Płakun – cmentarz.
Grób kobiety (nr 17): 14 paciorków ze szkła, 4 wykonane ze srebrnego drutu; metalowe łańcuszki, pierścienie, żelazny rak i inne niezidentyfikowane przedmioty; 2 dzbany typu Tatyng (pochodzenie – Westfalia) podobne naczynia w grobach z IX w, Birka – tam też były podobne paciorki ze srebrnego drutu.
Przyładoże – pochówki skandynawskie wśród ludności fińskiej.
Szwedzi – od VIII w; niewiele przedmiotów nordyckich z IX w.
Typowe męskie wyposażenie (grób): broń, rogi ze srebrnymi okuciami, naczynia z brązu, żelazne wiadro i kociołki.
Szpila pierścieniowata – typowo męski element X w -> Wsch.. Szwecja, Finlandia, Europa Wsch.
Na Przyładożu pochówki kobiet głównie ciałopalne.
Wyposażenie – owalne, równoramienne, trójlistne, duże i niewielkie okrągłe zapinki, zawieszki z zoomorficznymi ornamentami, naramienniki z brązu ozdobione falistymi motywami.
Grodiszcze – zapinki typu Valsta, w Birce odnalezione formy do tworzenia tych zapinek.
Zawieszki z żelaza i brązu w kształcie krzesiw (miniaturki).
Zawieszki kroczących kobiet – to NIE SĄ WALKIRIE! To obrazy zamożnych kobiet. Takie zawieszki zawsze należały do kobiet; rzadkość w Europie Wsch.
Skopintull (niedaleko Birki) – elita otoczenia królewskiego, elitarna kultura materialna została przeniesiona wraz z jej użytkownikami do Holmu – Grodiszcza.
Okucia pasów.
Szwedzi – kontakty z Permami; południe od Starej Ładogi – Pobiediszcze.
Pochówek kurhanowy (sopka) – końcówki pasa typu Novelino.
Te elementy stroju produkowane w ugrofińskim rejonie rzeki Kamy w VII i VIII w były modne u Finów i Szwedów (znalezisko – Stara Uppsala)
Okucie pasa w kształcie litery X – z brązu + złoto (koniec VI w), nosił go człowiek uprzywilejowany (pochowany w bardzo prestiżowym miejscu)
Słowianie na Ładodze:
Niektórzy badacze sugerują, że migrujące grupy Słowian z południa dotarły do rejonów dolnego biegu rzeki Wołchow już w drugiej połowie VIII w, podczas gdy inni, obecnie liczniejsi, twierdzą, że nie ma śladów Słowian w Ładodze przed X w.
Stara Ładoga – ok. 0,5 ha (w X w było już 10 ha) powierzchni zabudowana długimi i mniejszymi kwadratowymi drewnianymi domami oraz warsztatami rzemieślników na działkach wzdłuż rzeki, w miejscu zwanym jako Ziemlanoje Grodiszcze. Skandynawowie zamieszkiwali duże domy (bolszyje doma), składające się z przedsionka i głównej izby z paleniskiem pośrodku. Ten typ budownictwa przetrwał do końca X wieku w Ładodze. Niemal jednocześnie pojawił się nowy typ budowli(…) – małe kwadratowe domki 4x4m z paleniskiem w rogu. Ten rodzaj domostw należy do tradycji budowlanej praktykowanej północnej strefie lasów, czyli wśród Finów.
Głównie kupiectwo i rzemiosło.
Szklane paciorki – głównie z północnej Europy, ogólnie duże ilości z wymiany handlowej + produkcja własna.
Rzemiosło – produkcja własna, obróbka metali, poroża, kości i bursztynu, tkactwo. Wytwórstwo grzebieni rozwijało się z trudem (większość znalezionych pochodzi z Fryzji i sprowadzone prawdopodobnie przez Skandynawów), tylko nieliczne okazy były miejscowe.
Tkaniny – skrawki materiałów wełnianych, lnianych i jedwabnych. Lniane mogą być pochodzenia skandynawskiego. Obuwie skórzane (nordyckie) znalezione 23 pary, dobrze znany skandynawski typ, podobny do butów z pochówku łodziowego z Oseberg (Norwegia).
Wczesny etap Ładogi – brak ozdób
Zawieszki typu PELTA (obecność formy odlewowej)
Z lewej pelta, z prawej lunula.
Zdaje się, że do połowy IX w niewiele kobiet zamieszkiwało Ładogę.
Kawałek drewna z runicznym napisem, 52 znaki, we wczesnym 16-znakowym futharku, składa się z tak zwanych krótkich szwedzko-norweskich run, ale znaczenie jest niejasne: interpretacje wahają się od przyzywania elfa z krainy podziemi, przez pochwałę martwego wojownika, po wiersz o tarczy lub opis strzały. Ta inskrypcja jest jedynym prawdziwym dowodem istnienia prawdziwej społeczności nordyckiej w Starej Ładodze.
Wielkie Morawy – Morawy i Słowacja, powstało na początku IX w i trwało do początku następnego stulecia. Wielkie Morawy „przekazały” Rusom elementy sztuki jubilerskiej – lunule, zawieszki półksiężycowate, dekorowane wzorami z granulacji. Były to jedne z najbardziej charakterystycznych ozdób X-wiecznej kultury ruskiej.
Charakterystyczne ozdabianie kratkowaniem, nie tylko zawieszki PELTA. Prawdopodobnie Rusowie przytargali zawieszki z południa, z handlu (sól).
