Mróz_Stosunek prawa.pdf

Stosunek prawa wspólnotowego do prawa

wewnętrznego

państw członkowskich UE

(Tezy wykładu)

WG. PROF. KRZYSZTOFA

WÓJTOWICZA

Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego przed

prawem krajowym

Bardzo istotnądla ustalenia relacji między prawem wspólnotowym a prawem wewnętrznym,

jest sformułowana w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (TS)

zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego przed prawem wewnętrznym państw

członkowskich. Zasada ta oznacza, iżw razie konfliktu normy wspólnotowej z normąkrajową

właściwy organ (w szczególności sąd) państwa członkowskiego powinien zastosowaćnormę

wspólnotową, odmawiając zastosowania obowiązującej normy krajowej. Zasada

pierwszeństwa odnosi siędo wszystkich źródełprawa Wspólnot, a więc zarówno do

Traktatów założycielskich, jak i rozporządzeń, dyrektyw i decyzji, a także umów

międzynarodowych zawartych przez Wspólnoty. To samo dotyczy zasad ogólnych, jeżeli

odnosząsiędo materii objętych kompetencjąWspólnot.

Dyskusyjna natomiast jest teza Trybunału, iżprawo wspólnotowe ma pierwszeństwo przed

wszystkimi normami krajowymi, w tym także konstytucyjnymi. Tezy tej nie zaakceptowały

sądy konstytucyjne niektórych państw członkowskich, zastrzegając sobie możliwośćkontroli

konstytucyjności normy wspólnotowej. Włoski TrybunałKonstytucyjny uznał, że w przypadku

niezgodności prawa Wspólnot z włoskąkonstytucją–przynajmniej w zakresie w jakim

gwarantuje ona obywatelskie prawa podstawowe –przepisy wspólnotowe nie mogąbyć

stosowane. Niemiecki Federalny TrybunałKonstytucyjny, w orzeczeniu wydanym przed

ratyfikacjąprzez Niemcy Traktatu z Maastricht, zastrzegłsobie prawo kontrolowania czy

Unia/Wspólnoty działająw ramach swych kompetencji, które Republika Federalna

zaakceptowała w akcie akcesyjnym. Oznacza to, że Trybunałnie dopuści do stosowania

prawa wspólnotowego sprzecznego z zasadami konstytucyjnymi, które zgodnie z konstytucją

RFN nie podlegająrewizji. Do otwartego konfliktu między Trybunałem Sprawiedliwości a

Trybunałami Konstytucyjnymi jak dotąd jednak nie doszło.

Por. orzeczenia w sprawach 6/64 Costa,[1964] ECR s. 585, 106/77 Simmenthal,

[1978] ECR s. 629.

Por. orzeczenie w sprawie 11/70 Internationale Handelsgesellschaft, [1970] ECR s.

1125.

Por. orzeczenie włoskiego Trybunału Konstytucyjnego w sprawie 183/73 Frontini

p. Ministero delle Finanze [w:] The Relationship between European Community

Law and National Law: The Cases, ed. A. Oppenheimer, Cambridge 1994, s. 630.

Orzeczenie FTK w sprawach 2 BvR 2134 i 2159/92 [w:] The Relationship..., j. w., s.

573.

Okazjądo zastosowania przez niemiecki Federalny TrybunałKonstytucyjny swej

doktryny ultra viresmogło staćsięorzeczenie ETS z 11 stycznia 2000 r. w sprawie

C-285/98 Kreil[2000] ECR I –69. ETS uznałbowiem, iżokreślona w Dyrektywie

76/207/Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej zasada równego traktowania kobiet

i mężczyzn w dostępie do zatrudnienia, szkolenia zawodowego i awansów

wyklucza zastosowanie przepisów krajowych, istniejących w prawie niemieckim,

które generalnie wyłączająmożliwośćobejmowania przez kobiety stanowisk w

wojsku związanych z używaniem broni. Problem polegałna tym, że w art. 12a (4)

niemieckiej Ustawy Zasadniczej zastrzeżono, że „kobiety w żadnym wypadku nie

mogąpełnićsłużby wojskowej z broniąw ręku”. 19 grudnia 2000 r. zmieniono

jednak treśćtego przepisu w taki sposób, że obecnie kobiety mogą(choćnie

muszą) pełnićsłużbęwojskowąz broniąw ręku (Gesetz zur Anderung des

Grundgesetzes –Artikel 12a –Bundesgesetzblatt Jahrgang 2000 Teil I Nr.56).

Kolizja zatem przestała istnieć.

Skutek bezpośredni

Kolejnym fundamentalnym założeniem systemowym stała sięteza Trybunału

Sprawiedliwości, iżpodmiotami porządku prawnego Wspólnot sąnie tylko państwa

członkowskie, ale także ich obywatele. Dzięki temu możliwe stało sięprzyjęcie zasady, że

jednostki mogąkorzystaćz uprawnieńpłynących z prawa wspólnotowego i powoływaćsięna

te uprawnienia przed sądami krajowymi nawet wówczas, gdy nie wynika to bezpośrednio z

tekstu Traktatów. W ten sposób Trybunałuznał, z zastrzeżeniem pewnych warunków, że

możliwe jest wywieranie przez niektóreprzepisyprawa wspólnotowego tzw. skutku

bezpośredniego. Przyznanie aktywnej roli broniącym swego interesu jednostkom miało

ogromny wpływ na zwiększenie efektywności prawa wspólnotowego jako całości.

Przyjmując za punkt wyjścia określone przez Trybunałkryteria i zakres tego rodzaju skutku,

można wyróżnićskutek bezpośredni bezwarunkowy-nieograniczony, warunkowy-

nieograniczony oraz warunkowy-ograniczony.

Wywieranie skutku bezpośredniego w sposób bezwarunkowy oznacza, że źródło (akt) prawa

wspólnotowego może zostaćpowołane przed organami krajowymi, zwłaszcza sądami niejako

z definicji, automatycznie i bez odwoływania siędo dodatkowych kryteriów. W przypadku

skutku warunkowego, sędzia krajowy musi zbadaćczy powołana norma wspólnotowa spełnia

kryteria bezpośredniej skuteczności. Natomiast skutek nieograniczony polega na tym, że

jednostka może oprzećsięna określonych normach zarówno w sporach z państwem (układ

„pionowy”) jak i w sporach z innymi jednostkami (układ „poziomy”). W przypadku norm o

skutku ograniczonym, nie jest możliwe powołanie ich przez jednostki w układzie poziomym

tzn. przeciwko innym podmiotom prywatnym.

Por. orzeczenie w sprawie 26/62 Van Gend en Loos,[1963] ECR s. 1.

¤ W pierwszej grupie źródeł(aktów) wywierających skutek bezpośredni

bezwarunkowy i nieograniczony mieszcząsięzasady ogólne prawa,

rozporządzenia wspólnotowe i decyzje skierowane do podmiotów

indywidualnych (osób fizycznych i prawnych). Ze względu na niepisany

charakter zasad ogólnych prawa, podstawowąprzesłankąich

zastosowania w dziedzinie mieszczącej sięw zakresie właściwości

prawa wspólnotowego jest oczywiście uznanie określonej zasady za

źródło tego prawa. Po stwierdzeniu, iżw świetle orzeczeńTrybunału

Sprawiedliwości takie np. zasady jak zasada bezpieczeństwa prawnego

czy teżzasada nulla poena sine legesąźródłami prawa

wspólnotowego, sędzia krajowy może je zastosowaćdla

rozstrzygnięcia każdego rodzaju sporu, o ile jest to uzasadnione

prawnie i faktycznie. Rozporządzenie wspólnotowe jest zgodnie z art.

249 TWE „stosowane bezpośrednio we wszystkich państwach

członkowskich”i TrybunałSprawiedliwości potwierdził, iżakt ten z

mocy samego prawa wywiera skutek bezpośredni. Także decyzje

skierowane do adresatów indywidualnych (przede wszystkim w

dziedzinie prawa konkurencji) stanowiąbezpośredniąpodstawędla

określenia ich praw i obowiązków.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: