6. TYFLOPEDAGOGIKA.doc

TYFLOPEDAGOGIKA

Jest nauką o opiece, wychowaniu, kształceniu i rewalidacji osób niewidomych, ociemniałych i niedowidzących

V = 6/6

V – ostrość wzroku, 6 u góry – adekwatna odległość z której osoba przeczytała, 6 metrów

              Istnieją różne definicje i klasyfikacje osób niewidomych i słabo widzących oparte na różnych kryteriach. Podział i definicja Światowej Organizacji Zdrowia opiera się na kryteriach medycznych, na uszkodzeniu podstawowych czynności wzrokowych, a więc osłabieniu ostrości wzroku i zaburzeniu pola widzenia.

              Zgodnie z tym kryteriami osobami niewidomymi są:

·         Osoby całkowicie niewidome, ich ostrość wzroku = 0

·         Osoby z ostrością wzroku nie większą niż 0,03, a więc osoby niewidome z tzw. ślepotą umiarkowaną lub ze słabowzrocznością głęboką

·         Osoby z ograniczonym polem widzenia nie większym niż200 od ostrości wzroku, która może być większa niż 0,05

Osobami słabo widzącymi są osoby u których ostrość wzroku wynosi 0,06 do 0,3. O ile chodzi o pole widzenia to podobnie jak w przypadku osób niewidomych przyjmuje się ograniczenie do obszaru 200 niezależnie od ostrości wzroku, która może być lepsza niż 0,3.

Wzrok klasyfikuje się w kategorii w granicach normy, kiedy ostrość wzroku zawiera się od 0,8 do 1. Zdarza się, że ostrość wzroku jest niższa niż 0,8. Wówczas mówimy o lekkim stopniu upośledzenia ostrości wzroku. Wszystkie osoby niewidzące lub słabo widzące są objęte rewalidacją oraz edukacją w specjalnych ośrodkach, w placówkach szkolno – wychowawczych.

W rehabilitacji jednostek z niepełnosprawnością narządu wzroku obok celów wspólnych w rehabilitacji zmierza się do celów specyficznych. Osoby niewidzące od urodzenia swoją niepełnosprawność traktują jako zastaną. W odniesieniu do osób ociemniałych, które utracił wzrok w okresie rozwojowym szczególnie staje się to problemem ponieważ, trudna jest akceptacja utraty wzroku i rozwój motywacji do podjęcia wysiłku na rzecz gotowości do uczenia się sztuki życia bez narządu wzroku jest rzeczą znaczącą. Ociemniali zdecydowanie nie chcą zaakceptować straty wzroku i uznać braku wzroku jako faktu nieodwracalnego. Nowoociemniali nie chcą podejmować pracy rehabilitacyjnej np. wziąć do ręki białej laski lub uczyć się pisma Braill’a.

Dużą rolę w takiej sytuacji może odgrywać psychoterapia oraz wsparcie społeczne w tym osób najbliższych. Szczególnie ważnym celem w rehabilitacji niewidomych, ociemniałych i słabo widzących jest nauka orientacji w przestrzeni i samodzielnego poruszania się.

Nauka orientacji przestrzennej obejmuje:

·         Naukę technik ochraniających

·         Ustalenie kierunku poruszania się

·         Rozpoznawanie odgłosów w przestrzeni

·         Poznawanie właściwości otoczenia

·         Odnajdywanie upuszczonych przedmiotów

·         Korzystanie z pomocy przewodnika

·         Posługiwanie się białą laską

·         Chodzenie pod schodach oraz korzystanie ze schodów ruchomych

·         Korzystanie ze środków komunikacji miejskiej

Osoba niewidząca porusza się w otoczeniu opierając się na pozostałych zdrowych zmysłach, a więc na słuchu, dotyku, powonieniu. Następnym ważnym celem rehabilitacji tych osób jest kształtowanie nawyków prozdrowotnych. Obejmują one nawyk przejawiania ruchu oraz aktywności wypoczynkowo – rekreacyjnej. Kolejnym celem rehabilitacji niewidomych jest nauka czynności życia codziennego. W procesie ich rehabilitacji należy kształtować ich umiejętność i uczyć kreowania struktury czynności.

Do czynności tych należą:

·         Utrzymanie higieny osobistej i dbałości o wygląd

·         Prace domowe typu porządkowego

·         Przygotowanie posiłków

·         Czynności związane z opieką nad dzieckiem

·         Umiejętności sposobów zachowania się w różnych sytuacjach życiowych (sklep, poczta)

Podkreśla się, że dobre opanowanie sztuki życia codziennego jest nie tylko drogą do samodzielności, ale również stanowi podstawową przesłankę do budowania poczucia własnej wartości.

Jednym z ważniejszych zadań stojących przed tyflopedagogiem jest nauczenie osób niewidzących pisma dotykowego, wypukłego, czyli systemu Braill’a. Luis Braille stworzył system pisania punktowego, ponieważ sam był osobą niewidzącą. Przepisał on w swoim systemie w 1829 roku książkę i należy zaznaczyć, że ten prosty a jednocześnie doskonały system pisania dotrwał bez zasadniczych zmian do dzisiaj. Wprowadził do systemu pisania 6 punktów rozmieszczonych na obwodzie prostokąta. Z powyższego „sześciopunktu” można utworzyć 63 znaki. Umowny „sześciopunkt” złożony jest z 2 pionowych kolumn po 3 punkt posiadające umowną numerację.

              Lewa kolumna licząc od góry to 1,2,3 a prawa 4,5,6. W piśmie Brailla nie ma odrębnych dużych liter, lecz oznacza się je specjalnym znakiem (4,6) zamieszczonym przed daną literą. Poszczególne znaki systemu mają po kilka znaczeń. System ten służy do wydawania literatury, podręczników, słowników oraz czasopism dla niedowidzących. Osoby pisząc  czytając korzystają z tabliczek braillowskich, z maszyn do pisania, jak również wykorzystują współczesne osiągnięcia elektroniki, a więc komputer z klawiaturą braillowską oraz programy głośnomówiące dzięki czemu mają ułatwiony dostęp do informacji, np. do Internetu.[1]