KALIGRAFIA ARABSKA.pdf

Salah al Moussawy

K A L I G R A F I A

A R A B S K A

Wystawa została zorganizowana przez

Muzułmańskie Centrum Kulturalno - Oświatowe

Wrocław, ul. Kasprowicza 24

Projekt i skład:

Mariola Srzemiecka - Turowska

Druk:

PALMAPRESS, Wrocław

Perły islamu

W czternastym wieku w bibliotece Alcazar w Kordobie – jednej z siedemdziesięciu,

które działały w tym mieście – udało się zgromadzić 400.000 tomów, podczas gdy

zbiory szwajcarskiego opactwa St Gallen – jednej z największych w Europie – w tym

samym okresie liczyły ich „aż” 600.

Rozkwit kultury w al-Andalus nastąpił w 11. wieku, po rozpadzie dynastii Umaj-

jadów i powstaniu w ich miejsce szeregu lokalnych księstw (taifa). Poszczególne dwo-

ry rywalizowały ze sobą pod względem ilości objętych opieką poetów i pisarzy. Ale

zarówno wcześniej, jak i w późniejszym okresie muzułmańska Hiszpania rozwijała się

pod względem kulturowym na niebywałą wręcz skalę. Pewna zakonnica saksońska,

która odwiedziła Kordobę w 10. wieku nazwała to miasto „ozdobą świata”. W tym

samy czasie lutnista z Bagdadu, Ziryab, założył tam swoją słynną szkołę muzyczną,

„ucywilizował” też lokalną kuchnię i sposób spożywania potraw, wprowadzając oby-

czaj korzystania ze sztućców i naczyń kryształowych, oraz... pastę do mycia zębów.

Jak wynika z najnowszych badań historyków takich jak Robert Hillenbrand czy Luce

López-Baralt, Kordoba już w trzynastym wieku miała brukowane ulice (po Paryżu

dopiero kilkaset lat później można było spacerować w deszczowy dzień bez obaw,

że będzie trzeba grzęznąć w błocie) oraz latarnie uliczne (które w Londynie pojawiły

się na początku 19. wieku).

Największe osiągnięcia kulturowe al-Andalus związane są z architekturą,

poezją i muzyką. Ta pierwsza jest stosunkowo najszerzej znana – nawet laicy słyszeli

o wspaniałych średniowiecznych budowlach Kordoby, Toledo, Saragossy czy Mala-

gi. Andaluzyjski dorobek w dziedzinie poezji również należy uznać za imponujący.

Mało jest osób, które wiedzą, że w Hiszpanii muzułmańskiej działało wiele poetek,

cieszących się niebywałą swobodą twórczości i mogących bez obaw mówić public-

znie o swoich uczuciach. Najsłynniejszą z nich była Wallada – autorka poematów

miłosnych, córka kalifa i patronka salonu literackiego w Kordobie. W przypadku pro-

zodii, twierdzi się, że francuscy trubadurzy epoki średniowiecza mieli swoich prekur-

sorów właśnie wśród hiszpańskich Arabów, których liryka zawiera mnóstwo moty-

wów i rozwiązań formalnych powtórzonych później przez twórców na Zachodzie.

W muzyce wpływ Maurów odznaczył się na przykład w twórczości folklorystycznej,

o czym świadczą dźwięki, które odnajdziemy zarówno w słynnych dziełach „wielkiego

systematyka” tego gatunku,Manuela de Falli, jak i w twórczości zainspirowanych nim

muzyków z Ameryki Południowej i Północnej (na przykład w „Uwerturze kubańskiej”

Gershwina). Jak wykazało wielu badaczy, słynne cante hondo – modulowany, pełen

dramatyzmu śpiew przy rytmicznym akompaniamencie gitarowym, typowy dla fla-

menco – a także fandango, sevillana czy seguidillas również wiele zawdzięczają dor-

obkowi świata arabsko-muzułmańskiego.

Dzięki rozwojowi współczesnych nauk historycznych coraz częściej możemy

dowiedzieć się nie tylko o tym, że Arabowie i przedstawiciele świata muzułmańskiego byli

twórcami „jakiejś cywilizacji” czy że ich dorobek niekiedy „mógłby nawet dorównywać”

naszemu, europejskiemu, ale też – jak to wynika z przytoczonych powyżej przykładów

– nierzadko okazuje się, że ich osiągnięcia przyćmiewają wręcz wiele aspektów naszej

kultury materialnej i duchowej. Warto o tym pamiętać, oglądając dzieła wybitnego arty-

sty -kaligrafa Salaha Moussawi’ego, eksponowane w ramach prezentowanej w ninie-

jszej publikacji wystawy, której nie należy jednak traktować jako kolejnego dowodu na

przewagę „orientu” nad „okcydentem” – kultura nie jest przecież „polem bitwy”, wbrew

oczekiwaniom, życzeniom i proroctwom niektórych intelektualistów, i ze Wschodu,

i z Zachodu – tylko jako okazję do spotkania, dyskusji, poszerzenia swoich ho-

ryzontów, stania się lepszym – dzięki INNEMU: to właśnie umożliwia, tym JEST kultura.

Mariusz Turowski

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: