egzamin porownawcza.doc

2. Badania porównawcze – istota. Kontekst i ekwiwalencja jako podstawowe kategorie
w badaniach. Zasady postępowania metodologicznego. Podstawowe ograniczenia
w badaniach porównawczych i międzynarodowych.

Internet:

Pedagogiczne badania porównawcze można pojmować dwojako:

1.      Jako badania w wymiarze krajowym, badania opisowe, diagnostyczne i wyjaśniające, obejmujące na przykład różne frakcje uczniów szkół, między innymi zróżnicowanych środowisk. Pytania badawcze o uwarunkowania badanych faktów, zjawisk i procesów pedagogicznych, jak choćby o uwarunkowania efektów nauczania szkolnego związane z cechami psychofizycznymi uczniów na przykład płeć, wiek, zainteresowania. Cechami środowiska rodzinnego na przykład typ rodziny, poziom kulturowy, poziom materialny. Cechami środowiska terytorialnego duże miasto, miasteczko, wieś, oraz rówieśniczego lub szkolnego, są de facto pytaniami, na które odpowiedzi można udzielić na podstawie porównania danych z różnych frakcji, wyznaczonych przez wymienione czynniki psychofizyczne, rodzinne i inne. Badacz prowadzący badania opisowe, diagnostyczne zwykle nie ogranicza się do analizy wyników badanej próby uczniów, wychowanków, nauczycieli, szkół, placówek opiekuńczych, placówek resocjalizacyjnych czy placówek upowszechniania kultury, lecz stara się dodatkowo określić czynniki różnicujące, warunkujące uzyskane wyniki, a to związane jest z analizą porównawczą. Specyficznym rodzajem badań porównawczych w wymiarze krajowym są badania międzykulturowe, gdy rzecz dotyczy zróżnicowań etnicznych lub wyznaniowych.

2.      Jako badania w wymiarze międzynarodowym, bądź jednego kraju obcego, bądź kilku krajów. Tak pojmowane postępowanie badawcze przyjęło się określać badaniami porównawczymi (komparatystycznymi), można je bowiem wyodrębnić ze zbioru badań pedagogicznych, zarówno ze względu na zasięg, jak i specyficzną metodologię badań.

Badania porównawcze w pedagogice mogą służyć realizacji różnych celów

zarówno poznawczych, naukowych, jak i praktycznych. Do celów poznawczych można zaliczyć przede wszystkim:

-          poznawanie funkcjonowania instytucji pedagogicznych i procesów w nich realizowanych za granicą, przede wszystkim systemów oświatowych,

-          odkrywanie prawidłowości i niezmienników nieograniczonych przestrzennie.

Cele praktyczne związane mogą być w warunkach polskich:

-          z wykorzystaniem pozytywnych doświadczeń pedagogicznych, jeśli są możliwe do stosowania w Polsce,

-          unikaniem wprowadzania rozwiązań, które nie przynosiły korzyści dydaktycznych lub wychowawczych, a nawet prowadziły do strat pedagogicznych.

Powyższe cele mogą być realizowane przy stosowaniu:

-          badań instytucjonalnych, to znaczy przez poznawanie instytucji dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych, resocjalizacyjnych, profilaktycznych, upowszechniania kultury i innych,

-          badań skoncentrowanych na zjawiskach i procesach pedagogicznych oraz ich uwarunkowaniach.

Osiągnięcie wymienionych celów jest możliwe wówczas, gdy spełnione są dwa żelazne wymagania: ekwiwalencji oraz kontekstualności.

              Wymóg ekwiwalencji dotyczy równoważności badanych obiektów, to jest instytucji, na przykład szkół elementarnych czy domów kultury, oraz badanych procesów, na przykład procesu wychowania przedszkolnego czy procesu upowszechniania kultury w szkołach średnich. Zwykle ekwiwalencja związana jest z równoważnością strukturalną lub równoważnością funkcji.

              Wymóg kontekstualności jest trudniejszy do spełnienia przez badaczy. Związany on jest z potrzebą osadzania badanych instytucji, zjawisk i procesów w kontekstach kulturowych, społecznych, politycznych, obyczajowych, wyznaniowych i ekonomicznych poszczególnych krajów. Bez uwzględniania tych kontekstów nie sposób właściwie odczytać sens badanych obiektów, które zewnętrznie mogą być podobne, ale mieć odmienne znaczenie w poszczególnych krajach lub zewnętrznie mogą być różne i mieć to samo znaczenie w badanych krajach. Odmienność kontekstów powinna być istotną tamą dla prób automatycznego przenoszenia na grunt polski na przykład wzorów oddziaływań wychowawczych.

              Wymogi ekwiwalencji i kontekstualności powodują, że szczególnie istotnym składnikiem porównawczych badań pedagogicznych jest dobór i definiowanie zmiennych oraz dobór wskaźników do zmiennych.

              Klasyczny schemat badań porównawczych obejmuje trzy etapy:

Etap I – opis faktów, obiektów, zjawisk, procesów pedagogicznych i ich związków z innymi elementami otaczającej je rzeczywistości.

Etap II – interpretacja, wyjaśnienie badanych faktów, obiektów, zjawisk i procesów związana z poszukiwaniem ich wartości i sensów oraz uwarunkowań i związków przyczynowo-skutkowych; tu użyteczna jest także analiza historycznych uwarunkowań.

Etap III – jukstapozycja (łac. Iuxta = równie), wyrażająca się w zestawieniu badanych wyników i wskazaniu podobieństw oraz różnic badanych elementów w poszczególnych krajach.

              W toku realizacji badan mogą być formułowane hipotezy, szczególnie dotyczące poszukiwanie prawidłowości dotyczących związków przyczyniowo - skutkowych lub współwystępowania zmiennych. W badaniach porównawczych można wykorzystać uznane już makrotorie społeczne. Realizacji badań służą metody ilościowe i jakościowe.

              Realizacja badań porównawczych, przy zachowaniu rygoru ekwiwalencji i uwzględnianiu kontekstualności badanych zjawisk, dostarcza danych użytecznych zarówno poznawczo, jak i praktycznie. Przykłady rozwiązań metodycznych, programowych, organizacyjnych, instytucjonalnych stosowane w pewnych krajach mogą być wykorzystywane w innych krajach ( przy zbliżonych kontekstach społecznych, ekonomicznych, politycznych, kulturowych, wyznaniowych) lub twórczo przekształcane. Badania porównawcze co ważne służą również odkrywaniu prawidłowości nieograniczonych przestrzennie. Poznawanie tych prawidłowości podobnie jak poznawanie prawidłowości nieograniczonych czasowo, służy nie tylko budowaniu systemu teoretycznej wiedzy pedagogicznej, lecz także praktykom pedagogicznym, dając im szansę wykorzystywania prawidłowości przy podejmowaniu decyzji dydaktycznych i wychowawczych w sferze rozwoju intelektualnego, moralnego, estetycznego, zdrowotnego dzieci, młodzieży i dorosłych i minimalizowania ryzyka błędów.

Notatki:

Pedagogika porównawcza jest nauką interdyscyplinarną. Wypracowuje własny aparat badawczy.

Warunki badań porównawczych:

1.      Występowania przynajmniej dwóch elementów

2.      Jukstapozycja – elementy musza być porównywalne, wspólny mianownik, edukacyjny bądź poza edukacyjny, ekwiwalencja

3.      Kontekstowość – zjawiska i procesy musza być porównywalne z uwzględnieniem kontekstu

JUKSTAPOZYCJA – stwierdzenie porównywalności niezbędnej do badań , fenomeny SA porównywalne

EKWIWALENCJA – podobieństwo fenomenów pedagogicznych, pewne fenomeny są identyczne w danym obszarze

Ekwiwalencja

·         Kultury -  zbliżony kontekst kulturowy

·         Kontekstu – zbliżone specyficzne właściwości

·         Struktury – podobieństwo konstrukcji systemów

·         Funkcji – podobna rola poszczególnych elementów w istnieniu systemu

·         Korelacji – podobne kryteria wyznaczające kształt systemu

·         Pochodzenia – podobieństwo korzeni ( S. Nowak, M. Crossley)

Inna typologia : ekwiwalencja funkcjonalna i pojęciowa (S. Verba)

Badania komparystyczne

1.      Ewaluacja paradygmatu(to zbiór pojęć i teorii tworzących podstawy dane  nauki)
- od scjentystycznego/ pozytywistycznego do humanistycznego

Scjentystyczny wyklucza studium indywidualnego przypadku

Paradygmat funkcjonalny-opisuje jak i czy działa dane zjawisko

Paradygmat strukturalny-służy do opisania budowy zjawisk i procesów, opisaniu budowy instytucji; metody ilościowe i jakościowe(ilościowe są wiodące)

Paradygmat humanistyczny- pozwala badać osoby z różnymi schorzeniami psychicznymi, pozwala zagłębić się w sferę emocjonalną

Paradygmat interpretatywny- zakłada, że do zrozumienia reguł danego społeczeństwa czy kultury niezbędne jest wniknięcie w rzeczywistość społeczną ludzi, w przeciwieństwie do paradygmatu funkcjonalnego nie będzie wykorzystywał badań terenowych, skupi się na opisie kultury w oczach jej uczestników.

2.      Zróżnicowanie w obszarze paradygmatów

                                                   RADYKALNY

                                       Humanizm                Funkcjonalizm

SUBIEKTYWNY                            OBIEKTYWNY

                                Interpretatywizm          Strukturalizm

                                                UMIARKOWANY

Funkcjonalizm -  kwestionariusz ankiety z pytaniami zamkniętymi

Funkcjonalizm radykalny, obiektywny – przedstawia instytucje, analizuje dane liczbowe

Strukturalizm – złożoność zjawisk fenomenów, badani ilościowe (czasem jakościowe) obiektywny charakter badań

Strukturalizm obiektywny, umiarkowany – dopuszcza do głosu analizy ilościowe, opisuje zjawiska, dominują analizy statystyczne, odstępuje od reguły, opisuje procesy,zjawiska

Interpretatywizm – dane nie musza być mierzalne i weryfikowane , badania jakościowe dominują, metoda indywidualnego przypadku

Interpretatywizm subiektywny, umiarkowany – badani jakościowe, interpretuje pewne zjawiska, wskazuje na przyczyny, wzoruje się na opisie

Humanizm – uchwycenie oddania istoty fenomenu pedagogicznego  i pozapedagogicznego, analizy jakościowe, metoda biograficzna, metoda studium przypadku

Humanistyczny radykalnie subiektywny- stosowany w etnografii, psycholog, pedagog, dla poszukiwania przyczyn zjawisk, charakteru, intencji. Można posługiwać się analizą biografii, studium przypadku

Zróżnicowanie paradygmatów badawczych daje większe pole do badań.

Procedura badawcza (Zasady postępowania metodologicznego)

·         Wybór problemu

·         Gromadzenie i porządkowanie danych

·         Wstępna interpretacja

·         Jukstapozycja danych

·         Formułowanie założeń

·         Porównywanie faktów i zjawisk edukacyjnych w celu weryfikacji przyjętych założeń

·         Wnioskowanie

Główne problemy badawcze
(Podstawowe ograniczenia w badaniach porównawczych i międzynarodowych)

·         Dobór tematów

·         Przejrzystość kryteriów doboru państw

·         Założenia badawcze

·         Język

·         Zależność między wynikami

·         Strukturalizacja zgromadzonej wiedzy

·         Rzetelność naukowa

3.Budowa systemu – komponenty, zasady tworzenia i modyfikowania – i jego funkcjonowanie w perspektywie OGÓLNEJ TEORII SYSTEMÓW (OTS). Rola OTS w analizie systemu edukacji

                                                       Rodzaje systemów

                      Otwarty                            Półotwarty                       Zamknięty

Rodzaje systemów:

Otwarty- czuły na zmiany otoczenia, elastyczny.

