bad rtg ukł mocz-Ania.komp.pdf

Stowarzyszenie Uronef - Nasze Dzieci

Badania radiologiczne narz±du moczowego

Autor: Beata Remañska

08.10.2006.

Zmieniony 08.10.2006.

Urografia informuje w pierwszym rzêdzie, czy w rzucie dróg moczowych i nerek nie ma kamieni

pochłaniaj±cych promienie X. U niemowl±t i małych dzieci trudno¶ci interpretacyjne stwarza obecno¶æ

du¿ej ilo¶ci gazów jelitowych. U starszych dzieci mo¿na oceniæ ponadto kształt, wielko¶æ i poło¿enie

nerek, ostro¶æ zarysów miê¶ni lêd¡wiowo - biodrowych, obecno¶æ zaburzeñ rozwojowych w krêgosłupie

lêd¡wiowym. U dzieci z bólami brzucha, którym towarzysz± zmiany w moczu, to proste badanie jest

nieodzowne.

Nawracaj±ce zaka¿enia lub zaka¿enia o przewlekłym przebiegu nie poddaj±ce siê leczeniu, stanowi±

podstawowe wskazania do wykonania urografii. Nale¿y j± równie¿ wykonaæ, gdy stwierdza siê

nieprawidłow± masê w jamie brzusznej lub wady rozwojowe zewnêtrznych narz±dów płciowych. Urazy

jamy brzusznej oraz nadci¶nienie s± równie¿ wskazaniami do wykonania urografii. Niewydolno¶æ nerek, o

ile chory nie znajduje siê w stanie odwodnienia, jest tak¿e wskazaniem do urografii. Czas wstrzykiwania

¶rodka cieniuj±cego wynosi ¶rednio około 1 minuty. Jedynie u małych dzieci ¶rodek cieniuj±cy nale¿y

podawaæ wolno, w czasie około 2 - 3 minut ze wzglêdu na du¿± objêto¶æ ¶rodka cieniuj±cego w stosunku

do krwi kr±¿±cej.

Technika wykonania urografii jest u starszych dzieci taka sama jak u dorosłych. U małych dzieci niektórzy

zalecaj± wykonywanie zdjêæ po 1, 3, i 7 minutach, inni po 5, 10, 20 minutach od do¿ylnego podania

¶rodka cieniuj±cego.

U niemowl±t rozpowszechnione jest przed rozpoczêciem badania stosowanie wypełnienia ¿oł±dka

mieszank± pokarmow±, co powoduje rozdêcie ¿oł±dka, zepchniêcie jelit ku dołowi i uwidocznieniu obu

nerek. W celu lepszego uwidocznienia elementów narz±du moczowego mo¿na posłu¿yæ siê tomografi±.

Eliminuje ona zasłonê, jak± s± gazy oraz zalegaj±ce w jelitach masy. W wybranej warstwie ostro

przedstawia zarysy nerek oraz układu kielichowo - miedniczkowego i grubo¶æ warstwy korowej.

Uzyskanie kilku warstw na ró¿nych poziomach pozwala przestrzennie przedstawiæ nerkê, a stwierdzone w

dwu s±siednich warstwach cienie, wzglêdnie zmiany, wykluczaj± ich przypadkowo¶æ. Urotomografia

szczególnie zalecana jest w guzach nerek, wadach rozwojowych mi±¿szu nerkowego oraz niewydolno¶ci

nerek.

Ochrona przed promieniowaniem i zmniejszenie dawki na gonady realizowane s± przez stosowanie osłon

osiowych na j±dra u chłopców i doln± czê¶æ podbrzusza u dziewcz±t. Tym, co niew±tpliwie i najwidoczniej

zmniejsza dawkê promieniowania, jak± otrzymuje dziecko, jest prowadzenie tego wa¿nego badania przez

radiologa znaj±cego mo¿liwo¶ci metody i cele badania. Pozwala to, bowiem na wykonanie niezbêdnej dla

rozpoznania ilo¶ci zdjêæ i powoduje, ¿e powtarzanie badania jest zwykle niepotrzebne.

Oprócz urografii wykonywanej w sposób ogólnie przyjêty istniej± jej odmiany:

Urografia kroplowa lub infuzyjna polega na do¿ylnym podaniu, w postaci wlewu kroplowego, ¶rodka

cieniuj±cego w ci±gu 5 - 15 minut. Zdjêcie wykonuje siê w 5, 10, 20 minucie. W razie potrzeby uzupełnia

siê je tomografi±. Celem tak przeprowadzonego badania jest dobre uwidocznienie nerek.

Urografia czynno¶ciowa jest najczê¶ciej wykonywana w nadci¶nieniu têtniczym i oparta jest na

przesłance, ¿e nerka poło¿ona po stronie ewentualnego zwê¿enia têtnicy wydziela ¶rodek cieniuj±cy w

mniejszej ilo¶ci, z opó¡nieniem i w postaci bardziej zagêszczonej. W tym celu wstrzykuje siê ¶rodek

cieniuj±cy w zwykłej dawce do ¿yły w ci±gu jednej minuty i wykonuje zdjêcia po upływie 1, 3, 5, 8, i 15

minut od wstrzykniêcia. Je¿eli pierwsze trzy zdjêcia wykazuj± opó¡nione wydzielanie i silniejsze

zagêszczenie ¶rodka cieniuj±cego po stronie podejrzewanego zwê¿enia, to w 15 minucie podaje siê

choremu ( starszym dzieciom ) do¿ylnie roztwór i wykonuje siê dalsze zdjêcia w 20 i 30 minucie od

pierwszego wstrzykniêcia. Na tych zdjêciach obserwuje siê, czy po stronie zwê¿enia nie wystêpuje

wyra¡ne zaleganie wzglêdnie opó¡nienie w transporcie moczu cieniuj±cego. Badanie takie ma znaczenie

orientacyjne i mo¿e byæ brane pod uwagê w ustaleniu rozpoznania tylko wraz z innymi badaniami.

Bardzo wa¿ne znaczenie w badaniu radiologicznym narz±du moczowego ma wykonywanie tzw. zdjêæ

pó¼nych, po upływie 1, 2, 3 i wiêcej godzin od do¿ylnego podania ¶rodka cieniuj±cego. Takie

postêpowanie ma na celu wykazanie bardzo upo¶ledzonej czynno¶ci nerki, znacznego zastoju

spowodowanego przeszkod± w odpływie oraz miejsca, w którym znajduje siê przeszkoda. Czasem

wskazuje ono równie¿ charakter przeszkody. O wadze pó¡nych zdjêæ zapomina siê najczê¶ciej, a przecie¿

pozwalaj± unikn±æ powtarzania badania, jak równie¿ dostarczaj± wa¿nych danych diagnostycznych.

Powikłania po do¿ylnym podaniu ¶rodków cieniuj±cych wystêpuj± jako ogólne i miejscowe. Miejscowe s±

błahe i polegaj± na stanach zapalnych w ¿yłach, do których dokonano wstrzykniêcia lub w ich najbli¿szym

otoczeniu ( pêkniêcie ¿yły ). Leczy siê je stosuj±c okłady i unieruchomienie. Ogólny odczyn na podanie

¶rodka cieniuj±cego mo¿e wyst±piæ jako odczyn alergiczny na jod o ró¿nym nasileniu np. swêdz±cej

wysypki, wymiotów. Ostatnio odchodzi siê od głodzenia chorych przed badaniem i zakazu przyjmowania

http://uronef.pl/

Kreator PDF

Utworzono 25 March, 2009, 20:45

Stowarzyszenie Uronef - Nasze Dzieci

płynów.

Ureteropielografia wstêpuj±ca polega na podaniu ¶rodka cieniuj±cego w około 20 % roztworze wodnym

przez cewniczek moczowodowy, wprowadzony do pêcherza i uj¶cia moczowodu przez cystoskop. Celem

badania jest uwidocznienie moczowodu i układu kielichowo - miedniczkowego nerki w sytuacji, gdy nie

mo¿na tego uzyskaæ za pomoc± urografii. U dzieci jest stosowana wyj±tkowo rzadko. Wi±¿e siê z ni±

mo¿liwo¶æ wprowadzenia zaka¿enia do narz±du moczowego . Uwidoczni siê wtedy cały moczowód i układ

kielichowo - miedniczkowy.

Cystografia mikcyjna jest badaniem czynno¶ciowym pêcherza i cewki moczowej wykonywanym w czasie

oddawania moczu. Wskazania do badania niemowl±t : zaka¿enia dróg moczowych, zaburzenia w

oddawaniu moczu, moczenie, zaburzenia rozwojowe zewnêtrznych narz±dów płciowych, podejrzenie

wystêpowania odpływu pêcherzowo - moczowodowego. Po starannym odka¿eniu okolicy uj¶cia cewki

moczowej wprowadza siê stosowny do jej szeroko¶ci cewnik jednorazowego u¿ytku. Przez cewnik

wypełnia siê pêcherz wodnym roztworem ¶rodka w ilo¶ci zale¿nej od wieku chorego. Zdjêcia wykonuje siê

w czasie pełnej mikcji w pierwszej i drugiej pozycji sko¶nej oraz w pozycji przednio - tylnej. Najlepiej

wykonywaæ zdjêcia w drugiej fazie mikcji, bowiem najczê¶ciej uwidoczniaj± siê wtedy odpływy

pêcherzowo - moczowodowe. Niekiedy pêcherz moczowy wypełnia siê przez nakłucie nadłonowe (metoda

ta nie jest stosowana rutynowo).

Kinocystografia mikcyjna polega na filmowaniu całego aktu mikcji przy zastosowaniu wzmacniacza

elektronowego dla zmniejszenia dawki promieniowania. Metodê tê mo¿na poleciæ w wybranych

przypadkach. Nie ma potrzeby stosowania rutynowego, bowiem nie poprawia to w istotny sposób

mo¿liwo¶ci rozpoznawczych. Pamiêtaæ nale¿y, ¿e w rozpoznawaniu odpływów pêcherzowo -

moczowodowych jednorazowe badanie negatywnie nie ¶wiadczy, ¿e nie ma odpływu. Wa¿nych informacji

dostarcza to badanie o cewce moczowej, wykazuj±c zwê¿enia wrodzone i nabyte, zastawki, uchyłki cewki

oraz zwê¿enia uj¶cia zewnêtrznego. Powikłania cystografii mikcyjnej to przede wszystkim wprowadzenie

zaka¿enia, zawsze obecnego w obwodowej czê¶ci cewki moczowej, ponad zwieracz wewnêtrzny. Dlatego

konieczne jest skrupulatne przestrzeganie zasad aseptyki. Na dwa dni przed badaniem dobrze jest podaæ

leki bakteriobójcze lub bakteriostatyczne. W niektórych szpitalach postêpowanie takie stosowane jest

rutynowo. Je¿eli w czasie badania stwierdza siê znaczne zaleganie moczu, wskazane jest pozostawienie

cewnika w pêcherzu na krótki czas.

Uretrografia wstêpuj±ca jest badaniem maj±cym na celu przedstawienie cewki od uj¶cia zewnêtrznego do

uj¶cia wewnêtrznego. W tym celu do uj¶cia wprowadza siê strzykawkê i wstrzykuje siê ¶rodek cieniuj±cy

bêd±cy 20 % roztworem. Sposób ten u dzieci stosowany jest rzadko. Przy poł±czeniu cystografi±

mikcyjn± pozwala na dokładne okre¶lenie rozległo¶ci zwê¿onego odcinka cewki.

Badania naczyniowe obecnie stosuje siê arteriografiê nerkow± obustronn± i selektywn±. W rzadkich

przypadkach wykonuje siê badania kontrastowe ¿yły głównej dolnej, zwane kawografi±. Wskazania do

arteriografii nerkowej stanowi±: guzy nerek, urazy, nadci¶nienie têtnicze. Wykonywaæ je mo¿na

nakłuwaj±c têtnicê udow± przez skórê lub po jej uprzednim naciêciu. Te cenne, z diagnostycznego punktu

widzenia, badania wi±¿± siê z wystêpowaniem powikłañ, czasem ciê¿kich postaci zakrzepu nakłutej

têtnicy. Wymaga to interwencji chirurgicznej. Skurcze têtnicy wystêpuj± czê¶ciej, ale przemijaj± zwykle

po kilku lub kilkunastu godzinach, nie pozostawiaj±c nastêpstw.

Badanie izotopowe wystêpuje w dwóch postaciach : jako tzw. renocystografia izotopowa oraz

scyntygrafia nerkowa. Nie nale¿y obawiaæ siê dawki promieniowania jonizuj±cego, bowiem otrzymana

dawka w czasie takiego badania jest mniejsza ni¿ w czasie wykonywania zdjêcia radiologicznego klatki

piersiowej. Renocystografia izotopowa opiera siê na fakcie wychwytywania i wydzielania do cewek

nerkowych jodu radioaktywnego J131, który przy prawidłowej czynno¶ci nerek w dawce uCi / kg masy

ciała. Pomiary radioaktywno¶ci wykonuje siê nad nerkami i pêcherzem za pomoc± licznika

scyntylacyjnego, wykre¶laj±c odpowiednie krzywe dla ka¿dej nerki i pêcherza. Na podstawie ich

przebiegu mo¿na wnioskowaæ o czynno¶ci nerek. U dzieci mo¿e byæ stosowana w jednostronnych

chorobach nerek, nadci¶nieniu têtniczym, chorobach mi±¿szu nerek oraz nadwra¿liwo¶ci na ¶rodki

cieniuj±ce zawieraj±ce jod. Przy zaburzeniach w odpływie wyniki renocystografii oceniaæ nale¿y bardzo

ostro¿nie, poniewa¿ niewielkie przeszkody w odpływie stwierdzane urograficznie, przy zastosowaniu tej

bardzo czułej metody, powoduj± powstawanie obrazu przemawiaj±cego za całkowitym brakiem

wydzielania moczu po chorej stronie.

Scyntografia nerkowa opiera siê na tej samej zasadzie co renocystografia i pozwala na badanie

rozmieszczenia i przemieszczenia siê izotopu w obrêbie nerki. Najczê¶ciej u¿ywa siê do tego celu

neohydryny 203Hg lub 113hipuranu. Obraz rozmieszczenia izotopu w nerce uzyskuje siê w kamerze

http://uronef.pl/

Kreator PDF

Utworzono 25 March, 2009, 20:45

Stowarzyszenie Uronef - Nasze Dzieci

scyntylacyjnej. Izotop wstrzykuje siê do¿ylnie Po upływie 15 - 30 minut od wstrzykniêcia ¶rodka uzyskuje

siê obraz, na podstawie, którego mo¿na oceniæ kształt i wielko¶æ nerki oraz jednolito¶æ rozmieszczenia

izotopu. Badanie to nadaje siê, wiêc dobrze do badania wad rozwojowych nerek, pewne informacje

mo¿na te¿ uzyskaæ w odniesieniu do guzów nerek, torbieli oraz uszkodzeñ spowodowanych przewlekłym

procesem zapalnym.

Ultrasonografia jest metod± badania struktur anatomicznych poło¿onych w obrêbie ciała ludzkiego.

Polega na elektronicznym przetworzeniu ultrad¡wiêków na obrazy optyczne, uzyskane przez rejestracje

fal odbitych. Metoda nie wymaga wprowadzenia do ustroju ciał chemicznych i eliminuje promieniowanie

jonizuj±ce. Mo¿e byæ stosowana u chorych uczulonych na jod. U chorych, którym w czasie urografii nie

udało siê uwidoczniæ nerek i dróg moczowych metod± diagnostyczn± z wyboru jest ultrasonografia.

Ultrasonografia mo¿e byæ stosowana do wykrywania uchyłków pêcherza moczowego i cewki. Nie mo¿na

jednak za pomoc± ultrasonografii rozró¿niæ czy poszerzenie moczowodu spowodowane jest zwê¿eniem,

czy odpływem wsteczny oraz małe jest jej znaczenie w diagnostyce kamicy nerkowej.

Tomografia komputerowa obraz uzyskiwany za jej pomoc± przedstawia znacznie wiêcej szczegółów zmian

chorobowych ani¿eli w w/w badaniach. TK jest metod± nieagresywn±. Jedyne jej ryzyko to kiedy dla

dokładniejszego przedstawienia podaje siê dodatkowo ¶rodek cieniuj±cy do¿ylnie. Nie jest ono wiêksze

ni¿ przy urografii. Metoda ta przedstawia zmiany chorobowe w narz±dach, wady rozwojowe

wielopłaszczyznowe, z du¿± dokładno¶ci±, wraz ze zmianami, jakie choroba powoduje w otoczeniu.

Tomografia komputerowa polega na tym, ¿e komputer analizuje dane nagromadzone przez kryształ

scyntylacyjny pobudzony do działania przez wi±zkê promieni X przechodz±cych przez ciało chorego.

Zwiêksza dwukrotnie czuło¶æ w stosunku do normalnej techniki rentgenowskiej. Dotychczas obrazy

uzyskiwane przez zmiany zachodz±ce w wi±zce promieni X przechodz±cej przez ciało chorego, a

spowodowane jego ró¿n± gêsto¶ci±, były rejestrowane na filmie rentgenowskim. Ta technika jest

niewystarczaj±ca do wykazania małych zmian w wi±zce promieni X spowodowanych równie małymi

zmianami w gêsto¶ci tkanek. Zastosowanie metody jest bardzo szerokie i mo¿e słu¿yæ nie tylko do badañ

diagnostycznych, lecz równie¿ do prognozowania , okre¶lania stopnia zaawansowania choroby . Mo¿e byæ

pomocna w planowaniu dostêpu operacyjnego.

Cystoskopia jest badaniem instrumentalnym pêcherza moczowego, polegaj±cym na wprowadzeniu przez

cewkê aparatu zaopatrzonego w ¶wiatło i układ optyczny, umo¿liwiaj±cy obejrzenie jego wnêtrza.

Wskazania do tego zabiegu nale¿y stawiaæ ostro¿nie ze wzglêdu na to, ¿e wi±¿e siê ono z wprowadzeniem

zaka¿enia ponad zwieracz wewnêtrzny. Wykonuje siê je, gdy badania radiologiczne nie wyja¶niaj± sprawy

chorobowej. U dzieci konieczne jest znieczulenie ogólne. W cystoskopii wykonywanej u dzieci szczególn±

uwagê zwraca siê na szeroko¶æ uj¶cia zewnêtrznego cewki oraz poło¿enie i budowê uj¶æ moczowodowych.

Uj¶cie prawidłowe jest punkcikowate, poło¿one na niewielkiej wyniosło¶ci, uj¶cie podkowiaste oraz uj¶cie

golfowe wystêpuje u chorych z odpływem pêcherzowo - moczowodowym. Poznanie charakteru i budowy

uj¶cia ma w tych jednostkach znaczenie rokownicze, jak równie¿ w ustalaniu wskazañ do leczenia

operacyjnego. Wielko¶æ trójk±ta pêcherzowego równie¿ odgrywa rolê w rozpoznaniu odpływu pêcherzowo

- moczowodowego. Du¿y trójk±t ¶wiadczy o słabo¶ci błony miê¶niowej, z której jest zbudowany i

przemawia za obecno¶ci± odpływu, podobnie jak uj¶cia podkowiaste lub golfowe.

Cystometria jest metod± badania mechanizmów nerwowo - miê¶niowych pêcherza moczowego. Badanie

to informuje o pojemno¶ci pêcherza i ci¶nieniu wewn±trzpêcherzowym w czasie mikcji oraz o ci¶nieniu,

przy którym pojawia siê odruch mikcyjny.

Podczas cystometrii pêcherz opró¿nia siê z moczu przez wprowadzony cewnik. Cewnik ten ł±czy siê przez

dwudzieln± rurkê z aparatem oznaczaj±cym graficznie ci¶nienie oraz ze zbiornikiem płynu, z którego

doprowadza siê go do pêcherza moczowego. Ci¶nienie oznacza siê po wprowadzeniu ka¿dych 25 ml

płynu. Ci¶nienie w pustym pêcherzu wynosi mniej ni¿ 3 mm Hg ( 22,5 kPa ). Odruch mikcyjny pojawia siê

przy ci¶nieniu około 10 mm Hg ( 75,0 kPa ).

W celu przeliczenia warto¶ci podanych w mm Hg na mm Hg H2O przyjmuje siê, ¿e 1 mm Hg odpowiada

1,4 cm H2O ( 0,098 kPa ). Krzywa ł±cz±ca punkty pomiarów dokonanych po wprowadzeniu ka¿dych 25

ml płynu tworz± krzyw± cystometryczn±.

Pomiary przepływu moczu przez cewkê ( urofluometria )

Wykorzystuje siê do oceny przeszkody w odpływie moczu przez cewkê Badanie ma okre¶liæ, jaki jest

¶redni przepływ moczu w czasie 1 sekundy.

Pomiar przepływu moczu mo¿e byæ dokonany na podstawie:

a) pomiaru przyrostu gêsto¶ci wzglêdnej oddawanego moczu w czasie

b) zastosowania przepływomierza podaj±cego maksymalny stopieñ oddawania moczu z uwzglêdnieniem

http://uronef.pl/

Kreator PDF

Utworzono 25 March, 2009, 20:45

Stowarzyszenie Uronef - Nasze Dzieci

ci¶nienia

c) zastosowania przyrz±du wykorzystuj±cego przewodno¶æ moczu do automatycznego pomiaru czasu.

W ostatnim przypadku badanie przeprowadza siê w ten sposób, ¿e chory oddaje mocz do cylindra, w

którym po osi±gniêciu poziomu 25 ml, wł±czony zostaje automatycznie ( na skutek przewodzenia pr±du

przez mocz ) zegar mierz±cy czas. Po oddaniu dalszych 100 ml moczu na tej samej zasadzie nastêpuje

wył±czenie zegara. Zarejestrowany czas jest czasem, w którym zostało oddanych 100 ml moczu. Iloraz

objêto¶ci przez czas daje ¶redni przepływ moczu przez cewkê. Warto¶ci skrajne w prawidłowych

przypadkach wahaj± siê w granicach od 15 do 44 ml /s. Przepływy ni¿sze ni¿ 15 ml / s sugeruj± obecno¶æ

przeszkody w odpływie moczu przez cewkê. Cystometria i pomiary przepływu moczu przez cewkê

dostarczaj± danych do wyliczenia oporu, jaki stawia cewka przepływaj±cemu moczowi. Jest on warto¶ci±

¶wiadcz±c± obecno¶ci lub nieobecno¶ci przeszkody w odpływie. J. C. Smith ustalił, ¿e warto¶ci R wiêksze

od 0,5 ¶wiadcz± o obecno¶ci przeszkody w odpływie moczu. Metoda ta pozwala na okre¶lenie obecno¶ci

przeszkody w odpływie moczu przed leczeniem oraz ocenê skuteczno¶ci leczenia.

¯ródła:

"Symptomatologia i diagnostyka chorób chirurgicznych narz±dów moczowo-płciowych u dzieci" - Edward

Daszkiewicz; "Urologia dzieciêca" - Tadeusz Krzeski

Serwis uronef.pl nie jest poradnikiem medycznym, a jedynie podsumowaniem naszej wiedzy i

do¶wiadczeñ. Doło¿yli¶my wszelkich starañ by zawarte w nim informacje były podane rzetelnie. Jednak

ka¿dy przypadek podejrzenia wady i choroby układu moczowego oraz sposobu jej leczenia, musi byæ

skonsultowany indywidualnie z lekarzem specjalist±. Administratorzy, autorzy i konsultanci nie ponosz±

odpowiedzialno¶ci za ewentualne błêdy, ani ¿adnych konsekwencji wynikaj±cych z zastosowania

informacji tu zawartych.

http://uronef.pl/

Kreator PDF

Utworzono 25 March, 2009, 20:45

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: