Dagmara Krysiak
BADANIA PISMA
Wprowadzenie:
- za główną podstawę identyfikacji pismoznawczej służy aksjomat o indywidualności odruchu pisarskiego (zmienność indywidualna),
- zmiany te zależą od sprawności motorycznej, rozmiarów dłoni, palców, odmienne upodobania estetyczne,
- proces burzliwej personalizacji nawyku pisarskiego kończy się ok. 20 roku życia,
- po 20 roku życia przebiega łagodnie i nazwany jest etapem ewolucji nawyku pisarskiego,
- próby zmiany osobniczego charakteru pisma zauważalne są w postaci zaburzeń dynamiki kreślenia – nienaturalnymi spowolnieniami, tremorem, uchyłkami, stępieniem nacisku itp.,
- ok. 60 roku życia w wypowiedziach pisemnych zaczynają pojawiać się deformacje powstałe na skutek oddziaływania chorób i naturalnego dla wieku osłabienia sprawności motorycznej; okres ten nazywany jest chorobowo – starczą inwolucją nawyku pisarskiego,
- intraindywidualne zmiany w obrazie pisma mogą być powodowane oddziaływanie czynników zew. np. leków, odurzeniem itp.,
- zmienność doraźna jest zjawiskiem naturalnym – piszemy w innej pozycji pisarskiej, z innym samopoczuciem, z użyciem innego narzędzia pisarskiego, na innym podłożu,
- rzadko, ale jednak, spotykane są podobieństwa przypadkowe w nawyku pisarskim, często spotykane w kręgu rodzinnym
Metody ekspertyzy pisma:
- klasyczna ekspertyza kaligraficzna – pierwotnie polegała na przeprowadzeniu badań porównawczych ze skupieniem uwagi na kształtach liter; z czasem porównania rozszerzono o tzw. morfologię znaków i o analizę cieniowania, a także złożenia ręki;
- metoda sygnaletyczno – opisowa – twórca Ottolenghi; udoskonalił klasyczną metodę kaligraficzną o badania porównawcze ligatur, nachylenia osi liter, rytmu nacisku, impulsu, modelunku owali, elementów nad- i podwierszowych; gotowe opinie uzupełniano o fotograficzny materiał poglądowy; Ottolenghi nazwał ją grafonomią;
- metoda grafologiczna – C. Lombroso; za podstawę przyjął aksjomat grafologii (psychologii pisma), według której w piśmie uzewnętrznione są cechy osobowości piszącego, jeśli chcemy więc ustalić, czy dwa grafizmy pochodzą od tej samej osoby, musimy zbudować klasyczny portret grafologiczny;
- metody grafometryczne – grafometria zrodziła się ze zniechęcenia metodą kaligraficzną –niedokładnością jej ustaleń i subiektywnością; próba obiektywizacji; A. Osborn
- grafometria Langenbrucha – w piśmie każdego człowieka można wskazać pewne wartości stałe; jest to rezultat powstawania tzw. proporcji podstawowej, którą wylicza się odnosząc do siebie odległości dzielące najbardziej wydatne punkty takich samych wyrazów; podrabiając cudzy grafizm, fałszerz przeniesie nań swoją osobniczą proporcję podstawową,
- grafometria Locarda – w procesie identyfikacji pisma kierować się należy wyrażanymi liczbowo stosunkami zachodzącymi między dającymi się zmierzyć śladami graficznymi i ich własnościami; przedmiotem pomiarów, a następnie wyliczeń powinny być – wysokości i szerokości znaków, krzywizny, stosunki kątowe, odstępy międzyliterowe i międzywyrazowe, statystyki kształtów,
- grafometryczne badanie paraf – we wszystkich metodach pobrzmiewa echo grafometrii E. Locarda
- metoda graficzno – porównawcza – E. Locard; przedmiotem obserwacji powinno być zagospodarowanie powierzchni pisarskiej, budowa i sytuowanie inicjacji i zakończeń znaków, postaci i sytuowania znaków diakrytycznych, kształty pętlic, formowanie owali, ksenizmy
Dowód z ekspertyzy pisma:
- wartość dowodowa zależy od dopuszczalności w danej sprawie, przeprowadzenie dowodu zgodnie z procedurą, oddalenie faktu dowodzonego opinią od głównego faktu procesowego oraz oczywiście od wartości identyfikacyjnej metod zastosowanych w eksperymencie
- materiał kwestionowany – na jego postać biegły nie ma wpływu; najlepiej jakby był obszerny, dobrej jakości – nasycenie znamionami identyfikacyjnymi
- materiał porównawczy – pożądanym jest aby był to materiał wpływowy (próbki) i bezwpływowy; źródłem najlepszego materiału bezwpływowego są dokumenty współtworzące zawartość teczek dowodu osobistego, kwestionariusze paszportowe, dokumentacje pracownicze, zeznania podatkowe; gorsze są dokumenty prywatne; materiał wpływowy powinien składać się z nie mniej niż 3-5 stron tekstu i 20-30 podpisów, pobieranie próbek należy najpierw rozpocząć od polecenia probantowi nakreślenia 1 strony tekstu dowolnej treści
- w przypadku podejrzeń wobec lojalności probanta zastosować można techniki specjalne np. test Kluttera – probantowi należy okazać zakwestionowany grafizm i nakazać jego skopiowanie na osobnej kartce, następnie należy odebrać oryginał i polecić skopiowanie go na kolejnej kartce i tak 10-15 razy; podejrzenia o nielojalność okażą się słuszne, jeśli ostatnie próbki ujawnią mało zakłócony osobniczy nawyk probanta analogie z grafizmem kwestionowanym.
- na zmiany funkcjonowania nawyku pisarskiego wpływają:
* pośpiech subiektywny,
* dyskomfortowe warunki pisarskie, samopoczucie,
* schorzenia lub odurzenia,
Lingwistyka sądowa:
- pomoc językoznawstwa ogólnego,
- funkcje językowe, które służą analizowaniu wypowiedzi na wielu płaszczyznach:
* funkcja przedstawieniowa – dotyczy konkretnych informacji, jakie niosą ze sobą wypowiedzi pisemne i ustne – ustalenie czy tematyka należy do powszechnie znanych, znanych tylko przez określone środowisko lub grupę osób, dodatkowo bada się stylistykę , łączenia znaków językowych, a te wszystkie elementy oraz dobór słownictwa składają się na idiolekt czyli indywidualny, odrębny styl danej osoby.
* funkcja ekspresywna – służy do przybliżonej identyfikacji rozmówcy przez wskazanie jego płci, wieku, statusu społecznego; w analizie wypowiedzi pisemnej analizuje się subjęzyki danych społeczności, styl i słownictwo, cechy słownictwa, inferencji pod wpływem kontaktu z innymi środowiskami, określenie rejestru językowego; w analizie wypowiedzi ustnej identyfikuje się na podstawie głosu lub mowy charakterystyczną wymowęosobniczą, formanty, akcent, intonację oraz naturalnie treść
* funkcja impresywna – przekazuje informacje o uczuciach, nastroju, emocjach;
* funkcja komunikatywna
Diagnoza osobowości:
- eksperyment grafologiczny i tworzenie grafologicznego portretu osobowości,
- za twórcę współczesnej grafologii uchodzi – J.H. Michon,
- Michon autorem systemu grafologii znaków
- u podstaw współczesnej grafologii leżą 4 tezy:
* pismo ręczne jest wynikiem świadomego działania człowieka,
* w grafiźmie człowieka można wyróżnić wiele zmiennych głównych, bez których pismo by nie istniało oraz indywidualnych danego człowieka,
* cechy indywidualne występują w bardzo zbliżonej formie we wszystkich wypowiedziach pisemnych danego człowieka,
* na podstawie ukształtowania zmiennych pisma charakteryzować można osobowość,
- należy do tych praw dodać jeszcze prawa Solange – Pellata:
* odruch pisarski jest sterowany przez mózg,
* największa kontrolowalność ma miejsce na początku kreślenia,
* znamiennego danej osobie nawyku pisarskiego nie można zmieniać bez pozostawiania śladów w produkcie pisarskim,
* każdy nadaje znakom indywidualny kształt
Techniczne badania dokumentów:
- każdą ekspertyzę dokumentu rozpoczyna faza zwana fazą krytyczną składającą się na oględziny podłoża i naniesień znaków; prowadzi się ją dla ujawnienia ubytków dodatków,
- badania podłoża (gł. Papier) rozpoczyna się od oględzin awersu i rewersu – poszukiwanie wielości reliefów i duktów; tzw. suche dukty można odczytać w skupionym świetle skośnym,
- wyróżnia się 4 poziomy zabezpieczeń papieru:
* poziom podstawowy – zabezpieczenia jawne; poziom użytkownika; zauważalne gołym okiem np. znaki wodne,
* poziom kontrolerski – poziom urzędniczy; zabezpieczenie dostrzegalne przez osoby odpowiednio przygotowane, zabezpieczenia półtajne,
* poziom specjalistyczny – mogą być ujawniane przez ekspertów laboratoriach, z użyciem specjalnych urządzeń; półtajne;
* poziom utajniony – zabezpieczenia znane tylko wytwórcom lub emitentom;
trwewqetrwewqe