Półotwarty- stopniowo reaguje na zmiany otoczenia, dzięki czemu mamy z jednej strony dostosowanie zmian systemowych do zmian zachodzących w otoczeniu, z drugiej strony nie następuje rozchwianie gdyż zmiany zachodzą powoli.

Zamknięty- mało podatny na zmiany, nie reaguje na zachodzące w otoczeniu zjawiska i procesy, proponuje rozwiązania, które nie są adekwatne do zaistniałej sytuacji.

BUDOWA SYSTEMÓW EDUKACYJNYCH W PERSPEKTYWIE TEORII SYSTEMOWEJ.

OTS – nauka o systemach, technologia systemów, filozofia systemów

Źródła rozwoju OTS:

- rewolucja przemysłowa

-złożoność świata i powiązań

-specjalizacja nauk

Teoria systemów (TS) lub Ogólna Teoria Systemów (OTS) to dyscyplina wiedzy i umiejętność umożliwiająca w zamiarze lepsze rozumienie i harmonijne kształtowanie otaczającej nas rzeczywistości. Rozpowszechnia ona podejście sieciowe oparte na współdziałaniu kilku elementów zawartych w układzie. Jest to nauka mówiąca o słuszności podejścia holistycznego i myślenia logiczno – matematycznego.

Ludwig Von Bertalanffy jeden z głównych twórców Ogólnej Teorii Systemów, upatruje jej główne zadania w ogólnej tendencji w kierunku integracji nauk przyrodniczych i społecznych oraz dążenia do integracji prac naukowych, nauczania i wychowania. Teoria systemów jest dyscypliną badająca wybory ludzkie odnoszące się miedzy umysłem a dostępną mu energią i informacją, co ma przełożenie na konkretny skutek. Ogólna teoria systemów rozwijała się szybko, wkraczając prawie we wszystkie dziedziny nauki i życia. Główną zasługą Bertalanffyego jest stworzenie takiego ujęcia nauki, które pozwala łączyć pozornie nie powiązane zjawiska oraz zrozumieć to, w jaki sposób ze sobą współdziałają. Do jej zakresów należy:

- Metodologia analizy systemowej i modelowania gospodarki, wyrażana w modelach struktury i funkcjonowania systemów gospodarczych,

- Problemy klasyfikacji i konstrukcji kompleksów modeli ekonomiczno- matematycznych; problemy regulacji ekonomicznej, współzależności i wzajemnej zgodności różnych bodźców i oddziaływań w funkcjonowaniu systemów gospodarczych,

- Problemy interesów ekonomicznych i ekonomicznego postępowania ludzi i kolektywów

SYSTEM :  składa się z elementów dających się ze sobą zidentyfikować
- pomiędzy elementami systemu istnieje przynajmniej jedna zależność
- niektóre zależności wyznaczają inne .

System to zbiór obiektów, między którymi zachodzą powiązania bezpośrednie i pośrednie wyróżniające się z otoczenia. Organizacja systemu polega na wytworzeniu się sieci relacji między elementami oraz własności tych relacji. Warunkiem rozpoznania tożsamości systemu jest ich  niezmienność. System jest podstawowym warunkiem konstrukcji państwa.

Cechy systemów:
1)zależność

wewnętrzna -od poszczególnych elementów

zewnętrzna- przystosowanie do otoczenia
2)stałość -co do swojej istoty
3)spójność...