozmiar] [/C]

FORMAT wolumin  [/V:etykieta] [/Q] [/F:rozmiar]

FORMAT wolumin: [/V:etykieta] [/Q] [/T:ścieżki /N:sektory]

FORMAT wolumin: [/V:etykieta] [/Q]

FORMAT wolumin  [/Q]

  wolumin             Określa literę dysku (z dwukropkiem)

  /FS:syst_plików Określa typ systemu plików (FAT, FAT32 lub NTFS).

  /V:etykieta         Określa etykietę woluminu.

  /Q                       Wykonuje szybkie formatowanie.

  /A:rozmiar          Zastępuje domyślny rozmiar jednostki alokacji. Dla zastosowań ogólnych zaleca się używanie ustawień domyślnych.

System NTFS obsługuje rozmiary: 512, 1024, 2048, 4096, 8192, 16 KB, 32 KB, 64 KB. System FAT obsługuje rozmiary: 512, 1024, 2048, 4096, 8192,16 KB, 32 KB, 64 KB, (128 KB, 256 KB dla sektorów o rozmiarach > 512 bajtów).

System FAT32 obsługuje rozmiary: 512, 1024, 2048, 4096, 8192,16 KB, 32 KB, 64 KB, (128 KB, 256 KB dla sektorów o rozmiarach > 512 bajtów).

Zauważ, że systemy plików FAT i FAT32 narzucają następujące ograniczenia na liczbę klastrów na woluminie:

                  FAT: liczba klastrów <= 65526

                  FAT32: 65526 < liczba klastrów < 4177918

Polecenie Format zostanie natychmiast przerwane w przypadku wykrycia, że powyższe wymagania nie będą spełnione przy użyciu określonego rozmiaru klastra.

  /F:rozmiar      Określa rozmiar dyskietki do sformatowania (1,44)

  /T:ścieżki      Określa liczbę ścieżek na jednej stronie dysku.

  /N:sektory      Określa liczbę sektorów na ścieżce.

Wykonaj następujące polecenia:

Format a:

Format a:/q/v:laborka

Ćwiczenie 3 System plików

System zapisu i przechowywania informacji sytemu DOS opiera się na pojęciu pliku i katalogu. Plik to spójny zbiór informacji zapisany na dysku, a katalog to zbiór plików i innych katalogów tworzony w celu porządkowania plików na dyskach. Katalogi tworzą na dyskach hierarchiczną strukturę drzewiastą.

Podstawowe polecenia plikowo- dyskowe:

cd  Wyświetla nazwę bieżącego katalogu lub zmienia go.

CD [/D] [dysk:][ścieżka]

CD [..]

Symbol  ..   Określa, że chcesz przejść do katalogu nadrzędnego.

Wpisz CD dysk:, aby wyświetlić bieżący katalog na określonym dysku.

Wpisz CD bez parametrów, aby wyświetlić bieżący dysk i katalog.

Użyj opcji /D, aby wraz ze zmianą bieżącego katalogu na dysku zmienić bieżący dysk.

Polecenie CD C:\TEMP ustawi katalog bieżący na C:\, jeśli TEMP występuje na dysku.

Polecenie CD nie traktuje spacji jako ograniczników, można więc użyć polecenia CD dla nazwy podkatalogu, która zawiera spację bez otaczających nazwę cudzysłowów. Na przykład:

    cd \winnt\profiles\nazwa_użytkownika\programy\menu start

znaczy to samo co:

    cd "\winnt\profiles\nazwa_użytkownika\programy\menu start"

Wykonaj następujące polecenia  (obserwuj znak zgłoszenia):

C:

Cd windows

Cd ..

Cd windows\sytem32

Cd\

Cd documents and settings

cd..

cd “documents and settings”

cd student

cd moje dokumenty

cd ..\ulubione

cd\windows\system32

cd ulubione (wydaj poprawne polecenia otwarcia katalogu ulubione posiłkując się wynikiem polecenia tree)

Jeśli wynik polecenia jest za długi aby obejrzec wynik na ekranie wykorzystaj nastepująca konstrukcję:   polecenie|more

Polecenie tree przedstawia graficznie strukturę katalogów na dysku lub w określonej ścieżce.

TREE [dysk:][ścieżka] [/F] [/A]

   /F   Wyświetla nazwy plików w poszczególnych folderach.

Wykonaj nastepujące polecenia:

C:

Cd\

tree

Cd documents and settings

tree

Polecenie dir Wyświetla listę plików i podkatalogów w katalogu.

DIR [dysk:][ścieżka][nazwa_pliku] [/A[[:]atrybuty]] [/B] [/C] [/D] [/L] [/N]

  [/O[[:]sortowanie]] [/P] [/Q] [/S] [/T[[:]pole_czasowe]] [/W] [/X] [/4]

  [dysk:][ścieżka][nazwa_pliku]

              Określa dysk, katalog lub pliki do wyświetlenia.

  /A          Wyświetla pliki z określonymi atrybutami.

  Atrybuty:    D  Katalogi                R  Pliki tylko do odczytu

                     H  Pliki  ukryte           A  Pliki gotowe do archiwizacji

                     S  Pliki systemowe         -  Prefiks oznaczający "nie"

  /B          Używa prostego formatu (bez nagłówka lub podsumowania).

  /C          Wyświetla w rozmiarach plików separator tysięcy. Jest to ustawienie domyślne.
                Aby nie wyświetlać separatora, użyj /-C.

  /D          Podobne do /W, ale pliki są sortowane kolumnami.

  /L          Używa małych liter.

  /N          Nowy format długiej listy, w którym nazwy plików umieszczone są z prawej strony.

  /O          Wyświetla listę plików w określonym porządku.

  Sortowanie:

  N  Wg nazw (alfabetycznie)  S  Wg rozmiarów (od najmniejszych)

              E  Wg rozszerzeä (alfabet.)   D  Wg dat i godzin (od najstarszych)

              G  Katalogi na poczĄtku     -  Odwrócenie kolejności

  /P          Wstrzymuje wyświetlanie po zapełnieniu ekranu.

  /Q          Wyświetla informacje o właścicielach plików.

  /S          Wyświetla pliki w określonym katalogu i wszystkich podkatalogach.

  /T          Określa, które pole czasowe jest wyświetlane lub używane do sortowania.

pole_czasowe:   C  Data utworzenia

                            A  Data ostatniego dost©pu

                           W  Data ostatniego zapisu

  /W          Stosuje format szerokiej listy.

  /X          Wyświetla krótkie nazwy wygenerowane dla plików o nazwie innej postaci niż
                8kropka3. Format ten wygląda tak, jak format /N, przy czym krótka nazwa jest
                ...