Ładoga-Ilmen – zmiany wewnętrzne okolicy, ok. roku 857 – z handlu na zbrojne ataki. Ataki na wybrzeże morza Kaspijskiego; Bizancjum, Konstantynopol –najpierw jeden raz, potem niemal regularnie.
IX w – Rusowie przyjmują chrześcijaństwo.
Bolszoj dom (894) 16,6 – 17,3 x 10,0 m, ok. 170 m2 ; izba mieszkalna z paleniskiem pośrodku i korytarzem dokoła oraz sień z wejściem. Do budowy użyto części starej łodzi. Mieszkańcy – skandynawscy dobrze usytuowani kupcy, znaleziono odważniki, złoty pierścień, fragm. wschodnich pucharów szklanych, pionki do gry, grzebienie i żelazny amulet z młotem Thora.
Ozdoby z końca IX w typowo skandynawskie rzadkie: kobiece ozdoby (równoramienna zapinka typu Valsta, zapinka owalna typu JP 44)
W północnej części ulicy Wareskiej odkryto duży budynek – ze ścianami z bali drewnianych o długości 11m, powierzchni wewnętrznej 120 m2. Istniał od lat 60-tych X wieku aż do jego zniszczenia w latach 986-991. Wewnątrz odkryto narzędzia, deski o kształcie antropomorficznym, kości zwierzęce, głównie całe, ale też połamane czaszki i dwa samaidzkie dirhemy.
Rusowie – „Scytowie z Północy”
VIII – IX w – przedmioty skandynawskie jedynie w Starej Ładodze
IX w – przedmioty są bardzo rzadkie
X w – mnóstwo przedmiotów, identyczne jak z północy, więcej znalezisk niż na zachodzie
Osadnicy – główny ośrodek, północno-zachodni rejon Ilmenia – Ładogi
Dirhemy – ze srebra samaidzkiego były tradycyjną waluta wikińską.
Rusowie : 1-Kuyaba; 2-Salavija; 3-Arthanija
Owalne zapinki z brązu, często pozłacane, bardzo ważne dla nordyckiej kultury na Rusi. Zapinki znikły z tradycji dopiero na początku XI w, bo napór chrześcijaństwa zainicjował zmianę tradycyjnych zwyczajów i wzornictwa.
Zapinki (znaleziska) – Skandynawia ok. 1500 – Szwecja, około 200 z Europy Wsch.
Kulturową przynależność potwierdzają amulety i artefakty, talizmany.
Miniaturki broni (miecze, włócznie, tarcze, noże) i narzędzi (sierpy, młoty) – u Germanów i Skandynawów pod koniec okresu wpływów rzymskich i w okresie Wędrówek Ludów.
Żelazne naszyjniki z zawieszkami:
-krzesiwa – jako wrota ofiarne w miejscach świętych
Amulety
– miniaturowe tarcze, zdobione liniowo i geometrycznie (trójkąty, koła) – dużo w Europie Wsch.
-ze srebra, brązu i żelaza
-rozproszone w grobach, osadach, skarbach
-na jedno kółko nawlekano miniaturowe młoty, sierpy, broń, pierścionki i pręty
Psków: elementy – krzesiwo, ramię z dłonią, miecz, topór + kilka innych; dziurawa miska; graffiti tabliczki do tkania albo kostki do gry.
Mjöllniry – X w – prawie wyłącznie w skarbach, w kilku przypadkach w grobach, głównie pochówki kobiet.
Żelazne naszyjniki – głównie Europa wschodnia i jezioro Mälar, w użyciu od VIII do końca X wieku.
W pochówkach – ♀60% , ♂40%
Nie wiadomo, czy były noszone na szyi, czy stanowiły ofiarę.
W Europie wschodniej występuję też same obręcze, bez naszyjników – ok. 100 sztuk, w odróżnieniu od Szwecji – znalezione w osadach.
Graffiti
-Na monetach i artefaktach – wydrapane linie, znaki, pojedyncze litery i napisy po: arabsku, aramejsku, gruzińsku, grecku i nordycku (runy).
-Oznakowane monety – w Szwecji prawie w ogóle, bardziej w Gotlandii
-Runy na monetach – zaczęto na początku IX w, potem też stosowano piktogramy, intensywnie stosowano w X w, pod koniec tegoż wieku już nie.
-Trykwetra – ozdabiała merowińskie monety, potem na anglosaskich sceattas, przeniesiona na najwcześniejsze duńskie wybijane w Hedeby, w pierwszej połowie X w na monetach bitych w Yorku przez nordyckich królów i nadal była używana w Anglii, Niemczech i Norwegii w XI w.
Najczęstszy znak stosowany w sztuce wyspiarskiej i skandynawskiej, rzadko w nordyckiej w Europie wschodniej, oprócz grzebienia z Gniezdiłowa (+okrągła zawieszka z Gotlandii ze skarbu z Gniezdiłowa)
Element chrześcijańskiej symboliki, ale nie wiadomo, jak u Skandynawów.
„Trykwetra miała znaczenie religijne na monetach z Yorku, ale jak rozumieć Trykwetra umieszczone na zapinkach obok bestii o dość pogańskiej wymowie?„
-Graffiti na monetach – krzyże i młoty Thora były bardziej jako identyfikatory wyrażające pochodzenie władców i nie nosiły cech pogańskich.
zadok