Święty Tomasz z Akwinu - 101 pytań i odpowiedzi.pdf - Święty Tomasz z Akwinu - Suma Teologiczna - Ceslaus

ŚWIĘTY TOMASZ Z AKWINU

101 PYTAŃ I ODPOWIEDZI

Autor św. Augustyn wybór tekstów dokonał ks. Jules M. Brady SI

Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu

SPIS TREŚCI

PRZEDMOWA DO WYDANIA POLSKIEGO

PRZEDMOWA DO WYDANIA AMERYKAŃSKIEGO

ŻYCIORYS ŚWIĘTEGO TOMASZA Z AKWINU (1225-1274)

ROZDZIAŁ I - Istnienie Boga

1. Czy Bóg istnieje?

2. Czy twierdzenie „Bóg istnieje" jest oczywiste?

3. Czy istota i istnienie są w Bogu tym samym?

4. Dlaczego istota Boga jest prosta i niezłożona?

5. Czy w tym samym czasie, gdy próbujemy ukazać, że Bóg istnieje, wiemy w jaki

sposób On istnieje?

ROZDZIAŁ II - Poznanie Boga

6. W jaki sposób człowiek może poznać Boga?

7. Czy niemal wszystkim ludziom dany jest pewien rodzaj naturalnej znajomości

Boga?

8. Czy w życiu doczesnym poznajemy Boga w stworzeniach, niczym w zwierciadle?

9. Dlaczego tak wielkim wyzwaniem dla człowieka jest poznanie tajemnic Boga?

10. Czy człowiek powinien zgłębiać Boże tajemnice i czego należy się wówczas

wystrzegać?

11. Czy imiona Boże, jakimi wyrażamy naszą cześć dla Niego, przysługują Mu z istoty?

12. Dlaczego wszelkie istoty rozumne pragną znaleźć swój al w Bogu?

13. Dlaczego poznanie Boga jest ostatecznym celem człowieka?

ROZDZIAŁ III - Jezus Chrystus

14. Czy nazwa „Obraz" jest właściwa dla Syna Bożego?

15. Dlaczego tylko Jezus Chrystus, Słowo Boże, jest pełnym i najwłaściwszym imieniem

Boga?

16. Czy było słuszne, że Chrystus narodził się z Dziewicy?

17. Czy jest rzeczą właściwą nazywać Chrystusa Głową Kościoła?

18. Czy zasługi Chrystusa ubogacają wszystkie członki Kościoła?

19. Czy przy końcu świata Chrystus będzie przyczyną sprawczą zmartwychwstania

naszych ciał?

ROZDZIAŁ IV - Pismo Święte

20. Dlaczego Pismo Święte jest dla nas źródłem poznania Boga, duchowej radości i

nawrócenia?

21. Z czego wynika autorytet płynący z Pisma Świętego?

22. Dlaczego nauka Pisma Świętego jest niezmienna i wieczna?

23. Dlaczego Pismo Święte dzieli się na Stary i Nowy Testament?

24. Czy treści Nowego Testamentu zawarte są już w Starym Testamencie?

25. Jakie zadania stoją przed tymi, którzy nauczają Pisma Świętego?

26. Jakimi przymiotami winni odznaczać się ci, którzy słuchają Słowa Bożego?

27. W jakiej hierarchii rozważać trzeba nauczanie, które płynie od Boga przez szafarzy

Jego Słowa do tych, którzy go słuchają?

ROZDZIAŁ V - Boża dobroć

28. Czy jedynie Bóg jest dobry ze swej istoty?

29. W jaki sposób Bóg sprawił, że wszystkie stworzenia wyrażają Jego dobroć?

30. Czy Boża dobroć wymaga, aby On poprzez wyższe stworzenia rządził niższymi?

31. Czy potrzebujemy Bożej pomocy, by osiągnąć kres naszego życia, by ujrzeć

Pierwszą Prawdę w jej istocie?

ROZDZIAŁ VI - Boża mądrość

32. W jaki sposób Bóg objawia nam swą mądrość?

33. Gdzie rodzi się Boża mądrość?

34. Dlaczego mądrość Boża napełnia sobą wszystko i w czym wyraża się jej moc?

ROZDZIAŁ VII - Wszechmoc Boga

35. W czym wyraża się Boża potęga i Jego władza nad wszelkim stworzeniem?

36. Czy stworzenia muszą być podtrzymywane w istnieniu przez Boga?

37. Czy wszystkie stworzenia w sposób ciągły podtrzymywane są w istnieniu przez

Boga?

38. Czy Bóg jest przyczyną wszelkiej aktywności bytów stworzonych?

39. Czy Bóg włada wszystkimi stworzeniami, w sposób wolny poruszając je do

działania zgodnego z ich celem?

40. Czy nierozumne stworzenia poruszane są przez Boga?

ROZDZIAŁ VIII - Bóg i stworzenie

41. Czy Bóg jest we wszystkich rzeczach?

42. Czy wszystko, co doskonałe w stworzeniach, istnieje w Bogu w jakimś wyższym

stopniu?

43. Czy działanie, mocą którego Bóg powołuje rzeczy do istnienia, jest tym samym

działaniem, poprzez które cieśla tworzy skrzynie?

44. W jaki sposób działania Boga i bytów stworzonych pełnią role przyczyn

sprawczych?

45. Dlaczego Bóg jest źródłem wiedzy o wszelkim stworzeniu?

46. Czy Bóg jest prawdą, która poucza o wszelkim istnieniu?

47. Czy byty, które nie dysponują władzą poznania, znają własne przeznaczenie?

ROZDZIAŁ IX - Bóg i człowiek

48. Czy jesteśmy winni Bogu specjalną cześć?

49. Czy cały cielesny człowiek jest obrazem Boga?

50. Czy Boże prawo zobowiązuje nas do wzajemnej miłości?

51. W jaki sposób służymy Bogu przez wewnętrzne i zewnętrzne uczynki?

52. Jakie cztery dary wlewa łaska uświęcająca w dusze tych wierzących, którzy ją

przyjmują?

ROZDZIAŁ X - Człowiek

53. Czy możemy żyć miłością pozbawieni wiary i nadziei?

54. Czy człowiek musi nieustannie myśleć o swym przeznaczeniu, by czynić wszystko

z uwagi na swój cel?

55. Czy ludzki smutek umniejsza się z powodu współczucia przyjaciół?

56. Dlaczego mądrość i ład idą ze sobą w parze

ROZDZIAŁ XI - Dusza i ciało

57. Czy dusza ludzka zawiera w sobie światło rozumności?

58. Czy zdolności duszy, ujawniając sie w świecie, postępują zgodnie z jej naturą?

59. Czy ludzkiemu ciału i duszy przyrodzone jest naturalne zjednoczenie?

60. Czy ludzka dusza złączona jest z ciałem fizycznym przez jakieś ciało

pośredniczące?

61. Czy ciało podlega nakazom duszy w taki sam sposób, w jaki świat widzialny

podlega nakazom Boga?

62. Czy po śmierci człowieka nadal istnieje jego dusza?

ROZDZIAŁ XII - Ludzkie poznanie

63. Czy potrzebujemy światła czynnego intelektu, by zrozumieć byty?

64. Dlaczego ludzki intelekt poznaje wszystkie byty zmysłowe?

65. Czy filozofia może być pomocna w zgłębianiu teologii?

66. Czy człowiek szukający wiedzy doświadcza wewnętrznego konfliktu?

67. W jaki sposób nauczyciel przynagla studenta do zdobywania wiedzy?

ROZDZIAŁ XIII - Ludzka wola

68. Czy ludzka wola, jeśli jest skierowana ku dobru, może w ogóle wybierać między

tym dobrem a złem?

69. Czy wewnętrzny akt woli musi nieustannie nadzorować zewnętrzne działania,

nawet jeśli człowiek podejmujący je przestaje myśleć o podjętej w swym wnętrzu

decyzji?

70. Czy Bóg w sposób pewny zna wszystkie czyny wynikające z wolnej woli, zanim

wydarzą się w czasie?

ROZDZIAŁ XIV - Życie wiarą

71. Czy Bóg jest przyczyną wiary zarówno człowieka niewierzącego, jak wierzącego?

72. Co stanowi o szczególnej wartości życia kontemplacyjnego?

ROZDZIAŁ XV - Szczęście

73. Czy przyjemności, jakie czerpiemy z ciała, są pomocne do osiągnięcia pełni

szczęścia, które mamy od Boga?

74. Czy szczęście człowieka zasadza się na ziemskiej potędze?

75. Czy człowiek doświadcza pełni szczęścia w ciele, czy raczej poza nim?

76. Czy szczęście wymaga zażyłej więzi miedzy przyjaciółmi?

77. Czy pełnia szczęścia, jaką ofiaruje człowiekowi Bóg, może zostać przez niego

utracona?

78. Dlaczego Bóg jest ostatecznym szczęściem i spełnieniem wszelkich istot rozumnych,

w tym i człowieka?

ROZDZIAŁ XVI - Zło, grzech, Odkupienie

79. Czy zło, które ma miejsce w świecie, przeczy Bożej Opatrzności?

80. Czy złe moralnie czyny powodowane są przez pierwszą przyczynę, czyli Boga?

81. Czy jeden grzech śmiertelny pozbawia miłości osobę, która go popełniła?

82. Czy Bóg jest przyczyną duchowej ślepoty i zatwardziałości serca?

83. Czy musimy usilnie zabiegać o wystrzeganie się pokus, skoro strzeże nas

wszechmocny Bóg?

84. Skoro niemożliwym jest, by zwrócić się ku Bogu bez Jego łaski, czy rozsądnie jest

czynić ludzi odpowiedzialnymi za bezbożne życie?

85. Czy brak radości ducha jest złem moralnym?

86. Czy Męka Chrystusa jest lekarstwem na słabość wynikającą z grzechu?

87. Czy Męka Chrystusa przyczynia się do wybaczenia grzechów popełnionych także

po Jego śmierci?

ROZDZIAŁ XVII - Sakramenty

88. W jaki sposób sakramenty, oddziaływując na ciało, mogą dać łaskę duszy?

89. Dlaczego Ostatnia Wieczerza była szczególnie odpowiednim momentem dla

ustanowienia sakramentu Eucharystii?

ROZDZIAŁ XVIII - Aniołowie

90. Czy Bóg stworzył aniołów jako obdarzonych stanem łaski uświęcającej?

91. Czy każdy człowiek ma Anioła Stróża?

92. Czy anioł może natchnąć człowieka poznaniem rzeczy Bożych?

93. Dlaczego aniołowie przyjmują ciało nawiedzając ludzi?

ROZDZIAŁ XIX - Pozdrowienie Anielskie

94. 0 czym poucza nas „Pozdrowienie Anielskie"?

95. Dlaczego w wiekach poprzedzających przyjście Chrystusa anioł przewyższał

człowieka czcią?

96. Czy Maryja przewyższa anioły czcią?

97. Dlaczego Maryja przewyższa anioły w doskonałości łaski?

98. Dlaczego Maryja bliższa jest Bogu, niźli aniołowie?

99. Dlaczego Maryja jest czystsza, niźli aniołowie?

100. Dlaczego chrześcijanie nazywają Maryję Gwiazdą Morza?

101. Dlaczego Jezus Chrystus, owoc żywota Maryi, przewyższa chwałą wszelkie

stworzenie i swoją Matkę?

PRZEDMOWA DO WYDANIA POLSKIEGO

„Wiara i rozum są jak dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji

prawdy. Sam Bóg zaszczepił w ludzkim sercu pragnienie poznania prawdy, którego

ostatecznym celem jest poznanie Jego samego, aby człowiek - poznając Go i miłując - mógł

dotrzeć także do pełnej prawdy o sobie (por. Wj 33,18; Ps 27 [26], 8-9; 63 [62], 2-3; J 14, 8;

1J 3, 2" 1 - brzmią pierwsze zdania encykliki Fides et ratio Jana Pawła II poświęconej relacji

wiary i rozumu. Święty Tomasz z Akwinu, dominikanin, jest tym, którego szczególne

znaczenie zostało wyraźnie podkreślone na kartach cytowanego tu dokumentu. Papież

stwierdził: „W epoce, gdy chrześcijańscy myśliciele odkrywali na nowo skarby filozofii

starożytnej, a ściślej arystotelesowskiej, wielką zasługą Tomasza było ukazanie w pełnym

świetle harmonii istniejącej między rozumem a wiarą. Skoro zarówno światło wiary, jak i

światło rozumu pochodzą od Boga - dowodził - to nie mogą sobie wzajemnie zaprzeczać" 2 .

Dziś, gdy więź między wiarą a rozumem, światem nauki i techniki a Objawieniem wydaje się

być mocno nadszarpnięta, gdy traktowane są raczej jako obce sobie, a konflikt między nimi

przybiera także formę bolączek społecznych, ustrojowych, cywilizacyjnych, warto zapytać, na

jakim fundamencie św. Tomasz mógł postawić gmach nauki, w obrębie którego znalazł

właściwe miejsce tak dla wiary, jak dla rozumu. Dla współczesnej sobie filozofii i nauk

przyrodniczych, dla myślowego dorobku przedchrześcijańskich, greckich filozofów,

wszystkich tych dziedzin uzgodnionych z doktryną Kościoła i wznoszących się zarazem na

coraz wyższe stopnie - ku coraz głębszemu poznaniu prawdy, która nigdy jednak nie

wyczerpuje się w wiedzy, lecz zakłada wiarę.

Kto zechce zgłębić trzymaną w ręku książkę, może napotkać na trudności, które z początku

wydać się mogą nie do przezwyciężenia. Wynikają one z wielu czynników, spośród których

niebagatelnymi są powszechna dziś nieznajomość podstawowych zagadnień filozofii, jej

korzenia, którym jest metafizyka (a szerzej: całej kultury klasycznej i średniowiecznej). Z

tego wynika - często niezawiniony przez konkretną osobę - powierzchowny pogląd na świat (i

na historię pewnych epok). Drugim problemem może być terminologia, jakiej używa Anielski

Doktor, oraz sposób - dla dzisiejszego człowieka niezwykły - w jaki opisuje rzeczywistość,

chociażby stworzenie świata i poznanie go w świetle Bożej łaski (pytanie 45: „Dlaczego Bóg

jest źródłem wiedzy o wszelkim stworzeniu?"). Trzecim problemem jest zalążkowy poziom

zaawansowania nauk przyrodniczych w Wiekach Średnich, w świetle dzisiejszych badań w

niewielkim tylko stopniu oddających faktyczny stan rzeczy. Trzeba o tym pamiętać, gdy czyta

się niektóre spośród zawartych w tej książce przykładów, jakimi Akwinata pragnął rozbudzić

wyobraźnię tych, których nauczał.

„Gdy chodzi o najmłodsze pokolenie, to na pewno zetknęło się ono z całym szeregiem opinii,

zgodnie z którymi metafizyka jest synonimem irracjonalności, jakiegoś nierozumnego,

wykraczającego poza wszelką naukowość zajmowania się sprawami niesprawdzalnymi...

Zadomowiło się, niestety, to złośliwe i groźne przekręcanie znaczenia wyrazu «metafizyka»,

przeinaczanie tego, czym w rzeczywistości jest filozofia w najlepszym i najgłębszym tego

słowa znaczeniu" 3 - twierdzi prof. Stefan Swieżawski na kartach ze wszech miar godnej

polecenia książki: Święty Tomasz na nowo odczytany. Czym zatem faktycznie jest metafizyka,

dziedzina wiedzy, którą Akwinata dopełnił teologią Kościoła i uczynił na długo znakiem

przymierza między wiarą a rozumem?

Starożytni Grecy w swym poszukiwaniu zasad rządzących światem, zaczęli dociekać czym

właściwie jest to, co istnieje? Dla jakich przyczyn istnieje? Z czego wywodzi się byt? Co jest

jego najbardziej elementarną, pierwotną zasadą? Filozofia, czyli „umiłowanie mądrości", była

u swych źródeł dążeniem do zasad, które pozwolą zrozumieć i opisać świat nie poprzez mity,

opowieści o bożkach, lecz w świetle rozumu, który dociera do prawdy, lub jest przez nią

oświecony (chrześcijaństwo dopowie: Prawdą tą jest Bóg, który objawił się ludziom w

Jezusie Chrystusie). Metafizyka

- jeszcze w rozumieniu przedreligijnym - jest kontemplacją, czyli zgłębianiem tej prawdy,

która ukrywa się w samych rzeczach, nie jako czysta abstrakcja, lecz

- de facto - ich najgłębsza treść. Dlatego też „filozofia, zwłaszcza w klasycznej wersji,

umożliwia dotarcie do najgłębszych racji rzeczywistości i ludzkiego życia. Uznajemy ją za

przewodnika i pomimo wyzwań irracjonalizmu i sceptycyzmu poszukujemy wraz z nią

mądrości" 4 - zauważa ks. Jacek Grzybowski we wstępie do książki Miecz i Pastorał, dającej

m.in. wnikliwe studium filozofii polityki Św. Tomasza z Akwinu.

Oczywiście, nie sposób zaprzeczyć, że wraz z wyłanianiem się coraz to nowych szkół

filozoficznych, wzajem ze sobą sprzecznych koncepcji i pojęć, zacierał się niekiedy obraz

prawdy, a mądrość stawała się jedynie synonimem akademickiej uczoności. Ale metafizyka

wykraczała ponad i przerastała ograniczenia, które narzucały jej kostniejące, zagubione w

terminologicznych zawiłościach nurty filozofii. Jest w tym niemal jakaś dziejowa

prawidłowość. Trzeba zaznaczyć, że średniowieczne chrześcijaństwo odziedziczyło po

starożytności dwa główne nurty myśli filozoficznej - platonizm, w dużej mierze wzbogacony

neoplatonizmem, oraz odkryty na nowo w czasach św. Tomasza - za pośrednictwem Arabów i

Żydów -arystotelizm. Już w czasach nowożytnych często powtarzano, że „chrześcijanie

[epoki średniowiecza] są tylko uczniami pogan: mianowicie Platona co do idei, a Arystotelesa

co do rozumu i nauki" 5 - na co krytycznie zwraca uwagę G. K. Chesterton w swoim

erudycyjnym eseju z pogranicza biografii i historii idei: Święty Tomasz z Akwinu. W tym

kluczu chrześcijaństwo stanowiłoby jedynie syntezę najgłębszych pogańskich intuicji w

zmienionych warunkach historycznych i doktrynalnych, a jego dziedzictwo i tradycja, two-

rzona z tak wielkim wysiłkiem i pietyzmem w ciągu kolejnych stuleci, wymagałaby co

najwyżej takiego szacunku, jak każda pamiątka po przychodzących i odchodzących ideach,

dziełach i czynach.

Tak się jednak nie stało, a to ze względu na treści, które należą do istoty chrześcijańskiego

Objawienia: przekonanie o dobroci Boga, który z nicości tworzy świat i nie jest obojętną, na

zawsze odległą od stworzenia potęgą, lecz Zbawicielem, prowadzącym ludzi przez

Odkupienie do zmartwychwstania. Wskazuje na to Richard Heinzmann w swojej Filozofii

średniowiecza: „Cały świat to dobry wytwór Boga, przezeń chciany, powołany do istnienia w

swobodnym akcie wszechmocy i stale utrzymywany w stanie bytu. Stawanie się, doczesność,

uwarunkowanie, wielość, sporadyczność, to nie odpryski od trwałego bytu, od wieczności,

bez-warunkowości i wewnętrznej jedności, nie takie formy bytu, które jako poślednie trzeba

przezwyciężyć, ale chciana przez Boga rzeczywistość o własnej wartości. Bycie stworzeniem

to zawsze coś pozytywnego: oto perspektywa myślenia chrześcijańskiego. Widzieć w

Święty Tomasz z Akwinu - 101 pytań i odpowiedzi.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: