Bitwa pod Nawarino.pdf

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

Page 1 of 4

Bitwa pod Nawarino

BITWAPODNAWARINO20.10.1827

JuŜw1346rokusynOrhana(13241360)Sulejmanporazpierwszyzeswymiwojownikamipojawiłsięna

kontynencieeuropejskim.OdtądrozpocząłsiępodbójBałkanówprzezTurkówiichmarszkuEuropie

Środkowej.W1453rokuTurcyzdobyliKonstantynopol,następnieMehmedII(145181),opanowałrejon

AteniPółwysepPeloponeski(14581460).ZpoczątkuGrekomudawałozachowywaćpewneswobody,

m.in.religijne,własnyjęzyk,wolnyhandel.JednakŜewysokiepodatkizmusiłyludnośćwiejskąz

Peloponezudoucieczkiwgóry.Zczasemcorazbardziejzanikałakulturagrecka,językitradycja,które

zachowałysięjedyniewkościelegreckim.Grecjastarałasięuzyskaćniepodległośćpoprzezrozpoczynanie

kolejnychpowstańprzeciwkopanowaniutureckiemu.Jednoznichmiałom.in.miejscenaPeloponeziew

1770roku.UznanojezapoczątekhistoriinowoŜytnejGrecji.W1821rokuwybuchłopowstanieGreków

przeciwkopanowaniutureckiemu,któretrwałoaŜdo1829roku.ZostałoonouznanezajednoznajdłuŜej

trwających,spośródwszystkichXIXwiecznychpowstańnarodowychwEuropie.Przełomowąbitwątego

powstaniabyłostarciepodNavarino,któretowydarzeniejesttematemniniejszejpracy.

JuŜodschyłkuXVIIIwiekunaterenieGrecjiwidocznyjestpoczątekdziałalnościspiskowejskierowanej

przeciwkopanowaniutureckiemu.Powiązanaonabyłazośrodkamiemigracyjnyminatereniecarskiej

Rosji.Wroku1814,wOdessietrzechkupcówgreckichAthanasiosTsakalof,EmmanuelXanthosiNikolaos

SkoufaszałoŜyłoniezaleŜnąpartięPhilikiEtaireia(StowarzyszeniePrzyjaciół).Wiadomośćo

StowarzyszeniuszybkorozprzestrzeniłasiępocałejGrecji.WtymczasieStowarzyszenierozpoczęło

gromadzeniefunduszymającychwspomócwalkęzbrojnąoniepodległość.CarAleksanderI(18011825)

tolerowałaktywnośćHeteriinaterenieswojegopaństwa.

WdziałalnośćHeteriizaangaŜowanibyliwpływowiprzedstawicieledworucarskiego.NaleŜelidonich:

adiutantcaraksiąŜęAleksandrosYpsiliantisorazministerJoanisKapodistrias(dąŜącydozaostrzenia

politykicarawobecTurcji).5marca1821rokuAleksandrosYpsilantiszgrupąokoło4.500ochotników

wkroczyłnaterengraniczącejzRosjąMołdawiiwszczynającantytureckiepowstanie.Trzonjegosił

stanowił700osobowy,"kadrowy"oddziałzłoŜonyzestudentówzwany"ŚwiętymBatalionem".Jednak

wbrewwcześniejszymprzypuszczeniompowstańcynieotrzymaliwsparciazestronycarskiejRosjiizostali

rozbiciprzezwojskatureckie.Ypsilantiszmuszonyzostałdoprzekroczeniagranicyaustriackiej,gdzie

mimolistuŜelaznegozostałaresztowanyiskazanynawięzienie,wktórympo7latachzmarł.

CarAleksanderIpodczaskongresówŚwiętegoPrzymierzawOpawie(1820)iLublanie(1821)dałsię

przekonaćdyplomatomAustriiiPrus,dotego,ŜewspieraniewszelkichruchównarodowychmoŜe

destabilizowaćtzw.powiedeńskiporządekwEuropie.Pomimozdecydowanychdziałańarmiitureckiejoraz

brakuwsparciazzagranicyzaczęłypojawiaćsięnoweośrodkibuntuantytureckiegoobejmująceoprócz

KsięstwNaddunajskichrównieŜPeloponezipozostałeziemiegreckie.Wgrudniu1821rokugreckie

ZgromadzenieNarodoweproklamowałowzorowanąnaamerykańskiejkonstytucję.15stycznia1822

rokuoficjalnieogłoszonodeklaracjęniepodległościGrecji,przyczymakttenmiałznaczeniejedynie

symboliczne.

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=P&item_id=21

2008-04-07

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

Page 2 of 4

Wydarzeniana

Bałkanachoraz

przeciągającesięna

tereniePeloponezu

walkizpowstańcami

natylezaniepokoiły

sułtanaMahmudaII

(18081839),Ŝe

postanowiłon

zdecydowanie

rozprawićsięz

buntownikami.Turcy

dokonalirzezi

GrekówwStambule,Tessalonikach,iwkilkuinnychmiastachoraznawyspieChios.Wcelustłumienia

powstaniasułtanpoprosiłopomockedywaEgiptuMuhammadaAlego(18051848).Dowódcawojsk

egipskichIbrahimPasza(synMuhammadaAlego)wylądowałzeswoimioddziałamiwMorei,wlutym1825

roku.Wwynikuzaciętychwalkzdołałodzyskaćszeregpunktów,jakMissolongianastępniemiasta

Methoni,Korynt,Pylos(1826,1827).PrzedłuŜającasięwalkaGrekówoniepodległośćszybkozjednałaim

sympatięeuropejskiejopiniipublicznej.Pomocypowstaniuudzielalifilohelleniarystokraci,ludziekulturyi

młodzieŜwykształconawduchuromantyzmuikulturyantycznej.NajsłynniejszymiznichbyliShelley,

Goethe,Schiller,VictorHugo,AlfreddeMussetiLordByron.

PrzeciągającesięwalkinaterenieGrecjizaczęłycorazbardziejprzyciągaćuwagęmocarstweuropejskich.

FrancjaoficjalnieudzieliłaznacznejpoŜyczkiGrekom.ZaniepokojonatymAngliarywalizującazFrancją

m.in.wbasenieMorzaŚródziemnego,równieŜskłoniłaswoichbankierówdopodobnegoposunięcia.Poza

tymAnglicyoddawnaobawialisięwpływówrosyjskichwtejczęściEuropy.Obawybrytyjskiepotwierdziła

ponadtozmianaoficjalnegostanowiskaRosjiwobecwydarzeńrozgrywającychsięwGrecji.Wgrudniu

1825rokunastąpiłazmiananatronierosyjskim.PośmiercicaraAleksandraIwładzęprzejąłjegobrat

MikołajI(18251855).PorzuciłonbiernąpolitykęswojegobratawobecwydarzeńnaBałkanach,

przejawiającwięcejstanowczościwtejkwestii.Wystosowałultimatumwzywającesułtanadonadania

autonomiiMołdawii,WołoszczyźnieorazSerbii.

Turcjaprzystałanacarskiewarunki,codoprowadziłodopodpisaniaumowywAkermanie7października

1826roku.WjegowynikuRosjauzyskałaszeregkorzystnychdlasiebiepostanowieńodnośnieMołdawii,

WołoszczyznyiSerbii.Sułtanliczyłnato,ŜezaspokojenieŜądańRosjiodsuniezainteresowaniecara

kwestiągrecką.Jednakkilkanaściemiesięcypóźniej–6lipca1827rokuAnglia,RosjaiFrancjapodpisały

WLondynietraktatdotyczącykwestiigreckiej.MówiłonokoniecznościprzyznaniaautonomiiGrecji,przy

zachowaniuzwierzchnościPortyiwspólnychdziałańzbrojnych(wprzeciągumiesiąca)gdybyTurcjalub

Grecjaodrzuciłytepropozycję.MehmedIIufnywpotęgępaństwaosmańskiegoodrzuciłofertępaństw

zachodnich.

EdwardCodrington,dowódcaeskadrybrytyjskiejnaMorzuŚródziemnym,otrzymałtreśćtraktatu

londyńskiegownocy1sierpniaiudałsięznimniezwłoczniedoNauplii,wpołudniowejGrecji(nadZatoką

Argolidzką),abyskontaktowaćsięzGrekami.DostałonrównieŜrozkazzgodnie,zktórymmiał:zaŜądać

odGrekówzgodynapodpisanietraktatu,przechwycićwszystkiedostawyzaopatrzeniadlatureckichsił

stacjonującychwMorei.DalszewskazówkimiałuzyskaćodLordaStratfordaCanningabrytyjskiego

ambasadorawKonstantynopolu.Greckirząd,zgodniezoczekiwaniamiAnglikówzgodziłsięprzyjąć

warunkiustalonewLondynie.Flotatureckoegipska,zostałaostrzeŜonaprzezBrytyjczykówiFrancuzów,

abypowstrzymaćsięodwszelkichdziałań,mimotoopuściłaonaAleksandrię5sierpnia1827rokuidotarła

doNawarino8września.CodringtonudającsięwkierunkuwyspyHydraotrzymałinformacjeostatkach

egipskichitureckichzakotwiczonychwNawarino.

Eskadrabrytyjskadotarłatam12września,przyczymCodringtonnatychmiastzarządziłblokadęsił

tureckich.Flotatureckapodjęłakilkapróbopuszczeniazatokiiwypłynięcianapółnoc,jednakŜezakaŜdym

razembyłapowstrzymywanaprzezsiłyCodringtonaorazniesprzyjającewarunkipogodowe.Siłyangielskie

wzmocniłoprzybycieeskadryokrętówfrancuskichpoddowództwemkontradmirałaHenri`egoGauthierade

RignyorazeskadryrosyjskiejdowodzonejprzezkontradmirałaLudwigaPetrowiczaGeidena(13

października).Spowodowałotopowrótflotytureckiejdoportu.Wpołudnie20października1827roku

rozpoczęłasięwtymmiejscudecydującabitwa.

NominalnymdowódcąpołączonychsiłtureckoegipskichwtymrejoniebyłIbrahimPasza,jednak

dowództwonadflotąsprawowaładmirałMuharremBej(okrętflagowy„Kühurevan”),któremutowarzyszył

admirałTahirPasza(okrętflagowy„Ihsaniye”).TurcymieliponadtobłyskotliwegodoradcęFrancuza

Letellieu,któryzasugerował,byflotatureckoegipskauformowałagigantycznąpodkowęzeswoich

okrętówliniowychifregat,wprzypadkuatakupoddającatakującąflotęsprzymierzonychmiaŜdŜącemu

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=P&item_id=21

2008-04-07

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

Page 3 of 4

ogniowikrzyŜowemu.DodatkowowejściedoportubyłostrzeŜoneprzez145armat,któreswymogniem

mogływspomagaćiewentualnieosłaniaćwalcząceokręty.Siłytureckiewynosiły89okrętów,wtym:7

liniowców,13fregat,30korwet,28brygów,5szkunerówi6mniejszychjednostek.

NaczelnymdowódcąflotysprzymierzonejbyłwiceadmirałEdwardCodrington(okrętflagowy„Asia”),

natomiastdowódcamieskadrrosyjskiejifrancuskiej,bylijuŜwzmiankowaniHenriGauthierdeRigny

(okręt„Siréne”)orazLudwigPetrowiczGeiden(okręt„Azow”).Codringtondysponował27okrętami:3

liniowce,4fregatyi5szkunerów(WielkaBrytania),4liniowcei4fregaty(Rosja),3liniowce,2fregatyi2

szkunery(Francja).Siłyalianckieotrzymałyrozkaz,bynieatakowaćjakopierwszeichzadaniembyło

pierwotnieblokowanieflotytureckiejibrakuczestnictwawkonflikciegreckotureckim.Dowódcy

zdecydowali,oustawieniuokrętównaprzeciwkoflotytureckoegipskiej–wmyślsłynnejzasadyNelsona

„śadenkapitanniepopełniabłędu,ustawiającswestatkibezpośrednioprzyflociewroga”.Toustawienie

stanowiłorównieŜwobecTurkówswoistądemonstracjęsiły.

Podczasgdyflotasprzymierzonazajmowałapozycjeprzywejściudozatoki,przedportemNawarino,

ThomasFelloweskapitanbrytyjskiejfregaty„Dartmouth”zauwaŜyłnadpływającybranderturecki

(wypełnionąmateriałamiłatwopalnymijednostkę,którąpopodpaleniupuszczanozwiatremwstronę

okrętównieprzyjaciela,abywzniecićnanichpoŜar).AkcjaTurkówspowodowanabyłaobawąprzedtym,

Ŝedziałaniaflotyalianckiejstanowiąosłonędlaewentualnegoatakunasiłytureckie,zestronygreckich

korsarzy.FelloweswysłałłódźdoznajdującegosięwpobliŜuokrętutureckiego,Ŝądającwyjaśnieńoraz

zaprzestaniawrogichdziałań.Turcyzniewiadomychpowodówostrzelaliłódź,zabijającprzytymoficerai

kilkuczłonkówzałogi.Kapitanstatku„Dartmouth”zareagowałnatosłowami,skierowanymidooficerówi

załogi:„Teraz,moidrodzy–nadolnypokładiodeprzyjcieataktakszybko,jaktylkoumiecie”.Potymjak

załoga„Dartmouth”otworzyłaogień,starającsięosłonićwracającąłódź,całaflotaalianckawłączyłasiędo

walki.

Flotasprzymierzonychwpłynęładoportuwdwóchrzędach.Pierwsząliniętworzyłyokrętyangielskiei

francuskie,drugą–rosyjskie.Brytyjczycyzajmowalipozycjęodwschodu,Francuziodpółnocy,Rosjanie

nazachodzie.Francuskiefregatyzajęłypozycjęnapołudnieodbrytyjskichliniowców,mniejszebrytyjskie

okrętymiałyzaatakowaćnieprzyjacielskieokrętyznajdującesiębliskowejściadoportu.Sojusznicy

wspieralisięnawzajempodczaswalki.Lepszeuzbrojenieiumiejętnościmarynarzyalianckich

spowodowały,iŜpoczterechgodzinach¾flotytureckoegipskiejzostałozatopionelubzmuszonedo

ucieczki.

Reasumując,bitwatrwałaniespełnajedendzień,dokońcadniaspalonoizatopiono65tureckichokrętów

wojennych,zogólnejliczby88biorącychudziałwbitwie.Flotatureckoegipskaustawionabyławdobrej

pozycjiobronnej,alerezultatstarciabyłwynikiemprzewagitechnicznej,aprzedewszystkimlepszego

wyszkoleniamarynarzymocarstweuropejskich.Stratytureckiewyniosły7.000ludzioraz65okrętówi

statków.Stratyflotysprzymierzonychwyniosłytylko177zabitychi789rannych.Pozakończonejbitwie

okrętyeskadryangielskiejodpłynęłynaMaltę,gdzieprzybyły3listopada.8listopadadołączyładonich

eskadrarosyjska.Okrętybrytyjskie„Albion”,„Asia”oraz„Genoa”odpłynęłybezpośredniodoAnglii,gdzie

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=P&item_id=21

2008-04-07

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

Page 4 of 4

miałybyćpoddanegruntownemuremontowiwstoczni.Flotafrancuskazarazpobitwieudałasiędobazy

marynarkiwojennejwTulonie.

BitapodNawarinobyłajednymzprzełomowychwydarzeńpowstaniawGrecji.Pozakończonejbitwie

wojskafrancuskiewylądowałynaPeloponezie.Sułtan,któregoobarczanowinązanieudolneprowadzenie

działańprzeciwkoniewiernymogłosił„świętąwojnę”przeciwkoRosji,anastępniewypowiedziałkonwencję

akermańską.26kwietnia1828rokuRosjawypowiedziaławojnęTurcji.Jakojejuzasadnieniepodano

utrudnieniatureckiedlarosyjskiegohandlunaMorzuCzarnymorazodrzucenieprzezsułtanatraktatu

londyńskiego.Wojnarosyjsko–tureckatoczyłasięrównocześnienaterenieBałkanówiKaukazu.Wtrakcie

działańwojskarosyjskiezajęłyMołdawięiWołoszczyznę,apoprzekroczeniuDunajuzbliŜyłysiędoWarny.

PoopanowaniuSilistriiRosjaniezdobyliEdirne(Adrianopol)anastępnieposuwalisięwkierunkuStambułu.

Wtakichwarunkachrozpoczęłysięnegocjacjepokojowe.Układkończącywojnęrosyjskoturecką

podpisano2października1829rokuwAdrianopolu(Edirne).DoRosjiwłączonopaswschodniegowybrzeŜa

MorzaCzarnego,potwierdzającjednocześnieautonomięMołdawii,WołoszczyznyiSerbii.Jednocześnie

Turcjamiałazapłacićkontrybucjęwwysokości8,5mlnfuntów.Turcywyrazilizgodęnaprzywrócenie

konwencjiakermańskiejiporozumienialondyńskiego,jakrównieŜprzyznaliprawowolnejŜeglugiprzez

cieśninyBosforiDardanelestatkomhandlowym.TraktatuznawałponadtopołudniowąGrecję(Attykai

PeloponezzEubeą,bezTesalii,EpiruiKrety)państwemniepodległym.

Wtymsamymokresie,kiedytrwaławojnarosyjskoturecka,decydowałysięrównieŜlosyGrecji.22marca

1828rokupodpisanotzw.protokołylondyńskie,wedługnichGrecjapowinnabyćmonarchią,całkowicie

samodzielnąwsprawachpolitykiwewnętrznejizagranicznej.Odlistopada1829rokudolutego1830roku

nakolejnejkonferencjiwLondyniezebralisięprzedstawicieleFrancji,RosjiiAnglii,spotkaniemiało

ostatecznieuregulowaćsprawęGrecji.Traktatkończącykonferencjępodpisano3lutego1830roku,

uznawałonGrecjęzapaństwoniepodległe.Pokonferencjipostanowiono,ŜekrólemGrecjizostanie

osiemnastoletniksiąŜębawarskiOttonIWittelsbach(synkrólaBawariiLudwikaIWittelsbacha).Greckie

zgromadzenieNarodowezaakceptowałojegokandydaturęw1832roku.

Opracowanietekstu:GabrielaJankowska,PaulaKościelska

Gimnazjumnr1wGiŜycku

Bibliografia:

DobrzyckiW.,HistoriastosunkówmiędzynarodowychwczasachnowoŜytnych18151945,Warszawa1996

ReychmanJ.,HistoriaTurcji,Wrocław1973

śywczyńskiM.,Historiapowszechna17891870,Warszawa2002

www.neva.ru/EXPO96/book/chap64.html

en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Navarino

68.1911encyclopedia.org/N/NA/NAVARINO_BATTLE_OF.htm

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=P&item_id=21

2008-04-07

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: