Tarczyca.pdf
(
4058 KB
)
Pobierz
12591648 UNPDF
T
arczyca
komrek naszego organizmu i kontrol« przemiany materii. Nad-
mierne lub niedostateczne wytwarzanie hormonw przez ten gru-
czo¸ moýe spowodowa szereg nieprawid¸owoæci w naszym organi-
zmie. Endokrynolodzy przypominaj, ýe nieleczona tarczyca moýe
nie tylko uprzykrzy ýycie, lecz takýe sta si« przyczyn nawet nie-
dorozwoju fizycznego i umys¸owego. Objawy takie jak: os¸abienie,
sennoæ, sk¸onnoæ do depresji, apatia, spowolnienie mowy, nie za-
wsze kojarzone s z niedoczynnoæci tarczycy. Cz«sto takie osoby s
spychane na margines ýycia spo¸ecznego. Tymczasem wyrwnanie
gospodarki hormonalnej pacjenta przywraca go do normalnego
funkcjonowania w spo¸eczeÄstwie. Rwnieý niepokj, ruchliwoæ,
nadpobudliwoæ, drýenie rk, nadmierne pocenie si« i m«czenie wy-
nikajce z nadczynnoæci tarczycy nie sprzyjaj rozwijaniu kontak-
tw zawodowych czy towarzyskich. Odpowiednie leczenie moýe ten
stan zmieni.
Dodatek zawiera podstawowe informacje o istocie choroby, jej
przebiegu i moýliwoæci leczenia.
Lekarz endokrynolog odpowie na pytania, m.in. dlaczego prawid¸o-
we funkcjonowanie tarczycy jest tak waýne dla naszego organizmu,
jakie s objawy zaburzeÄ tarczycy i kiedy uda si« do lekarza. War-
to przeczyta rwnieý artyku¸ na temat jodu. Dowiedz si« z niego
PaÄstwo, np. od kiedy istnieje obowizek jodowania soli kuchennej,
ktra ma zapobiega niedoborom tego mikroelementu w organi-
zmie cz¸owieka, a takýe ile jodu dziennie powinniæmy dostarczy
naszemu organizmowi.
Co to jest wole i czy kaýdy wykryty guzek w gruczole tarczycy jest
grony Ð odpowiedzi na te pytania juý w dzisiejszym dodatku. Moý-
na si« takýe dowiedzie, czy zapalenie i nowotwory tarczycy s cz«-
stymi schorzeniami i kto najcz«æciej na nie choruje, a takýe jak si«
ustrzec chorb zwizanych z tarczyc.
Tarczyca
gospodark« wapniowo-fosforow
organizmu.
Tarczyca jest gruczo¸em majcym
zasadnicze znaczenie w regulacji
procesw przemiany materii. Dzieje
si« tak za poærednictwem dwch hor-
monw, jodowanych pochodnych
aminokwasu tyrozyny, a mianowicie
tyroksyny zawierajcej cztery atomy
jodu i trjjodotyroniny, ktra zawiera
trzy atomy jodu. W procesie powsta-
wania tych hormonw bardzo waýn
rol« odgrywa wspomniane juý bia¸ko
Ð tyreoglobulina. Jest ono matryc i
substratem dla ich syntezy, gdyý to
wchodzca w jego sk¸ad reszta tyro-
zynowa jest jodowana. Tak powsta¸a
jodotyreoglobulina, zawierajca jo-
dowane reszty tyrozyny, jest form
magazynow hormonw, wydziela-
n i sk¸adowan w koloidzie p«che-
rzykw. Hormony te przechowywane
w postaci zwizanej z bia¸kiem s
nieaktywne i stanowi rezerwuar,
ktry moýe wystarczy cz¸owiekowi
nawet na dziesi« miesi«cy. W efek-
cie tarczyca jest jedynym gruczo¸em
endokrynnym cz¸owieka, ktry przed
wydzieleniem hormonw magazynu-
je duýe ich iloæci.
Trzecim hormonem produkowanym
przez gruczo¸ tarczowy jest wspomnia-
na juý powyýej kalcytonina, wytwa-
rzana w miýszu tarczycy. Rýni si« on
od wymienionych wczeæniej hormo-
nw tarczycy Ð poczwszy od jego bu-
dowy chemicznej, sposobu i miejsca
syntezy, skoÄczywszy na jego funkcji.
Jest to peptyd obniýajcy st«ýenie jo-
nw wapnia we krwi. Hamuje wch¸a-
nianie wapnia i fosforanw w jelicie
oraz zwi«ksza ich wydalanie z mo-
czem. Synteza kalcytoniny zachodzi w
komrkach C (oko¸op«cherzykowe)
tarczycy i jest ca¸kowicie niezaleýna od
produkcji tyroksyny i trjjodotyroniny.
Hormony tarczycy s odpowiedzialne
za prawid¸owe funkcjonowanie
wszystkich tkanek organizmu.
Tarczyca, mimo ýe waýy niewiele, bo u
doros¸ego cz¸owieka 20-30 gramw,
jest najwi«kszym wy¸cznie we-
wntrzwydzielniczym gruczo¸em uk¸a-
du dokrewnego cz¸owieka. Wi«ksza
od tarczycy jest jedynie trzustka Ð ta
jednak jest gruczo¸em mieszanym, tj.
wydzielania wewn«trznego i ze-
wn«trznego.
Omawiany gruczo¸ umiejscowiony
jest w przedniej cz«æci szyi, na wyso-
koæci krtani. Przy ruchach po¸ykowych
unosi si« ku grze. Jego kszta¸t porw-
nywany jest do motyla lub litery H, po-
niewaý sk¸ada si« on z dwch p¸atw
bocznych i ¸czcego je wskiego pa-
sma tkanki zwanej cieæni. Ze wzgl«du
na takie po¸oýenie jest jedynym gru-
czo¸em dokrewnym, ktrego powi«k-
szenie moýna od razu zauwaýy go¸ym
okiem. üatwo dost«pny do badania
sprzyja szybkiemu wykrywaniu wszel-
kich nieprawid¸owoæci. Powierzchnia
tarczycy niezmienionej chorobowo jest
g¸adka, a ca¸y gruczo¸ mi«kki. Stward-
nienie lub wyczuwalne guzki przema-
wiaj za zmian chorobow.
Ca¸a tarczyca obj«ta jest torebk
¸cznotkankow, ktra wnika w jej
miýsz i dzieli si« na liczne zraziki.
Kaýdy taki zrazik zawiera kilkadzie-
sit p«cherzykw gruczo¸owych, kt-
rych wn«trze wype¸nia wydzielina
zwana koloidem, a takýe bia¸ko tyre-
oglobulin«, w ktrej znajduj si«
zmagazynowane hormony tarczycy.
W miýszu tarczycy s rwnieý ko-
mrki wytwarzajce hormon zwany
kalcytonin, ktry wraz z parathor-
monem wydzielanym przez drobne
gruczo¸y przytarczyczne, leýce na
tylnej powierzchni tarczycy, reguluje
arczyca
T
arczyca odpowiada za funkcjonowanie praktycznie wszystkich
10
Nasz Dziennik
Czwartek, 25 stycznia 2007
SZLACHETNE ZDROWIE
Tarczyca
Ð waýny gruczo¸
Gruczo¸ tarczycy odpowiada za funkcjonowanie praktycznie wszystkich komrek naszego organizmu i kontro-
l« przemiany materii. Nadmierne lub niedostateczne wytwarzanie hormonw przez ten gruczo¸ moýe spowo-
dowa szereg nieprawid¸owoæci w organizmie, ¸cznie z zahamowaniem rozwoju fizycznego i umys¸owego.
Badania w kierunku wykrycia chorb tarczycy
dla osb
ubezpieczonych i posiadajcych stosowne skierowania s finanso-
wane przez Narodowy Fundusz Zdrowia w oærodkach, ktre pod-
pisa¸y kontrakt z NFZ. Pacjent moýe za odp¸atnoæci wykona je
takýe w prywatnych placwkach. W zaleýnoæci od placwki koszt
takich badaÄ to:
4
USG tarczycy Ð 40-70 z¸
4
Badania krwi okreælajce poziom hormonw Ð T4 (tyroksyna), T3
(trjjodotyronina), TSH (hormon tyreotropowy) Ð 30-70 z¸ za okre-
ælenie poziomu jednego hormonu.
4
Biopsja tarczycy pod kontrol USG Ð 100-250 z¸.
jest jod. Przy braku lub
niedoborze jodu w poýy-
wieniu tarczyca ulega po-
wi«kszeniu, co uwidacz-
nia si« na zewntrz w po-
staci tzw. wola. W Polsce
wyst«puje on u oko¸o 15
proc. ludzi. Nasz kraj jest
obszarem, gdzie spoýycie
jodu jest niewystarczaj-
ce, std koniecznoæ jo-
dowania soli.
Wole moýemy podzie-
li na: wole miýszowe,
miýszowo-guzkowe i
guzkowe. Natomiast na
podstawie stanu czynno-
æciowego tarczycy mog
wyst«powa wole z pra-
wid¸ow czynnoæci hor-
monaln tarczycy (euty-
reoz), czyli wole oboj«t-
ne, wole z nadczynnoæci
(hipertyreoz) lub wole z niedoczyn-
noæci (hipotyreoz). Te pierwsze s
najcz«æciej spotykan chorob tar-
czycy. Rozwijaj si« one w kaýdym
wieku, ale zwykle powstaj w dzie-
ciÄstwie, u m¸odych kobiet oraz nie-
kiedy w trakcie stanu b¸ogos¸awio-
nego. Leczenie polega na dostarcze-
niu organizmowi odpowiedniej
dawki jodu. Wole ustabilizowane od
wielu lat, nawet jeæli juý nie wyma-
gaj leczenia, powinny by obser-
wowane w obawie przed pogorsze-
niem ich stanu. Wole miýszowo-
-guzkowe i guzkowe wymagaj nie-
kiedy badaÄ scyntygraficznych i
biopsyjnych a takýe, w niektrych
przypadkach, ich usuni«cia. Decyzj«
o skierowaniu na zabieg podejmuje
lekarz, ktry ustala rwnieý, czy mu-
si si« on odby natychmiast czy teý
chory moýe poczeka.
Niewielkie powi«kszenie tarczycy
z regu¸y nie powoduje dolegliwoæci,
ale juý duýe wole mog uciska
tchawic«, utrudnia po¸ykanie.
Nieleczone wole groý powik¸aniami
Ð mog by przyczyn nadczynnoæci
lub niedoczynnoæci tarczycy.
æci tarczycy to choroba Graves-Ba-
sedowa oraz wole guzowate
nadczynne.
Choroba Gravesa-Basedowa, zali-
czana do tzw. schorzeÄ autoimmu-
nologicznych, polega na tym, ýe le
funkcjonujcy uk¸ad odpornoæciowy
pobudza tarczyc« do wytwarzania
zwi«kszonej iloæci hormonw. Przy-
czyn choroby moýe by np. silny
uraz psychiczny, np. szok
spowodowany æmierci kogoæ
bliskiego, l«k, gniew, a takýe ostra
lub przewlek¸a choroba zakana i
okresy przestrojenia hormonalnego
organizmu Ð okres dojrzewania i
przekwitania. Dlatego na to scho-
rzenie najcz«æciej choruj kobiety.
Charakterystyczny w tej chorobie
jest wytrzeszcz ga¸ek ocznych (moýe
doprowadzi do upoæledzenia wzro-
ku) i przyæpieszenie czynnoæci serca.
Niedoczynnoæ tarczycy
Niedoczynnoæ tarczycy spowodowa-
na jest niedostatecznym wydzielaniem
hormonw przez ten organ. Moýe je
powodowa m.in.: zapalenie tarczycy
czy choroby przysadki mzgowej, kt-
ra wydziela za ma¸o hormonw pobu-
dzajcych czynnoæ tarczycy.
Rozwijajca si« u doros¸ych niedo-
czynnoæ tarczycy powoduje powsta-
nie tzw. obrz«ku æluzakowatego Ð
odk¸adanie si« duýej iloæci substancji
æluzowatej w tkankach, zw¸aszcza w
tkance podskrnej. Chory przy niedo-
czynnoæci tarczycy skarýy si« na ci-
g¸e uczucie zimna, w wyniku obniýo-
nej przemiany materii.
Innymi objawami moýe by m.in.:
os¸abienie, przybieranie na wadze,
ble mi«æni, ospa¸oæ fizyczna i psy-
chiczna, zaburzenia koncentracji, bla-
doæ, suchoæ i szorstkoæ skry, wy-
padanie w¸osw, u kobiet Ð d¸ugie i
bardzo obfite miesiczki. Pojawia si«
takýe obrz«k powiek i spowolnienie
mowy, g¸os staje si« ochryp¸y i gruby.
Niedoczynnoæ tarczycy na pod¸o-
ýu niedoboru jodu moýe spowodo-
wa takýe bezp¸odnoæ. Niedobory
hormonw uzupe¸nia si«, stale zaýy-
wajc tabletki. Iloæ preparatu do-
biera lekarz w zaleýnoæci od wagi
cia¸a i poziomu hormonw we krwi
pacjenta.
Hormony tarczycy takie jak tyroksyna
(T4), trjjodotyronina (T3), kalcytoni-
na wywieraj znaczny wp¸yw na roz-
wj, wzrost i dojrzewanie wielu na-
rzdw cz¸owieka, np. rozwj w¸-
kien nerwowych, chrzstek wzrosto-
wych. S niezb«dne do komrko-
wych przemian energetycznych i me-
tabolicznych, jak rwnieý syntezy
bia¸ek, utrzymania sta¸ej temperatu-
ry cia¸a, czynnoæci uk¸adu sercowoÐ
naczyniowego czy motoryki jelit. Re-
guluj takýe prac« uk¸adu nerwowe-
go, mi«æniowego i krýenia.
Hormony tarczycy
potrzebne s m.in do:
¥ rozwoju w¸kien nerwowych,
chrzstek wzrostowych
¥ przemian energetycznych
i metabolicznych
¥ syntezy bia¸ek
¥ utrzymania sta¸ej temperatury
cia¸a
¥ czynnoæci uk¸adu sercowoÐ
naczyniowego
¥ motoryki jelit
¥ regulacji pracy uk¸adu
nerwowego, mi«æniowego
i krýenia
Wole Ð cý to takiego?
Funkcja tego waýnego gruczo¸u tar-
czowego w duýej mierze zaleýna jest
od czynnika zewn«trznego, ktrym
REKLAMA
W przypadku wola guzowatego
nadczynnego nadczynnoæ tarczycy
jest nast«pstwem wydzielania du-
ýych iloæci hormonw przez niekt-
re guzy tarczycy. W przebiegu nad-
czynnoæci tarczycy wzrasta znacznie
w ustroju przemiana materii, zuýy-
cie tlenu i produkcja energii ciepl-
nej. Wp¸ywa to szkodliwie m.in. na
serce i uk¸ad nerwowy. Chorzy na
nadczynnoæ tarczycy maj liczne
dolegliwoæci, takie jak: uczucie go-
rca, nerwowoæ, szybkie lub nie-
rwne ko¸atanie serca, drýenie rk,
sk¸onnoæ do biegunek, chudni«cie,
bezsennoæ, wysokie ciænienie t«t-
nicze (jego amplituda), nadmierne
pocenie si«, kobiety Ð zaburzenia w
miesiczkowaniu.
Leczenie nadczynnoæci tarczycy
polega przede wszystkim na hamo-
waniu wydzielania hormonw za
pomoc lekw lub stosuje si« tzw.
leczenie radykalne, polegajce na
napromienianiu tarczycy radiojo-
dem lub na wyci«ciu znacznej cz«æci
tarczycy.
Aby dba o prawid¸ow czynnoæ
tego gruczo¸u, musimy si« odpo-
wiednio odýywia. Zalecane s owo-
ce, warzywa, roæliny strczkowe, ry-
by morskie, nabia¸, sl jodowana.
Zdaniem lekarzy, wczesne rozpo-
znanie i leczenie chorb tarczycy
przewaýnie nie dopuszcza do gro-
nych nast«pstw dla zdrowia. Waýna
jest cz«sta kontrola lekarska tego
gruczo¸u, a takýe zapoznanie si« z
choby podstawowymi informacjami
o istocie choroby, jej przebiegu i
moýliwoæci leczenia.
Objawy mogce æwiadczy
o niedoczynnoæci tarczycy:
Kretynizm
p
os¸abienie, sennoæ,
sk¸onnoæ do depresji, apatia
Niedobr hormonw tarczycy u
ma¸ych dzieci moýe doprowadzi
do zahamowania ich rozwoju fi-
zycznego i umys¸owego. Schorze-
nie to, zwane kretynizmem lub ma-
to¸ectwem, charakteryzuje si« m.in.
zahamowaniem wzrostu i niedoro-
zwojem umys¸owym, szybkim m«-
czeniem si«, sk¸onnoæci do tycia,
brakiem apetytu, apati. W¸aæciwe
st«ýenie hormonw tarczycy jest
szczeglnie waýne dla normalnego
rozwoju dziecka w ¸onie matki. Od
nich to zaleýy przede wszystkim
kszta¸towanie mzgu, zawizkw
z«bw i uk¸adu kostnego. Niedo-
czynnoæ od urodzenia moýe wy-
st«powa m.in. u dzieci, ktrych
matki chorowa¸y na zaburzenia
omawianego gruczo¸u. Aby jak naj-
wczeæniej wykry niedoczynnoæ
tarczycy, wprowadzono w Polsce
badanie przesiewowe u wszystkich
noworodkw, wykonywane z kropli
krwi w pierwszym tygodniu ýycia.
Jest to bardzo waýne, bo im wcze-
æniej si« podejmie leczenie, tym
lepsze s rokowania dotyczce za-
hamowania choroby.
p
spowolnienie mowy
p
g¸os staje si« ochryp¸y i gruby
p
pojawia si« obrz«k powiek
p
skra staje si« sucha, blada,
ch¸odna
p
wyst«puje sk¸onnoæ do
wypadania w¸osw, zapar,
podatnoæ na przezi«bienia
Objawy mogce æwiadczy
o nadczynnoæci tarczycy:
p
k¸opoty z pami«ci
p
przyspieszona czynnoæ serca
(ko¸atanie)
p
niepokj, ruchliwoæ,
nadpobudliwoæ
p
utrata ci«ýaru cia¸a
(chudni«cie) mimo apetytu
p
ble g¸owy
p
biegunki
p
wzrost ciep¸oty cia¸a
p
drýenia rk
p
wysokie ciænienie t«tnicze
(jego amplituda)
Nadczynnoæ tarczycy
Tym poj«ciem okreæla si« oglno-
ustrojowe skutki nadmiernego wy-
dzielania hormonw przez tarczy-
c«. G¸wne przyczyny nadczynno-
p
nadmierne pocenie si«
p
¸atwe m«czenie si«
SZLACHETNE ZDROWIE
Czwartek, 25 stycznia 2007
Nasz Dziennik
11
Jod jest dla cz¸owieka niezb«dnym
mikroelementem. Ponad 60 proc.
jodu obecnego w organizmie znaj-
duje si« w tarczycy. Pozosta¸a iloæ
wyst«puje m.in. w koæciach i krwi.
W Polsce juý przesz¸o dziesi« lat
istnieje obowizek jodowania soli
kuchennej, co ma zapobiec niedo-
borom tego mikroelementu w or-
ganizmie cz¸owieka.
Jod na zdrowie
REKLAMA
sk¸adnik mineralny, roæliny na niej rosn-
ce rwnieý b«d zawiera¸y go niewiele.
Zawartoæ jodu w mleku i produktach
mlecznych zaleýy z kolei od jego obec-
noæci w paszy spoýywanej przez krowy.
rd¸em jodu mog by rwnieý niekt-
re gatunki wd mineralnych.
W Polsce od 24 lipca 1996 r. istnieje
obowizek jodowania soli kuchennej, co
ma zapobiec niedoborom tego mikro-
elementu w organizmie cz¸owieka. War-
to wiedzie, ýe obowizek jodowania
nie dotyczy soli stosowanej do celw
przemys¸owych, np. wypieku pieczywa
czy produkcji w«dlin. Lekarze radz, aby
gos¸awionym, ktre powinny dostarcza
swojemu organizmowi ok. 180 mikro-
gramw. Juý w 12. tygodniu ýycia w ¸o-
nie matki tarczyca dziecka uruchamia
w¸asn syntez« hormonw, a potrzebny
do tego jod pobiera z zapasw mamy.
Poza tym u kobiety spodziewajcej si«
dziecka wzrasta iloæ estrogenw, ktre
rwnieý wp¸ywaj na obniýenie iloæci
aktywnych hormonw tarczycy. Niedo-
br jodu w stanie b¸ogos¸awionym od-
bija si« rwnieý na dziecku, u ktrego
moýe dochodzi do przerostu tarczycy,
czyli tzw. wola wymagajcego natych-
miastowego leczenia juý po urodzeniu,
Jod zosta¸ odkryty na pocztku XIX wie-
ku. Naleýy do pierwiastkw ma¸o rozpo-
wszechnionych w przyrodzie. Wi«ksze
jego iloæci wyst«puj w wodzie mor-
skiej, solankach, a takýe towarzyszy po-
k¸adom saletry potasowej, np. w Chile.
W Polsce znajdziemy jod w natural-
nej postaci nad Morzem Ba¸tyckim. W
morskiej wodzie miliony lat temu, gdy
powstawa¸y morza, sole jodowe uleg¸y
rozpuszczeniu. Dlatego dziæ w nadmor-
skim powietrzu unosi si« aerozol jodo-
wy, rozpylany przez wzburzone fale
morza Ð im wi«ksze, tym wi«cej jodu
trafia do atmosfery. Cz«æ jodu wraca
do gleby w czasie deszczu, ale wi«k-
szoæ zanika w stratosferze.
Wed¸ug naukowcw, na obszarach
nadmorskich st«ýenie jodu w powietrzu
jest kilkakrotnie wyýsze niý w g¸«bi kraju.
Jod wyst«puje rwnieý w wielu codzien-
nych produktach spoýywczych pocho-
dzcych z terenw, gdzie jod znajduje si«
w glebie i w wodzie, ale pokrywaj one
co najwyýej 1/3 dziennego zapotrzebo-
wania cz¸owieka na ten pierwiastek.
Najlepszym rd¸em jodu s ryby
morskie i owoce morza. Na przyk¸ad w
100 g dorsza znajdziemy oko¸o 110 mi-
krogramw jodu, taka sama iloæ ¸ososia
zawiera 44 mikrogramy, a æledzia Ð 30
mikrogramw jodu. Zawartoæ jodu w
warzywach czy teý owocach lub produk-
tach zboýowych oraz mlecznych jest
zmienna i zaleýy od miejsca uprawy lub
hodowli. Gdy gleba jest uboga w ten
Zapotrzebowanie na jod waha si« w zaleýnoæci
od wieku oraz stanu fizjologicznego i wynosi:
* dla noworodkw i niemowlt do 6. miesica ýycia Ð 40 mikrogramw dziennie
* dla niemowlt od 7. do 12. miesica ýycia Ð 50 mikrogramw
* dla dzieci od 1. do 3. roku ýycia Ð 70 mikrogramw
* od 4 do 6 lat Ð 90 mikrogramw
* od 7 do 9 lat Ð 120 mikrogramw
* od 10 do 15 lat Ð 150 mikrogramw
* od 16 do 18 lat Ð 160 mikrogramw, tyle samo co doroæli
Zwi«kszone zapotrzebowanie maj kobiety w ciýy (180 mikrogramw) i karmice
(200 mikrogramw).
mimo dobroczynnego dzia¸ania soli jo-
dowanej nie spoýywa jej wi«cej niý 1
¸yýeczk« dziennie, poniewaý jej nadmiar
moýe prowadzi do rozwoju nadciænie-
nia t«tniczego.
Zapotrzebowanie na jod uzaleýnione
jest od wieku oraz stanu fizjologicznego
cz¸owieka. Noworodkom i niemowl«tom
wystarczy zaledwie 50 mikrogramw
(50 milionowych cz«æci grama) jodu
dziennie, ale juý cz¸owiek doros¸y powi-
nien spoýywa ok. 160 mikrogramw te-
go pierwiastka. Zwi«kszone zapotrzebo-
wanie na jod maj kobiety w stanie b¸o-
a takýe spowodowa opnienie wzra-
stania i rozwoju mzgu u maleÄstwa.
U karmicych matek rwnieý wzrasta
zapotrzebowanie na jod, zarwno dla
siebie, jak i w celu dostarczenia jego
w¸aæciwej dawki z pokarmem swojemu
dziecku. Dlatego kobiety karmice po-
winny go zaýywa w dawce ok. 200 mi-
krogramw dziennie. Oprcz medyczne-
go zastosowania jodu w leczeniu i profi-
laktyce chorb tarczycy stosuje si« go
takýe w produkcji barwnikw, w foto-
grafice, a takýe np. jako ærodek dezynfe-
kujcy w formie jodyny.
REKLAMA
O
r
t
o
Ð
t
e
c
h
REKLAMA
www.orto-tech.com.pl
ul. Broniewskiego 21, Warszawa
tel./fax 022 663 08 73, 0500 049 710
czynne: pn.-pt. 10.00-19.00, sob. 10.00-13.00
* obuwie specjalistyczne, ortopedyczne
* wk¸adki, pasy, ko¸nierze, ortezy
* wyroby medyczno-ortopedyczne
* wzki inwalidzkie, elektryczne, ¸ýka
* sprz«t rehabilitacyjny
PRODUKCJA Ð USüUGI
SPRZEDAû Ð HURT Ð DETAL
WYPOûYCZALNIA
Realizacja zleceÄ NFZ
REKLAMA
12
Nasz Dziennik
Czwartek, 25 stycznia 2007
SZLACHETNE ZDROWIE
Trzeba kontrolowa
ten gruczo¸
Z
doc. dr. hab. n.med. Edwardem Frankiem,
endokrynologiem,
kierownikiem Oddzia¸u Chorb Wewn«trznych, Hematologii
i Endokrynologii Centralnego Szpitala Klinicznego Sto¸ecznego Zarzdu
Zdrowia MSWiA w Warszawie, rozmawia Anna Zalech
okresie dojrzewania i przekwitania kobiety.
Odpowiednie st«ýenie hormonw tarczycy jest
niezb«dne rwnieý dla prawid¸owego rozwoju
dziecka w okresie ýycia p¸odowego, a takýe w
okresie noworodkowym i pierwszych miesi-
cach ýycia dziecka. Niedobr hormonw tar-
czycy u ma¸ych dzieci moýe doprowadzi do
zahamowania ich rozwoju fizycznego i umy-
s¸owego.
Dlaczego prawid¸owe funkcjonowa-
nie tarczycy jest tak waýne dla na-
szego organizmu?
Ð Tarczyca jest waýnym narzdem wydzielaj-
cym hormony, ktre s kluczowe dla ca¸ego or-
ganizmu. Hormony tarczycy tyroksyna i trjjo-
dotyronina wp¸ywaj na przemian« materii ca-
¸ego organizmu. Ponadto s konieczne dla pra-
wid¸owego rozwoju mzgu, reguluj metabo-
lizm cholesterolu, gospodark« cukrow. Maj
takýe pobudzajcy wp¸yw na kurczliwoæ w¸-
kien mi«æniowych.
Kalcytonina, kolejny hormon wydzielany
przez tarczyc«, jest odpowiedzialny za regulacj«
gospodarki wapniowo-fosforanowej organi-
zmu. Funkcj« t« sprawuje ona razem z parathor-
monem wydzielanym przez przytarczyce. Moý-
na powiedzie, ýe odpowiadaj one za stan na-
szych koæci. Kalcytonina zmniejsza st«ýenie
wapnia w surowicy krwi poprzez hamowanie
uwalniania jonw wapnia z tkanki kostnej.
Krtko mwic, bez hormonw tarczycy nie
da si« ýy.
ale nie musz, wyst«powa razem, np. nad-
czynnoæ tarczycy i guzki nowotworowe czy
teý niedoczynnoæ tarczycy i wole. Wole jest
najwaýniejszym zauwaýalnym objawem nie-
doboru jodu w organizmie. Dzielimy je na wo-
le miýszowe, miýszowo-guzkowe i guzkowe
(guzki tarczycy).
Poj«ciem nadczynnoæci tarczycy okreæla si«
oglnoustrojowe skutki nadmiernego wydziela-
nia hormonw przez tarczyc«. Zasadnicze przy-
czyny nadczynnoæci tarczycy to choroba Graves-
-Basedowa oraz wole guzkowe nadczynne.
Natomiast niedoczynnoæ tarczycy wynika z
niedostatecznego wydzielania hormonw
przez tarczyc«. Przyczyn jest przewaýnie stan
zapalny tarczycy lub teý stan po usuni«ciu ope-
racyjnym gruczo¸u albo po leczeniu radiojo-
dem. Czasami przyczyn niedoboru wydziela-
nia hormonw przez tarczyc« jest choroba
przysadki, ktra wydziela za ma¸o TSH, tj. hor-
monu pobudzajcego czynnoæ tarczycy. Zwy-
kle jednak w niedoczynnoæci tarczycy TSH jest
wysoki, a w nadczynnoæci niski.
Co w takim przypadku moýna zrobi,
aby dziecko by¸o zdrowe?
Ð Kobiety w ciýy powinny kontrolowa tar-
czyc«. Ponadto u noworodkw wykonywane
s badania przesiewowe w kierunku zabu-
rzeÄ funkcjonowania tarczycy, w celu wpro-
wadzenia jak najszybciej ewentualnego le-
czenia. Jeýeli w przypadku zaburzeÄ tarczycy
u noworodka nie zastosujemy leczenia, jego
rozwj, szczeglnie rozwj mzgu, moýe by
nieprawid¸owy.
padanie w¸osw, zaparcia, d¸ugie i bardzo ob-
fite miesiczki, u dzieci Ð opnienie rozwoju
intelektualnego i wzrostu.
Kiedy uda si« do lekarza?
Ð Do lekarza naleýy uda si«, jeýeli tarczyca
jest powi«kszona, a takýe wtedy, gdy mamy
problem z po¸ykaniem, mwieniem. Jednym
s¸owem, gdy zauwaýymy zmiany w obr«bie
szyi i odczuwamy w tych okolicach dyskom-
fort. Bezwzgl«dnie musimy uda si« do leka-
rza, jeýeli mamy objawy charakterystyczne dla
chorb tarczycy.
Jakie objawy mog æwiadczy o zabu-
rzeniach funkcjonowania tarczycy?
Ð Zesp¸ objaww chorobowych charaktery-
stycznych dla nadczynnoæci tarczycy zwizany
jest z przyspieszeniem przemiany materii:
przyspieszona czynnoæ serca (tzw. ko¸atania),
niepokj, ruchliwoæ, nadpobudliwoæ, utrata
wagi (chudni«cie mimo dobrego apetytu), b-
le g¸owy, biegunki, wzrost ciep¸oty cia¸a, drýe-
nie rk, wysokie ciænienie t«tnicze, nadmierne
pocenie si«, chorzy ¸atwo si« m«cz.
Objawami niedoczynnoæci tarczycy s: cig¸e
uczucie zimna, os¸abienie, przybieranie na wa-
dze, ble mi«æni, ospa¸oæ fizyczna i psychicz-
na, spowolnienie mowy, zaburzenia koncen-
tracji, bladoæ, suchoæ i szorstkoæ skry, wy-
Jak moýna ustrzec si« chorb tarczycy?
Ð Po prostu trzeba co jakiæ czas kontrolowa
ten gruczo¸. Nie czeka na typowe objawy cho-
roby, lecz co jakiæ czas chodzi do lekarza. W
Polsce jest juý jodowana sl, zatem profilak-
tyczne przyjmowanie jodu w tabletkach w
wi«kszoæci wypadkw nie jest konieczne.
Jakie najcz«stsze choroby wiý si« z
zaburzeniami tego gruczo¸u?
Ð Zaburzenia w pracy tarczycy mog powodo-
wa powaýne nast«pstwa. Naleý do nich:
niedoczynnoæ i nadczynnoæ gruczo¸u, wole
(czyli powi«kszenie tarczycy), inne zmiany tar-
czycy, m.in. nowotwory. Zaburzenia te mog,
Kto g¸wnie jest naraýony na choro-
by tarczycy?
Ð W zasadzie wszyscy, jednak kobiety kilka-
krotnie cz«æciej zapadaj na schorzenia tarczy-
cy niý m«ýczyni. Ryzyko zachorowania jest
takýe wi«ksze w przypadku starszych kobiet, a
takýe w okresie zmian hormonalnych, tj. w
Dzi«kuj« za rozmow«
Zapalenie
Nowotwory z¸oæliwe tarczycy wy-
st«puj stosunkowo rzadko i w znacz-
nej wi«kszoæci przypadkw moýna je
skutecznie leczy. W Polsce liczb« rocz-
nych zachorowaÄ na raka tarczycy sza-
cuje si« na 20Ð50 osb na milion. Cz«-
æciej moýna spotka nowotwory ¸a-
godne tarczycy. Zazwyczaj wywodz
si« z komrek nab¸onka gruczo¸owego
tarczycy i s zwane gruczolakami (¸ac.
adenoma) Ð wolno rosnce, otorebko-
wane guzki ærednicy od kilku do kilku-
dziesi«ciu milimetrw, niewrastajce
do naczyÄ i nienaciekajce ssiednich
tkanek. W zaleýnoæci od kszta¸tu i u¸o-
ýenia komrek nowotworowych w je-
go obrazie mikroskopowym wyrýnia
si« m.in. gruczolaki proste, p«cherzy-
kowe, beleczkowe i atypowe. Gruczo-
laki tarczycy zazwyczaj nie wywo¸uj
ýadnych dolegliwoæci.
Inne spotykane nowotwory tarczy-
cy to rak brodawkowaty, p«cherzyko-
wy, rdzeniasty i anaplastyczny. Guzy
te, a zw¸aszcza raka brodawkowate-
go, charakteryzuje doæ powolny prze-
bieg choroby. Leczenie nowotworu
polega przede wszystkim na doszcz«t-
nym jego wyci«ciu wraz z rozleg¸ym
lub nawet ca¸kowitym wyci«ciem po-
zosta¸ej tkanki tarczycy. Zdarza si«, ýe
rozpoznanie raka ustala si« przypad-
kowo, np. po operacji wola pozornie
oboj«tnego. Inne, bardziej z¸oæliwe
guzy tarczycy, np. rak anaplastyczny,
zdarzaj si« wprawdzie rzadko, ale
wykazuj na og¸ znaczn opornoæ
na leczenie. Rak anaplastyczny odzna-
cza si« bardzo szybkim tempem wzro-
stu, intensywnie nacieka inne tkanki i
daje wczesne przerzuty, cz«sto zanim
jeszcze wystpi jakiekolwiek jego ze-
wn«trzne objawy. Jednak wczesne
wykrycie, a wi«c kontrolne badania,
stwarza szans« skutecznego przeciw-
dzia¸ania chorobie.
i nowotwory tarczycy
Bl szyi, gorczka, obrzmienie gru-
czo¸u tarczowego Ð to tylko niekt-
re objawy podostrego zapalenia
tarczycy. O ile tutaj leczenie moýna
ograniczy do podawania lekw
przeciwblowych i przeciwzapal-
nych oraz stosowania ciep¸ych,
wilgotnych ok¸adw na szyj«, to w
zapaleniu przewlek¸ym wymagane
jest juý podawanie odpowiednich
preparatw. Zdaniem lekarzy,
obok zapalenia tarczycy wyst«pu-
j, na szcz«æcie rzadko, rwnieý
nowotwory tego gruczo¸u.
Zapalenie podostre tarczycy, wywo¸a-
ne najcz«æciej wirusami, wyst«puje
zwykle u kobiet w wieku 30-50 lat.
Na to schorzenie choruj one cztero-
krotnie cz«æciej niý m«ýczyni. W po-
cztkowym okresie choroby, poprze-
dzonej cz«sto blem gard¸a, wyst«-
puj zwykle: gorczka, ble szyi pro-
mieniujce do uszu, obrzmienie. Cho- roba obejmuje na og¸ ca¸y gruczo¸,
czasami jednak jeden p¸at lub nawet
jego cz«æ. Trwa kilka tygodni i koÄ-
czy si« z regu¸y ca¸kowitym powro-
tem do zdrowia.
Podostre zapalenie tarczycy ma
sk¸onnoæ do samoistnego ustpie-
nia. Dlatego leczenie najcz«æciej
ogranicza si« do podawania lekw
przeciwblowych i przeciwzapalnych
oraz stosowania ciep¸ych, wilgotnych
ok¸adw na szyj«.
Inaczej ma si« sprawa z przewle-
k¸ym zapaleniem tarczycy, zwanym
inaczej chorob Hashimoto (od nazwi-
ska lekarza, ktry j opisa¸). Rozwija
si« na pod¸oýu zaburzeÄ uk¸adu od-
Badania
,
ktre naleýy wykona
w razie podejrzenia lub rozpoznania
choroby tarczycy:
REKLAMA
pornoæciowego, ktre prowadz do
autoagresji, tzn. substancje pochodz-
ce z w¸asnej tarczycy s traktowane
przez organizm jak cia¸a obce (antyge-
ny) i produkowane s przeciw nim
przeciwcia¸a, ktre uszkadzaj tkank«
tarczycow. W wyniku choroby moýe
dojæ do niedoczynnoæci tarczycy, a w
surowicy krwi chorego stwierdza si«
charakterystyczne przeciwcia¸a.
Przewlek¸e zapalenie tarczycy roz-
wija si« najcz«æciej na tle zaburzeÄ
immunologicznych, niekiedy rwnieý
na skutek infekcji bakteryjnej. Choro-
ba wymaga natychmiastowego lecze-
nia poprzez podawanie przez d¸uýszy
czas odpowiednich preparatw.
¥
morfologia krwi
Ð o procesie zapalnym æwiadczy zwi«kszona
liczba leukocytw (bia¸ych krwinek)
¥
badania hormonalne
Ð sprawdza si« st«ýenie wolnych
hormonw tarczycy (T4 i T3) oraz TSH
¥
poziom przeciwcia¸ przeciwtarczycowych w surowicy
Ð jest
zwi«kszony w autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy
¥
biopsja aspiracyjna cienkoig¸owa (BAC)
Ð wyst«pujce
nacieki limfocytarne w chorobie Hashimoto
¥
scyntygrafia tarczycy i jodochwytnoæ
Ð zdolnoæ tarczycy
do wychwytu i gromadzenia jodu radioaktywnego
¥
ultrasonografia tarczycy
Aparaty s¸uchowe,
ciænieniomierze,
glukometry, sprz«t medyczny.
SERWIS
OTEMED
Przemyæl
, ul. Boh. Getta 17a
(16) 678 66 89,
Jaros¸aw
, ul. Grunwaldzka 8/1b
(16) 623 08 41
Rzeszw
, plac Dworcowy 2/21a
(budynek OLK), tel. (017) 862 01 90
Dodatek opracowa¸a
Anna Zalech.
Plik z chomika:
Alazet
Inne pliki z tego folderu:
Epidemia otyłości.doc
(80 KB)
kod_raka.zip
(644 KB)
Osteoporoza - definicja, czynniki ryzyka [prezentacja].pdf
(142 KB)
Hemoroidy da się leczyć.pdf
(66 KB)
Grypa.pdf
(52 KB)
Inne foldery tego chomika:
♥ 12. Qi Gong - Tai Chi - ćwiczenia medytacyjno-uzdrawiające
Ajurweda
aromaterapia
autohipnoza
chromoterapia
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin