ei_2004_10_s026.pdf

inteligentny budynek

inteligentne łączniki czasowe

Andrzej Dubrawski

Ł ączniki czasowe są powszechnie

nie. Jednak w instalacji magistralnej

funkcje te są znacznie bardziej rozbu-

dowane i wzbogacone o inne funkcje,

np. logiczne.

Urządzeniami wykonawczymi

w instalacji EIB są wyrobniki. Naj-

większą ich grupę stanowią wyrob-

niki załączające. Najczęściej służą do

za- i wyłączania oświetlenia. Niemal

wszystkie posiadają możliwość wy-

korzystywania funkcji czasowych.

Funkcje te są określane programo-

wo. Każdy aparat EIB posiada jedną

lub kilka aplikacji do wyboru. Aplika-

cja jest programem deﬁniującym dzia-

łanie urządzenia. W ramach aplikacji

można dobierać rodzaje i wartości pa-

rametrów określających funkcjono-

wanie. Najprostszym działaniem wy-

robnika załączającego jest natychmia-

stowe działanie po otrzymaniu tele-

gramu. Jeśli jednak określi się funk-

cję czasową, to wykonywanie zawar-

tych w rozkazach poleceń ulegnie

modyﬁkacji. Po wybraniu odpowied-

niej funkcji na monitorze kompute-

ra pojawią się nowe opcje: opóźnie-

nie załączenia lub opóźnienie wyłą-

czenia, ewentualnie opóźnienie za-

i wyłączenia. Wybranie i zaznaczenie

którejkolwiek z tych opcji powoduje

rozwinięcie się dodatkowych wierszy

pozwalających na określenie wybra-

nego opóźnienia. W przypadku opóź-

nienia – załączenia podstawy czaso-

wej oraz jej mnożnika. Analogicznie

w przypadku opóźnienia wyłączenia.

Niemal w każdej łazience znajdują się

oświetlenie i wentylator. Oświetlenie

powinno załączać się natychmiast po

naciśnięciu wyłącznika lub po rozpo-

znaniu obecności człowieka przez od-

powiedni czujnik. Natomiast wenty-

lator powinien załączać się z pew-

nym opóźnieniem, np. 5 minut. Przy

opuszczaniu toalety oświetlenie rów-

nież powinno się jak najszybciej wy-

łączyć, a wentylator powinien jesz-

cze przez kilka minut pracować. W ta-

kim przypadku należy dla kanału od-

powiadającego zestykowi załączające-

mu wentylator wybrać obydwa opóź-

nienia. Opóźnienia te określa się wy-

bierając wspólną stałą czasową oraz

różne mnożniki dla każdego z opóź-

nień. Okresy stanowiące podstawę

do wyznaczania czasów podawane

są w sekundach, minutach lub go-

dzinach, zawierają się od ułamków

sekundy do ponad godziny. Mnożniki

można ustalać w zakresie od 0 do 127.

Minimalny czas opóźnienia wynosi

więc ułamek sekundy, a maksymalny

– niemal tydzień. Jednak ze względu

na konieczność ustalenia jednej pod-

stawy czasowej, nie da się dla jednego

zestyku określić tak rozbieżnych pa-

rametrów. Jeśli przykładowo wybie-

rze się jako podstawę 1 s, to najkrót-

szy czas wyniesie 1 s, a najdłuższy

127 s. Przy tym należy pamiętać, że

rozpoczęcie odliczania czasu każde-

go z opóźnień rozpoczyna się w mo-

mencie otrzymania odpowiedniego

polecenia. Załączenie lub wyłączenie

następuje po upływie nastawionego

czasu od wysłania telegramu „załącz”

– „wyłącz”. Rozkaz „załącz” może być

wysłany po naciśnięciu klawisza czuj-

nika przyciskowego lub po rozpozna-

niu ruchu lub obecności. Wyłączenie

następuje po naciśnięciu klawisza

„wyłącz” lub po upływie określone-

go czasu od ostatniego rozpoznania

ruchu przez czujkę.

Inną, popularnie stosowaną funk-

cją jest natychmiastowe lub opóźnio-

ne załączenie i samo-

czynne wyłączenie po

wypracowaniu nasta-

wionego czasu. Funk-

cję tę wykorzystuje się

popularnie w klatkach

schodowych, stąd po-

pularna nazwa urzą-

dzenia automat scho-

dowy. W instalacjach EIB nie jest on

oddzielnym urządzeniem, lecz, tak

jak poprzednio, funkcją istniejącego

wyrobnika. Wyrobnik zamyka zestyk

natychmiast po otrzymaniu rozkazu

(lub po czasie opóźnienia załączenia).

Natomiast wyłączenie następuje auto-

matycznie po wypracowaniu ustawio-

nego czasu. Nie jest potrzebny jakikol-

wiek rozkaz wyłączający. Po wybraniu

aplikacji automatu schodowego, tak

jak poprzednio, pojawiają się nowe

parametry: stała czasowa i mnożnik.

Iloczyn tych wartości określa czas, na

który zostanie załączone oświetlenie.

Do zadziałania tej funkcji konieczne

jest nadanie rozkazu „załącz”. Wyłą-

czenie następuje bez potrzeby gene-

rowania kolejnego rozkazu.

Zastosowanie prostych funkcji

czasowych w instalacji EIB nie wy-

maga żadnych nakładów materia-

łowych. Wystarczy skorzystać z po-

tencjalnych możliwości wyrobników

i jedynie przeprogramować istniejący

obwód. Nie ma potrzeby przepinania

ani wykonywania dodatkowych połą-

czeń. To czysta i prosta realizacja bez

ingerencji w istniejące obwody elek-

tryczne, bez uciążliwych prac murar-

skich i monterskich.

Oprócz wyrobników załączających,

niemal w każdej instalacji EIB wyko-

rzystywane są także wyrobniki żalu-

zjowe, ściemniające i grzewcze. Każ-

dy z nich posiada wyspecjalizowane

funkcje czasowe. W wyrobnikach ża-

luzjowych określa się czas przejazdu

żaluzji (w celu zapobiegnięcia spale-

wykorzystywane we wszelkich

instalacjach zarówno konwencjonal-

nych, jak i magistralnych. W tradycyj-

nych rozwiązaniach stanowią one do-

datkowe wyposażenie pozwalające na

rozszerzenie funkcjonalności. W in-

stalacji magistralnej EIB są wykorzy-

stywane standardowo i użycie stero-

wania czasowego najczęściej nie wy-

maga zastosowania dodatkowych

urządzeń. Dzieje się tak dlatego, że

wiele z nich wyposażonych jest w róż-

norodne funkcje czasowe.

Funkcje czasowe realizowane

w obydwu tych instalacjach są po-

dobne. Są to opóźnienie załączenia,

opóźnienie wyłączenia, samoczyn-

ne wyłączenie po upływie określo-

nego czasu, cykliczne za- i wyłącza-

Fot. 1 Inteligentna czujka ruchu z funk-

cjami czasowymi, fot. Gira

Fot. 2 Radiowy panel sterowniczy za-

rządza różnymi funkcjami cza-

sowymi i ich sekwencjami,

fot. Gira

Fot. 3 Czujka obecności pozwala na opóźnienie reakcji

na ruch oraz czas świecenia lamp, fot. Gira

www.elektro.info.pl

nr 10 / 2004

pomocą parametrów czasowych okre-

ślać prędkość rozjaśniania (lub powol-

nego rozjaśniania) oraz ściemniania.

Ponadto można sparametryzować

czas potrzebny do osiągnięcia pełnej

jasności po otrzymaniu rozkazu „za-

łącz” i analogicznie dla „wyłącz”. Do-

datkowo można zdeﬁniować proces

samoczynnego wyłączenia (ściemnie-

nia do zera) po załączeniu. Natomiast

wyrobnik grzewczy posiada funkcje

okresowego uruchamiania zaworów

w celu zapobiegnięcia zapiekania się

zaworów.

Oprócz elementów wykonawczych,

jakimi są w systemie EIB wyrobniki,

funkcje czasowe realizowane są także

za pomocą czujników przyciskowych,

pokojowych czujników temperatury,

czujek ruchu i obecności, zegarów ste-

rowniczych oraz bardziej skompliko-

wanych urządzeń, jakimi są home-

serwery, smartsensory, smarttermi-

nale, moduły funkcyjne, złącza me-

dialne oraz interaktywne wyświe-

tlacze. Czujniki przyciskowe wypo-

sażone w termostaty, oraz wszystkie

urządzenia związane z regulacją tem-

peratury posiadają funkcję cyklicz-

nego (co 24 godziny) uruchamiania

zaworów grzewczych (tak samo jak

wyrobniki grzewcze). Czujki ruchu

i obecności pozwalają na określenie

opóźnienia reakcji na wykrycie ru-

chu oraz na parametryzowanie czasu

podtrzymania załączenia od ostatnie-

go wykrycia ruchu. Zegary sterowni-

cze dwu- i czterokanałowe (tygodnio-

we lub roczne) umożliwiają precyzyj-

ne zaplanowanie pór za- i wyłącza-

nia oraz uruchamiania w cyklu do-

bowym, tygodniowym, miesięcznym

lub rocznym. Zegary te uwzględniają

święta i dni wolne od pracy, a także

terminy wschodów i zachodów słoń-

ca. W określonych terminach inicjo-

wane są różne zdarzenia. Najbardziej

skomplikowane funkcje można reali-

zować za pomocą homeserwera, mo-

dułu funkcyjnego i radiowego pane-

lu sterującego. Każdy z nich jest bo-

wiem wyposażony w funkcje zegara

sterowniczego, wewnętrznego takto-

wania, funkcji opóźniania oraz pod-

trzymywania. Wraz z funkcjami lo-

gicznymi pozwala to na konstruowa-

nie skomplikowanych sekwencji zda-

rzeń. Sekwencje mogą być rozpoczy-

nane na sygnał z wewnętrznego ze-

gara lub po nastąpieniu określone-

go zdarzenia (lub kilku zdarzeń po-

wiązanych ze sobą logicznie). Szcze-

gólnym przypadkiem jest wyzwole-

nie sekwencji za pośrednictwem te-

lefonu. Do tego celu służy homeser-

wer, który posiada wszystkie funkcje

czasowe spotykane w innych urzą-

dzeniach EIB. Gira homeserwer jest

urządzeniem integrującym instala-

cję EIB z wewnętrzną siecią kompu-

terową i z internetem. Urządzenie to

zapewnia, oprócz sterowania czaso-

wego, także realizację funkcji logicz-

nych, wizualizacje, zdalne sterowa-

nie, kontrolowanie i zawiadamianie

za pośrednictwem telefonu, interne-

tu i komputera. Homeserwer stano-

wi dodatkowe wyposażenie istnie-

jących i działających instalacji EIB.

Jedną z jego zalet jest możliwość ła-

Fot. 4 Wyrobnik grzewczy realizujący

funkcję cyklicznego uruchamia-

nia zaworów, fot. Gira

Fot. 6 Smartterminal zamontowa-

ny w panelu sterowniczym,

fot. Gira

nia się silnika w przypadku mecha-

nicznej blokady), przestawiania li-

stew (do określenia kąta przesta-

wienia), blokady przed załączeniem

w przeciwną stronę (aby wykluczyć

możliwość gwałtownej zmiany biegu-

nowości) oraz okres blokady w poło-

żeniu alarmowym (dla uniemożliwie-

nia uruchomienia napędów przed od-

wołaniem alarmu). Każdy z parame-

trów ustawia się programowo. W wy-

robnikach ściemniających można za

twego dokonywania zmian w progra-

mach i sekwencjach czasowych, bez

konieczności wykonywania prac in-

stalacyjnych. Wystarczy wpisanie do-

datkowego podprogramu, który może

dotyczyć nawet wszystkich urzą-

dzeń działających w systemie EIB.

W obiektach nieposiadających inte-

ligentnej instalacji EIB można sko-

rzystać z funkcji oferowanych przez

radiowy panel sterowniczy Gira FB.

W takich budynkach można istnie-

jącą konwencjonalną instalację wy-

posażyć w komponenty instalacji ra-

diowej. Po zainstalowaniu w pod-

tynkowych (sprzętowych i rozgałęź-

nych) puszkach lub w rozdzielnicach

elementów systemu Gira FB można

tworzyć dowolne programy czasowe

uwzględniające podobne funkcje jak

w homeserwerze.

Funkcje czasowe są nieodzowne

w niemal wszystkich bardziej skom-

plikowanych instalacjach. Osobom

o uregulowanym trybie życia pro-

gramy czasowe pozwalają na zwięk-

szenie komfortu dzięki wyręczaniu

człowieka z wykonywania powtarza-

jących się czynności łączeniowych.

Dla osób szczególnie ceniących sobie

bezpieczeństwo sterowanie czasowe

pozwoli zwiększyć bezpieczeństwo

dzięki symulacji obecności w czasie

urlopowych wyjazdów. Wiele z funk-

cji czasowych zapewnia zmniejszenie

zużycia energii. Niepotrzebne odbior-

niki energii, gdy już są zbędne, są sa-

moczynnie wyłączane. Trudno sobie

wyobrazić instalację EIB niekorzysta-

jącą z zalet sterowania czasowego.

Fot. 5 Smartsensor do zarządzania instalacją EIB z możliwością wykorzystania

funkcji czasowych, fot. Gira

nr 10 / 2004

www.elektro.info.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: