,,ROZWÓJ FIZYCZNY W OKRESIE WCZESNEGO DZIECINSTWA’’
H.Bee (str.104.154)
Dziecko zaraz po urodzeniu, podlega ocenie celem wykrycia ewentualnych nieprawidłowości w jego rozwoju. Najczęściej stosowanym systemem oceny jest skala Apgar. Uzyskuje się wyniki od 1 do 10 pkt. Dziecko rodzi się wyposażone w cały zestaw odruchów będących mimowolnymi fizycznymi reakcjami na określone bodźce. Dzielimy je na 2 kategorie:
Pomagające przetrwać-najważniejsze z nich to odruch ssania i połykania, oraz odruchy prymitywne , które zanikają ok.6-miesiaca życia odruch Babińskiego (gdy pogłaszcze się spód stopy dziecka to wyciągnie ono najpierw paluszki). Dzieci rodzą się mając dojrzały zestaw umiejętności percepcyjnych np. potrafią skupisz oboje oczu, słyszą dźwięki , wyczuwają 4 podstawowe smaki oraz rozróżniają zapachy. Sprawność ruchowa noworodków jest początkowo bardzo słaba , większość czasu spędzają na śnie zarówno w dzień jak i w nocy.
Dopiero ok.8-mca życia obserwujemy oznaki przyswajania rytmu dnia i nocy .Dziecko za pomocą płaczu sygnalizuje swoje potrzeby i jest on dla niego najlepszym sposobem zwracania na siebie uwagi ,najmocniej płaczą wieczorami, później intensywniejszy płacz pojawia się przed porą karmienia. Dzieci w okresie niemowlęcym karmione są piersią matki lub mlekiem z butelki, początkowej fazie nawet do 10 razy dziennie. Wraz z wiekiem częstotliwość karmienia maleje, karmienie mlekiem matki jest zdecydowanie zdrowsze i wpływa lepiej na prawidłowy rozwój dziecka. Niemowlęta bardzo szybko rosną , daje się tez zauważyć gwałtowny rozwój układu nerwowego. Zmianom w systemie nerwowym odpowiadają równolegle zmiany w układzie kostnym i mięśniowym. Zmiany fizyczne powodują gwałtowny rozwój zdolności ruchowych dziecka. Ogromny wpływ na prawidłowy rozwój dziecka ma właściwa dieta .Układ kostny wzrasta, zwiększa się twardość kości. Równolegle rozwija się układ mięśniowy, włókna mięśniowe są większe i jędrniejsze. W ciągu roku ciężar ciała zwiększa się trzykrotnie. Dziecko w czasie dwóch lat rośnie od 30 do 40 cm. W okresie tym często chorują szczególnie na choroby układu oddechowego .
Wcześniaki wolniej rozwijają od swoich donoszonych rówieśników, lecz w ciągu kilku następnych lat odrabiają straty. Różnice między chłopcami a dziewczynkami we wczesnym dzieciństwie są niewielkie, występują natomiast zauważalne różnice etniczne.
ROZWÓJ SPOSTRZEGANIA I MYŚLENIA W OKRESIE NIEMOWLĘCYM
W myśl poglądów Piageta dziecko rodzi się wyposażone jedynie w odruchy oraz proste elementy czuciowe i ruchowe. Reaguje tylko na bezpośrednie bodźce nie zapamiętuje wydarzeń i rzeczy z którymi się styka. Ten stan trwa do ok.18-mcy życia i określany jest jako inteligencja sensomotoryczna. Następnym etapem jest okres percepcyjny od 18 do 24-mca życia, w tym czasie dziecko wykazuje praktyczny, spontaniczny skierowany na działanie sposób funkcjonowania. Piaget wyróżnia 6 faz okresu sensomotorycznego.
0-1-mca życia odruchy :ssanie, patrzenie, brak naśladowania i łączenia informacji z różnych zmysłów.
1-4-mca życia reakcje kołowe pierwotne :chwytanie ,patrzenie ,ssanie.
4-8-mca reakcje kołowe wtórne: uczenie się metodą prób i błędów
8-12-mca życia koordynacja schematów: naśladowanie nowych zachowań, przekazywanie informacji z jednego zmysłu do drugiego.
12-18-mca życia reakcje kołowe III rzędu :próbowanie nowych sposobów zabawy, manipulowanie przedmiotami, aktywne i celowe wykorzystywanie metody prób i błędów.
18-24-mca życia początki reprezentacji myślowej: rozwój użycia symboli w celu reprezentowania przedmiotów i wydarzeń, dziecko rozumie, że symbol jest czymś odrębnym od przedmiotu.
UCZENIE SIĘ I PRZYZWYCZAJANIE
W pierwszym etapie dzieci uczą się poprzez ukierunkowanie klasyczne i instrumentalne około 3-4 tyg. życia.
Kolejnym etapem jest zdolność przechowywania informacji tworząca u dziecka umiejętność zapamiętywania. Od najwcześniejszych dni życia dziecko obserwuje świat wokół siebie, potrafi odróżnić matkę od innych osób, posiada również umiejętność odróżniania za pomocą węchu. Od 2-3-mca życia dzieci zaczynają reagować na stany emocjonalne i grymasy twarzy innych osób, potrafią odróżnić głos radosny od smutnego oraz miny przestraszone od zadowolonych. W dalszym etapie rozwoju dziecko nabywa umiejętność jednoczesnego korzystania z kilku zmysłów naraz, dźwięku, obrazu , dotyku, zapachu i zaczyna łączyć informacje pochodzące od tych zmysłów. Następnie rozwija się u dziecka pojęcie przedmiotu około 2-mca życia. W wieku około 6-8-mcy dzieci będą poszukiwać częściowo ukrytych przedmiotów a między 8 a 12 miesiącem życia dziecko poszukuje już zabawek całkowicie ukrytych i zaczyna rozumieć ideę, że przedmiot nadal istnieje ,nawet gdy go nie widać. Kolejnym etapem rozwoju procesów poznawczych dziecka jest zjawisko naśladowania. Zdolność rozróżniania dźwięków nie wiąże się bezpośrednio ze zdolnością ich produkowania.
Pierwszym dźwiękiem wydobywanym przez dziecko jest płacz następnie gaworzenie, śmiech, głuczenie samogłoskowe. Spółgłoski pojawiają się dopiero ok. 6-mca życia i taki układ dźwięków nazywamy gaworzeniem samonaśladowczym. Dzieci gdy zaczynają gaworzyć produkują wszystkie rodzaje dźwięków łącznie z tymi ,które nie występują w języku jaki słyszą. Ok. 9-mca życia obserwujemy u dzieci język gestów, zaczynają się interesować uwielbianymi przez rodziców zabawami np. „kosi kosi łapki” lub zrób „papa” .Zaczyna się również zauważać zdolności dziecka do rozumienia pojedynczych słów. Ok. 12-mca życia zaczynają pojawiać się pierwsze słowa, a miedzy 12 a 18-miesiącem kombinacje gestów i słów. Pomiędzy 16 a 24 miesiącem życia po okresie powolnej nauki słów większość dzieci gwałtownie wzbogaca swoje słownictwo powiększając je ok. 6-krotnie.
Podsumowując Piaget raczej niedoceniał zdolności do przekazywania ,pamiętania i organizowania informacji sensorycznych i motorycznych. Niemowlęta i bardzo małe dzieci o wiele bardziej niż przypuszczał przywiązują wagę do wzorców ,układów i cech prototypowych i pamiętają je chodź w bardzo krótkim czas.
mpwjs