jak pracować z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo.pdf

Tego e-booka otrzymujesz dzięki: www.ksiazkidosluchania.tnb.pl

CHARAKTERYSTYKA NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ

DZIECI

Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo wyróżniają się określonym zespołem cech zachowania.

Cechy te ujawniają się w sposobie wykonywania codziennych czynności, w zabawie, w pracach

domowych. Również kontakty z dorosłymi i rówieśnikami pozwalają zaobserwować wiele

reakcji dziecka nadpobudliwego, różniących go od innych dzieci. Zastanówmy się więc, jakie

formy zachowania uznamy za przejaw nadpobudliwości psychoruchowej.

A) ZESPÓŁ OBJAWÓW NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ

Podstawowym objawem nadpobudliwości, najbardziej widocznym, jest nadruchliwość. Wyraża

się ona w znacznie większej liczbie ruchów, niż to się obserwuje u przeciętnego dziecka. Ponadto

nadmierna ruchliwość przejawia się poprzez ciągłe kręcenie, bieganie, podskakiwanie, częste

zmiany pozycji oraz ogólną niemożność zachowania spokoju. Dla dzieci nadpobudliwych rzeczą

dominującą w zabawie jest ruch. Wolą one gonitwy, zawody, siłowanie się, niż zabawy

wymagające spokoju lub ograniczające ruch dziecka. Zwykle w zabawach wymagających

siedzenia, skupienia uwagi, dzieci nadpobudliwe przeszkadzają swoim rówieśnikom, nie

uważają, kręcą się. Oprócz tego, gdy dziecko nadpobudliwe pozostawimy w bezczynności i

pozornym spokoju, zauważamy, że wykonuje ono szereg drobnych ruchów w obrębie własnego

ciała. Te drobne ruchy to: manipulowanie przedmiotami, poprawianie garderoby, szarpanie

włosów lub też ogryzanie paznokci. “Wzmożone reakcje ruchowe dziecka nadpobudliwego są

często następstwem jego nadmiernej pobudliwości emocjonalnej. Pobudliwość emocjonalna

przejawia się w postaci wybuchów złości, łatwego obrażania się, czasem płaczliwości i braku

opanowania. Towarzyszą temu też bardzo często czerwienienie, pocenie się, zaburzenia snu,

przyśpieszone bicie serca". Wielu badaczy (m. in. Hanna Nartowska, M. A. Stewart i G. Heuger)

opisując zachowanie dzieci nadpobudliwych "podkreśla ich wzmożoną skłonność do bijatyk,

dokuczliwości, niezdyscyplinowania wobec poleceń dorosłych, niechęć do podporządkowania się

współtowarzyszom rozmów, zabaw". Zdaniem naukowców m. in. J. Abramsona dzieci te są

"niewytrwałe w zabawach, wykazujące skłonności do zniecierpliwienia, nie znoszące czekania,

dezorganizujące zajęcia w przedszkolu, są zuchwałe, bezczelne, kłamliwe czyli konfliktowe".

Mówiąc o pobudliwości emocjonalnej należy także zwrócić uwagę na LABILNOŚĆ - zmienność

nastrojów i INFANTYLIZM UCZUCIOWY.

"Labilność - to nic innego jak przechodzenie z nastroju radosnego podniecenia, do smutku, a

czasem wręcz gniewu.

Infantylizm zaś przejawia się przez niespodziewane i niezrozumiałe stawianie oporu przy

jednoczesnym uleganiu różnym wpływom".

Opisane objawy powodują, że dzieci z nadpobudliwością są mało odporne na trudne sytuacje,

łatwo się zniechęcają, tracą zapał, a co się z tym wiąże porzucają rozpoczęte zadania, prace,

zabawy. Dlatego też bardzo często dzieci takie nazywamy niestałymi.

Nadpobudliwość przejawia się również w działalności umysłowej dziecka. Dziecko

nadpobudliwe jest prawie zawsze zainteresowane wszystkimi bodźcami płynącymi z otoczenia.

W związku więc z tym nie potrafi ono dokonać selekcji, wyboru napływających bodźców.

Ma również trudności w koncentrowaniu się na określonym przedmiocie lub na czynności

wykonywanej w danej chwili. Następstwem tego rodzaju zaburzeń uwagi są często:

chaotyczność, roztargnienie, zapominanie. Bardzo też często praca intelektualna męczy dzieci

nadpobudliwe.

Z analizy tej wynika, iż nadpobudliwość psychoruchowa ujawnia się w trzech sferach: ruchowej,

poznawczej oraz emocjonalnej.

W indywidualnych przypadkach obserwuje się nasilone objawy nadpobudliwości w jednej ze sfer

aktywności dziecka np. w postaci nadmiernej ruchliwości, wzmożonej aktywności poznawczej

lub jako nadwrażliwość emocjonalna. Możliwe jest również występowanie całego zespołu

objawów u tego samego dziecka.

B) OBJAWY WSPÓŁWYSTĘPUJĄCE Z NADPOBUDLIWOŚCIĄ PSYCHORUCHOWĄ

Oprócz typowych dla nadpobudliwości objawów spotykamy jeszcze dwie grupy zaburzeń, które

wg Hanny Nartowskiej "odgrywają istotną rolę w przystosowaniu dziecka do wymagań otoczenia

i mogą stać się dodatkowym czynnikiem dezorganizującym jego czynności i prawidłowe

funkcjonowanie w społeczeństwie". Pierwszą grupę stanowią objawy, jakie obserwuje się w

nerwowości lub nerwicy. Zaburzenia te to: moczenie, jąkanie, lęki nocne, zbędne ruchy

nawykowe, tiki, onanizm itp. Objawy te, podobnie jak nadpobudliwość psychoruchowa są

wyrazem zaburzonej równowagi procesów nerwowych. Dlatego też nadpobudliwość uważana

jest przez naukowców m. in. G. E. Suchaniewą, Z. Włodarskiego, K. Dąbrowskiego, jako

wstępny etap zaburzeń nerwicowych.

Drugi rodzaj zaburzeń to nieharmonijność rozwoju psychoruchowego, polegająca na opóźnionym

rozwoju niektórych funkcji psychicznych.

Opóźnienia te powodują specyficzne trudności w zakresie postrzegania wzrokowego, bądź

słuchowego lub przejawiają się niższym poziomem sprawności ruchowej dziecka.

Fragmentaryczne deficyty w zakresie postrzegania wzrokowego objawiają się w postaci

trudności w różnicowaniu, zapamiętywaniu kształtów, układów przestrzennych. Tym Sposobem

dzieci dobrze, prawidłowo widzące, mają trudności w odnajdywaniu znanego kształtu wśród

innych, nie potrafią wskazać elementów różniących kształty podobne. W związku też z tym,

dzieci takie na ogół nie lubią budować z klocków według wzoru, a gdy już się tego podejmą, to

ich budowle są niedokładne.

Objawy fragmentarycznych deficytów słuchowych polegają na tym, że dzieci dobrze słyszące,

nie potrafią naśladować, różnicować, zapamiętywać przede wszystkim zespołów dźwięków lub

też czasem dźwięków pojedynczych. W związku tez z tym, dzieci takie często wykazują

nieprawidłowy rozwój mowy. Wolno przyswajają nowe słowa lub też zniekształcają je. Dzieci z

takimi objawami bardzo niechętnie słuchają czytania lub opowiadania. Mają również kłopoty w

przyswajaniu sobie wierszyków i piosenek. Często przy śpiewie i tańcu wykazują brak poczucia

rytmu.

Zaburzenia w zakresie sprawności ruchowej polegają przede wszystkim na braku precyzji

ruchów rąk oraz złej koordynacji ruchów całego ciała. Dzieci te często brzydko rysują, czynności

codzienne wykonują wolno lub bardzo niedokładnie, niszczą i psują zabawki.

Dzieci nadpobudliwe, którym towarzyszą opisane powyżej zaburzenia sprawiają poważne

trudności wychowawcze. Trudność sprawia im również nauka w szkole.

PRZYCZYNY NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ

Znając już objawy nadpobudliwości należałoby się zastanowić, czy nadpobudliwość jest

zespołem objawów powstałych na tle nerwowym dziecka, czy też jest to zespół cech

wynikających z osobowości - cech temperamentu. Szukając odpowiedzi i wyjaśnień naukowcy

stwierdzili, iż rozgraniczenie tego co patologiczne, a co typologiczne w odniesieniu do dzieci nie

jest łatwe.

A) TYP UKŁADU NERWOWEGO JAKO PODŁOŻE NADPOBUDLIWOŚCI

Jak wiemy podstawowymi procesami nerwowymi w mózgu, wywołanymi bodźcami z zewnątrz

są procesy pobudzenia doprowadzające do ruchu lub czynności określonego narządu oraz

procesy hamowania, które powstrzymują ruch czynności. Zespalając to w całość - bodziec

wywołuje reakcję albo ją hamuje.Wiemy jednak także, że działając tym samym bodźcem, u

różnych osób można wywołać zupełnie różne reakcje. Różnice te związane są z fizycznymi i

psychicznymi właściwościami człowieka. Wiedząc o tym, m. in. uczony J. P. Pawłow podzielił

"ludzi" na kilka grup (typów), w klasyfikacji, typów brał pod uwagę "siłę, równowagę i

ruchliwość podstawowych procesów nerwowych (pobudzania i hamowania)". W'yróżnił on:

1 TYP SILNY - charakteryzujący się szybkim i trwałym wytwarzaniem odruchów

warunkowych oraz łatwością i trwałością wytwarzania hamowania wewnętrznego.

2 TYP SILNY ZRÓWNOWAŻONY - gdy proces hamowania jest względnie równy

procesowi pobudzania.

3 TYP SILNY NIEZRÓWNOWAŻONY - gdy przeważa siła procesu pobudzania.

Ponadto u typów silnych zrównoważonych stwierdza się zdaniem J. P. Pawłowa, szybką zmianę

jednego procesu na drugi. Uważa on, że właściwość ta "pozwala człowiekowi na przystosowanie

się do stale zmieniających się warunków zewnętrznych, do zmiany swego zachowania i działania

w zależności od zmieniających się bodźców".

Przeciwieństwem typu silnego jest TYP SŁABY a typu ruchliwego TYP NIERUCHLIWY.

Badaniami nad typami układu nerwowego (w odniesieniu do dzieci) zajmował się też inny

uczony N. J. Krasnogorski, który wyodrębnił cztery typy:

TYP SILNY ZRÓWNOWAŻONY ŻYWY - charakteryzuje się go żywym temperamentem

przy wzorowym zachowaniu. Dzieci takie nie sprawiają kłopotom wychowawczych, łatwo

kontrolują swoje zachowania. Cechuje je szybkie wytwarzanie, duża siła hamowania i trwałość.

TYP SILNY ZRÓWNOWAŻONY SPOKOJNY - stwierdza się u nich znaczną kontrolę

korową nad reakcjami emocjonalnymi. Związki warunkowe wytwarzają się wolniej, ale również

są również trwałe. Cechą charakterystyczną tych dzieci, jest spokój w normalnych warunkach i

znaczna aktywność gdy tego wymaga sytuacja.

Te dwa typy N. J. Krasnogorski nazwał pośrednimi i różnią się one między sobą ruchliwością

procesów nerwowych. Następne dwa nazwał skrajnymi a są to:

TYP SŁABY - o zmniejszonej pobudliwości i reakcjach powolnych, o niewielkim nasileniu.

dzieci należące do tego typu są mało aktywne, bardzo spokojnie. Wytwarzanie odruchów

warunkowych u tych dzieci jest trudne i powolne. Szczególnie osłabione są procesy hamowania

wewnętrznego, przy silnym hamowaniu zewnętrznym. Dlatego obserwujemy u nich znaczną

męczliwość, brak wytrwałości, różnorodne tempo pracy.

TYP SILNY - o zwiększonej pobudliwości, niepohamowany. Dzieci takie sprawiają duże

kłopoty wychowawcze. Charakteryzuje te dzieci pobudliwość uczuciowa i ruchowa oraz

przyśpieszona mowa.

Jak więc widzimy, jednoznaczna ocena typu układu nerwowego, a także temperamentu nie jest

łatwa i może nasuwać wiele wątpliwości.

B) PRZYCZYNY NADPOBUDLIWOŚCI BĘDĄCE WYRAZEM MIKROZABURZEŃ

OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO

Jak wiemy, ośrodkowy układ nerwowy może być uszkodzony poprzez działanie wielu różnych

czynników. Czynniki uszkadzające mogą działać na komórkę rozrodczą, na organizm dziecka w

okresie płodowym w czasie porodu oraz po urodzeniu. Nadpobudliwość psychoruchowa jest

zespołem objawów świadczących o zaburzonej funkcji mózgu, spowodowanej

mikrouszkodzeniem. Możemy zadać pytanie: jakie są to czynniki, w poszczególnych

wymienionych fazach.

Do czynników uszkadzających komórkę rozrodczą najczęściej zalicza się alkoholizm rodziców,

narkomanię lub choroby weneryczne. Uszkodzona komórka rozrodcza "powoduje nieprawidłowe

kształtowanie płodu, co w konsekwencji daje wady rozwojowe fizyczne i psychiczne.

W życiu płodowym za czynnik ujemny (uszkadzający) uważa się:

1 zakażenie wirusowe płodu - jest to przebycie chorób zakaźnych typu: odra, świnka,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: