Ojcowie Pustyni dziś.pdfa2.pdf

Ojcowie Pustyni dziś

http://gerontikon.blogspot.com/?zx=79cd6e866c5ffb8

Grzegorz Teolog. Liturgiczne wspomnienie

Świętych Bazylego Wielkiego i Grzegorza z

Nazjanzu 2 I

ŚW. GRZEGORZ Z NAZJANZU

(329-390)

Podobnie jak Bazyli, również

Grzegorz przychodzi na świat w

świętej rodzinie. Jego ojciec -

Grzegorz Starszy - jest

konwertytą, który zostaje

biskupem małego miasta,

Nazjanzu. Jego matka, Nonna, okazuje się

wspaniałą matką i pobożną gospodynią

domową. Wkrótce zostaje ogłoszona świętą.

Ich troje dzieci: Grzegorz, Gorgonia i Cezary

również zostają kanonizowani. W jednej

rodzinie czworo świętych! Prześledźmy losy

pierworodnego i długo oczekiwanego syna,

Grzegorza.

Zapalony uczeń

Młodzieniec ma zamiłowanie do nauki. W

swoich Wspomnieniach pisze: Przyznaję się do

niej, wyznaję ją i dowiodłem mojej gorącej

miłości do literatury - także wtedy, gdy nie

miałem jeszcze włosów na brodzie.

Intelektualną pasję studenta zaspokajają

Cezarea Kapadocka, Cezarea Palestyńska,

Aleksandria, a później Ateny. W centrum

antycznego świata dwaj młodzi uczniowie

(Bazyli i Grzegorz), pochodzący z tej samej

krainy i obdarzeni podobnymi

zainteresowaniami, połączą się młodzieńczą

przyjaźnią, która przetrwa próbę czasu. W

Poemacie autobiograficznym młody Grzegorz

opisuje z entuzjazmem tę philia („przyjaźń")

ludzką i chrześcijańską:

Bo i tym szczęściem Pan Bóg mnie obdarzył,

że mię połączył z mężem nad mężami,

mądrością, życiem, mową górującym.

Kto to był? Łatwo poznacie go sami.

Wszak to Bazyli, ta wielka podpora

naszego wieku, a mój ukochany

1 z 275

2010-01-03 22:24

Ojcowie Pustyni dziś

http://gerontikon.blogspot.com/?zx=79cd6e866c5ffb8

naszego wieku, a mój ukochany

towarzysz studiów, mieszkania i planów,

z przyjaźni ze mną w całej Grecji znany.

Wszystko mieliśmy wspólne. Jedność myśli

umożliwiała dwóch serc zjednoczenie.

Co nas jednakże najbardziej łączyło,

to Bóg i dobra wyższego pragnienie.

Jeszcze silniejsza miłość nas związała,

gdy posiedliśmy takie zaufanie,

żeśmy marzenia swych serc wynurzali,

bo zgodność dążeń ułatwia spajanie.

(Poemat autobiograficzny, w. 221 -236)

Działanie czy kontemplacja

Przez długie i dramatyczne ćwierć wieku

Grzegorz waha się między przyjęciem funkcji

biskupa i samotnym życiem pustelniczym. Czy

ma się poświęcić trosce o diecezję ze

wszystkimi zmartwieniami, jakie za sobą

niesie ta służba, czy też lepiej zamknąć się w

pustelni, aby tam w ciszy rozmyślać i modlić

się? Przez długi czas nie może wybrać ani nie

może pogodzić tych dwóch rzeczy, stąd

ucieczki i przemiany, służba i jej porzucenia,

wyjazdy i powroty. Okazuje się, że ten geniusz

literacki i teologiczny źle czuje się w „trybach"

administracji kościelnej. Wyodrębnijmy ciąg

doświadczeń, które różnymi drogami ostatecz-

nie kierują Grzegorza ku świętości.

Po ośmiu latach ateńskich studiów Grzegorz

otrzymuje chrzest z rąk swego ojca. Później

ojciec udziela mu również święceń kapłańskich

i pragnie, żeby syn zastąpił go na urzędzie

biskupa Nazjanzu. Grzegorz jednak udaje się

na pustynię Annesi, nad brzeg rzeki Iris, w

pobliże swego przyjaciela Bazylego. Obaj.

tworzą Filokalia (zbiór fragmentów z pism

Orygenesa). Po upływie niedługiego czasu

samotnik zostaje pilnie wezwany do Nazjanzu,

gdzie pomaga ojcu zażegnać schizmę.

W 372 roku następuje zmiana sytuacji i nagła

przemiana naszego bohatera. Przyjaciel

Grzegorza, Bazyli, już od dwóch lat jest

biskupem Cezarei i teraz musi przeciwstawić

się swoim przeciwnikom. Cesarz Walens, który

pragnie ograniczyć wpływ Bazylego, dzieli

region na dwie prowincje. W ten sposób

powstaje tzw. Kapadocja pierwsza (z Bazylim

w Cezarei jako metropolitą) i Kapadocja druga

(na czele z Antymem, biskupem Tijany).

Aby zmniejszyć skutki podziału i

przygotować sobie wiernych biskupów-

sufraganów, Bazyli tworzy nowe biskupstwa

2 z 275

2010-01-03 22:24

Ojcowie Pustyni dziś

http://gerontikon.blogspot.com/?zx=79cd6e866c5ffb8

sufraganów, Bazyli tworzy nowe biskupstwa

na spornym terenie. Jednym z wybranych

miast jest Sasima, miejsce postoju na drodze

do Cylicji. Dzięki sprytnemu manewrowi

politycznemu, Bazyli mianuje Grzegorza

właśnie tam na biskupa. Grzegorz z irytacją

oświadcza: „Po co bawić się w biskupa między

tymi cudzoziemcami, hodowcami kur i

prosiąt?". Poza tym żartem prosty sługa,

doskonale zdający sobie sprawę z powodów,

dla których popchnięto go na arenę walk o

wpływy, pyta i zastanawia się z wybitną

jasnością:

Fałszywa ambicja w gorliwości

Oto Sasima; kościół mi przyznany.

Dwóch biskupów kłóciło się o nią,

jako leżącą na spornym terenie

przez rozdzielenie prowincji państwowej

i metropolii drugiej utworzenie.

Troska o dusze służyła za pretekst,

u podstaw władcze dążenia leżały

i wzgląd na dochód lub sute daniny -

rzeczy wabiące, niestety, świat cały.

(Poemat autobiograficzny)

Nowo mianowany biskup Sasimy nie

obejmuje jednak swego urzędu i pozostaje

nadal w Nazjanzie, gdzie po śmierci swego ojca

sprawuje tymczasowo władzę biskupią.

Dziejowa misja

Kolejna przemiana następuje w 379 roku.

Wtedy to po śmierci Bazylego, popierani przez

nowego cesarza Teodozjusza prawowierni

nicejczycy proszą Grzegorza, aby pokierował

wspólnotą w Konstantynopolu. Grzegorz

wyraża zgodę i w ciągu dwóch lat staje się

naprawdę kluczową postacią w historii

Kościoła.

W chwili przybycia nowego patriarchy do

Konstantynopola, wszystkie świątynie stolicy

są zajęte przez arian. Grzegorz zatrzymuje się

w mieszkaniu, które ofiarował mu jeden z jego

krewnych. W sytuacji, gdy budynek kościoła

był w ręku arian, Grzegorz urządza w domu

swojego krewnego kaplicę pod wymownym

wezwaniem: Anastasis - „zmartwychwstanie".

Wkrótce jego kazania (nie bez powodu

nazywanego „Demostenesem Wschodu")

przyciągają tłumy - szczególnie zaś jego mowy

teologiczne O bóstwie Słowa. Z okazji

triumfalnego wjazdu nowego cesarza

Teodozjusza do Konstantynopola 24 grudnia

380 roku, wszystkie budynki religijne zostają

zwrócone prawowiernym chrześcijanom.

3 z 275

2010-01-03 22:24

Ojcowie Pustyni dziś

http://gerontikon.blogspot.com/?zx=79cd6e866c5ffb8

zwrócone prawowiernym chrześcijanom.

W maju 381 roku rozpoczyna się w

Konstantynopolu drugi Sobór Powszechny,

który uznaje Grzegorza biskupem stolicy.

Niestety, ojcowie z Egiptu i Macedonii

sprzeciwiają się decyzji większości

argumentując, że jest to niekanoniczne, gdyż

nie zdążyli przybyć. Ponadto powołują się na

kanon z Nicei, który zabraniał biskupom

przechodzenia z jednego biskupstwa na drugie.

Wcześniejsi pochlebcy Grzegorza ulegają tym

głosom niezadowolenia i nie chcą na nowo

rozpocząć wyborów. W tej sytuacji, w czerwcu

381 roku Grzegorz sam rezygnuje z urzędu

biskupa Konstantynopola. Przed swoim

wyjazdem wygłasza pożegnalne kazanie,

którego treść dotąd nas wzrusza. Oto

zachwycająca, ostatnia część kazania, pełna

miłości i nadziei:

Żegnaj, imponująca bazyliko! Żegnajcie,

święci Apostołowie! Żegnaj, ambono biskupa!

Żegnaj, sławne miasto, znane ze względu na

blask swej wiary i miłości do Jezusa! Żegnaj,

Wschodzie i Zachodzie, dla których tyle

walczyłem i które tyle wydałyście mi bitew!

Żegnajcie, moje drogie dzieci! Zachowajcie

depozyt, który wam powierzyłem. Pamiętajcie

o moich cierpieniach! (Kazanie 42).

Teolog i poeta

Grzegorz wraca do Nazjanzu i troszczy się o

diecezję, nad którą niegdyś sprawował pieczę

jego ojciec. Dwa lata później (w 384 roku)

powierza swoją trzodę dobremu pasterzowi,

swemu przyjacielowi Eulaliusowi. Zrzeczenie

się urzędu biskupa stanowi zakończenie

bezpośredniej działalności Grzegorza, który

ostatnie sześć lat swego życia spędza w

rodzinnej posiadłości Arianzos.

Czy wróciwszy do swoich korzeni,

śmiertelnie zmęczony przeżytymi do-

świadczeniami, Grzegorz staje się sceptykiem

bez złudzeń? Nie: wiele rozmyśla i równie wiele

się modli. Właśnie w tym okresie Grzegorz

pisze większość swych przepięknych utworów

poetyckich i listów. Posłuchajmy tego

wielkiego teologa-poety, który nic nie widzi

poza Bogiem.

Na zwieńczenie wieczoru

Dość opowieści. Choć umarłem, żyję.

Choć pokonany, jednak zwyciężyłem,

bo zamiast tronu i pustych hałasów

Boga i świętych przyjaciół zdobyłem.

4 z 275

2010-01-03 22:24

Ojcowie Pustyni dziś

http://gerontikon.blogspot.com/?zx=79cd6e866c5ffb8

Boga i świętych przyjaciół zdobyłem.

Uległem tylko dlatego, że chciałem,

nie chwalcie się więc, żeście mnie wygnali,

bo jacyż ludzie dzisiaj wyganiają

tego, co wczoraj dopiero obrali?

Zresztą, co chcecie, mówcie. Bowiem kiedy

złączony z Bogiem, aniołem się stanę,

nie czując uraz, nie pragnąc pomocy,

na wiatr słów ludzkich głuchy pozostanę.

(Poemat autobiograficzny, zakończenie)

Porównanie Bazylego i Grzegorza

Zarówno Bazyli, jak i Grzegorz mieli

szczęście urodzić się we wspaniałych ro-

dzinach, które wydały na świat wielu

świętych. Obaj, urodzeni w tym samym roku i

na tym samym anatolijskim płaskowyżu,

błyszczą nieprzeciętnym blaskiem w małych,

„prowincjonalnych" szkołach. Ci

„prowincjusze"-arystokraci dojrzewają i na-

bierają ogłady w Atenach, gdzie stają się

wspaniałymi retorami z obfitym „bagażem"

humanizmu. Późno ochrzczeni, przeobrażeni w

przekonanych neofitów, pragną stać się

mnichami w ogrodach nad Orontesem. Jednak

Opatrzność zmienia plany: zostają biskupami,

pisarzami i Doktorami. Przyjaciele z młodości,

przyjaciele w wieku dojrzałym; niestety,

różnice polityczne i tymczasowe układy

powodują, że przyjmują różne stanowiska, aby

potem tym lepiej wzajemnie się dopełniać.

Bazyli - jak „król" - jest człowiekiem decyzji,

urodzonym do zarządzania. Grzegorz - poeta -

wyobraża sobie więcej, niż może wybrać.

Biskup Cezarei okazuje się roztropnym

administratorem, jest silny i pełen projektów.

Grzegorz z Nazjanzu jest zmienny i

niezdecydowany, stosuje unik za unikiem,

wędruje od diecezji do diecezji.

Jakim przeciwieństwem wobec Bazylego jest

postawa Grzegorza! Nasz „romantyk" chciałby

raczej schronić się w kokonie słodkiej,

odwzajemnionej miłości. Sam wyznaje z

delikatnością i wzruszającą szczerością: Każdy

ma piętę Achillesa - moją jest przyjaźń.

Podczas gdy Bazyli dowodzi, kieruje i

przewodniczy burzliwym zgromadzeniom,

nieśmiały Grzegorz ledwie je znosi i chętnie ich

unika. Biskup Cezarei czuje się zdolny do

stawienia czoła i zwalczania najtrudniejszych

spisków w łonie areopagu (trybunału

greckiego), Grzegorz przeciwnie: nienawidzi

„zrzeszania się", a nawet dzieli się swą

5 z 275

2010-01-03 22:24

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: