rozdzial 12.pdf

Rozdział XII: Ciecze do obróbki metali

Rozdział XII

CIECZE

DO OBRÓBKI METALI

12.1 Obróbka powierzchniowa metali

W procesie obróbki ściernej obrabiana warstwa materiału jest

usuwana z pozostałego w postaci mikrowiórów, trudno dostrze-

galnych nieuzbrojonym okiem, częściowo podlegających utle-

nieniu w kontakcie z tlenem z powietrza. Zasadę obróbki ściernej

przedstawia rys. 12.4. Podstawowymi sposobami obróbki ściernej

są: szlifowanie, gładzenie, docieranie, polerowanie itp.

Obróbka powierzchniowa metali – operacje technologiczne

mające na celu otrzymanie z kształtki metalu zamierzonej części

wyrobu, poprzez usunięcie nadmiaru materiału narzędziami

skrawającymi. Zależnie od geometrii ostrza narzędzia obrób-

czego, wyróżnia się: obróbkę skrawaniem (wiórową) i obróbkę

ścierną.

12.2 Chłodzenie

Obróbka skrawaniem (wiórowa) – proces technologiczny

realizowany przy użyciu narzędzi skrawających (noży) o jednym

lub więcej ostrzach, o różnych kształtach geometrycznych.

W procesie tym skrawana warstwa materiału jest usuwana w po-

staci wiórów.

Ocenia się, że podczas procesu skrawania najwięcej energii

ulega przetworzeniu w ciepło. Aż 80% ciepła, pochłania wiór. Bi-

lans wydzielanego ciepła przedstawiono na rys. 12.5. Na rys. 12.6

Podstawowymi sposobami obróbki skrawaniem są: toczenie,

struganie, dłutowanie (rys. 12.1), frezowanie (rys. 12.2), wiercenie

(rys. 12.3), a także: rozwiercanie, przeciąganie i inne procesy obrób-

ki oparte na podobnych zasadach.

Obróbka ścierna – proces technologiczny realizowany przy

użyciu ziaren materiału ściernego o mnogiej liczbie ostrzy i bliżej

nieokreślonej geometrii.

Rys. 12.5 Bilans ciepła podczas procesu skrawania

Rys. 12.1 Toczenie, struganie i dłutowanie Rys. 12.2 Frezowanie

Rys. 12.3 Wiercenie

Rys. 12.4 Szlifowanie

Rys. 12.6 Rozkład temperatury podczas procesu skrawania stali

(wg Kronenberg M.: Machining Science and Application, Pergamon Press 1996)

XII

przedstawiono rozkład temperatur wióra i narzędzia skrawającego

w czasie procesu skrawania stali. Tak wysokie temperatury narzędzia

skrawającego mogą być przyczyną jego przyśpieszonego zużycia,

a także mogą niekorzystnie wpływać na stan warstwy wierzchniej

obrabianej powierzchni metalu. Mogą zachodzić procesy utleniania

i mikrospawań, a nawet przemiany krystaliczne warstw położonych

głębiej.

W celu obniżenia temperatury ostrzy narzędzi skrawających

i zwiększenia w ten sposób ich trwałości, a także w celu obniżenia

temperatury powierzchni obrabianego materiału i jego ochrony

przed korozją stosuje się chłodzenie: noża, obrabianego materiału

oraz przestrzeni obróbki. Do chłodzenia są stosowane ciecze do

obróbki metali zwane też cieczami obróbczymi lub cieczami chło-

dząco-smarującymi.

Najczęściej jest stosowane chłodzenie zewnętrzne, polegające

na kierowaniu strugi cieczy obróbczej na skrawaną warstwę, po-

wierzchnię natarcia i wiór od góry (rys. 12.7A) lub na powierzchnię

przyłożenia ostrza od dołu (rys. 12.7B). W niektórych szczególnych

przypadkach jest stosowane chłodzenie wewnętrzne, polegające

na podawaniu cieczy obróbczej przez samo narzędzie skrawające.

W przypadku obróbki wiórowej większość wiórów porywanych

przez ciecz obróbczą jest zatrzymywana na siatce, natomiast

w przypadku szlifowania drobne wióry spływają do zbiornika i są

usuwane przy użyciu specjalnych iltrów oraz w czasie okresowego

czyszczenia zbiornika. Przy obróbce materiałów magnetycznych

w usuwaniu drobnych wiórów są bardzo pomocne specjalne iltry

magnetyczne zainstalowane w układzie przepływu cieczy.

12.3 Co to jest ciecz obróbcza?

Jako ciecze obróbcze mogą być stosowane:

q oleje obróbcze,

q emulsje do obróbki metali, zwane chłodziwami lub cieczami

chłodząco-smarującymi, otrzymywane przez zmieszanie olejów

emulgujących z wodą,

q mikroemulsje,

q ciecze syntetyczne – roztwory substancji chemicznych,

q pasty obróbcze,

q gazy.

W szczególnych przypadkach jako ciecze obróbcze są ponadto

stosowane: stopy metali, sole, różnego rodzaju związki organiczne

i inne.

Oleje obróbcze są wytwarzane i sprzedawane w stanie goto-

wym do użycia. Chłodziwa najczęściej są sprzedawane w postaci

koncentratów, zawierających obok substancji emulgujących także:

dodatki smarnościowe, przeciwkorozyjne, zapobiegające rozwojo-

wi mikroorganizmów, barwniki itp. Stosuje się je jako emulsje, mi-

kroemulsje lub roztwory wodne, o stężeniu koncentratu najczęściej

2 … 8%( V/V ). W niektórych szczególnych przypadkach koncentraty

są stosowane bez rozcieńczania.

Rys. 12.7 Sposoby

podawania cieczy

chłodzących do ob-

szaru skrawania

A – na powierzch-

nię natarcia i wiór,

B – na powierzchnię

przyłożenia ostrza;

1 – obrabiany detal,

2 – narzędzie skra-

wające, 3 – przewód

podający ciecz chło-

dząco-smarującą

12.3.1 Oleje obróbcze

Oleje obróbcze są to oleje o lepkości kinematycznej w tempera-

turze 40°C w przedziale 10 … 800 mm 2 /s: mineralne, zwierzęce (olej

smalcowy) lub roślinne (rzepakowy), niekiedy syntetyczne oraz ich

mieszaniny. Rozróżnia się oleje obróbcze zwykłe (chemicznie bier-

ne) i oleje obróbcze aktywowane. Te ostatnie uzyskuje się przez

wprowadzenie do zwykłego oleju substancji aktywnych: siarki

elementarnej, związków siarki, chloru lub innych. Olej zawierają-

cy związki siarki jest nazywany sulfofrezolem, oleje z zawartością

chloru (najczęściej chlorowanych parain) – olejami chlorowanymi.

Oleje aktywowane wykazują lepsze właściwości smarne i przeciw-

zużyciowe, istotne zwłaszcza przy dużych prędkościach obrabiania

metalu i dużych naciskach.

Wadą olejów obróbczych jest ich małe ciepło właściwe, co

powoduje powolniejsze odprowadzanie ciepła z narzędzia

i obrabianego materiału. Oleje obróbcze zwykłe są stosowane

w przypadkach, gdy zależy na uzyskaniu dużej dokładności zarysu

narzędzi skrawających (np.: noży, frezów, ściernic kształtowych).

Oleje obróbcze aktywowane są stosowane w przypadkach obróbki

materiałów trudno obrabialnych, lub gdy występują bardzo duże

naciski między narzędziem i obrabianym materiałem. Zawierają

one: inhibitory korozji i utleniania oraz dodatki EP.

Stosuje się także tzw. oleje łatwo lotne (rozpuszczalnikowe) za-

wierające lotny rozpuszczalnik, który odparowuje podczas obróbki

intensyikując proces chłodzenia. Rozpuszczalnik jest wychwyty-

wany przez instalację wyciągową, czasami skraplany i zawracany

do oleju obróbczego.

Zasadniczymi częściami typowego systemu chłodzenia wybra-

nej maszyny, przedstawionego na rys. 12.8, są: zbiornik cieczy ob-

róbczej 2, pompa 1, zawór ustalający przepływ 4, zawór przelewo-

wy 3, wanna 6 oraz system przewodów podających ciecz obróbczą

5. Ciecz obróbcza do chłodzonego obszaru jest podawana pompą,

poprzez kurek regulujący natężenie przepływu cieczy. W przypad-

ku nadmiernego wzrostu ciśnienia część cieczy wraca do zbiornika

poprzez zawór przelewowy. Zanieczyszczona ciecz obróbcza

spływa przez siatkę oddzielającą grube wióry, do wanny, w której

osadzają się drobne wióry, a następnie do zbiornika.

W dużych zakładach stosujących obróbkę skrawaniem są sto-

sowane urządzenia chłodzące z centralnym zbiornikiem i odstoj-

nikiem. Ciecz obróbcza jest podawana do strefy obróbki poszcze-

gólnych maszyn wspólną pompą. W przypadku bardzo dokładnej

obróbki (np. szlifowanie dokładnych gwintów, zębów precyzyjnych

kół zębatych, honowanie itp.) stosuje się dodatkowe chłodzenie.

12.3.2 Oleje emulgujące (koncentraty) i emulsje olejowe

Rys. 12.8 Typowy system chłodzenia pojedynczej obrabiarki

1 – pompa, 2 – zbiornik cieczy chłodząco-smarującej, 3 – zawór przelewowy,

4 – kurek do regulacji przepływu, 5 – obrabiana część, 6 – wanna

Oleje emulgujące (koncentraty emulsji) są to oleje

o lepkości kinematycznej w temperaturze 40°C, w przedziale

30 … 200 mm 2 / s: mineralne, zwierzęce (olej smalcowy) lub ro-

ślinne (rzepakowy), niekiedy syntetyczne oraz ich mieszaniny.

Zawartość oleju w koncentracie jest nie mniejsza niż 60%( V/V ).

2 XII

Rozdział XII: Ciecze do obróbki metali

Zawierają one: inhibitory korozji i utlenienia, dodatki EP oraz

biocydy.

Emulsje olejowe są otrzymywane z olejów emulgujących (kon-

centratów), przez ich zmieszanie z wodą średnio twardą (nigdy

twardą). Oleje emulgujące mieszają się z wodą w dowolnym

stosunku, tworzą stabilne emulsje, koloru mleka. W praktyce eks-

ploatacyjnej stosuje się emulsje olejowe zawierające najczęściej

2 … 8%( V/V ) oleju emulgującego. W niektórych tylko przypadkach

są stosowane emulsje o stężeniu do 10%( V/V ). Wielkość cząstek

oleju w cieczach chłodząco-smarujących będących emulsjami

wynosi, według różnych autorów, 0,1 … 20 mikrometrów. Emulsje

olejowe znajdują szerokie zastosowanie w przypadkach obróbki

z dużymi prędkościami, przy niewielkich obciążeniach w streie

kontaktu narzędzie – obrabiany metal.

problemu; należy go zobojętnić zgodnie z obowiązującymi

przepisami i podanymi recepturami,

q łatwo się iltrują.

Mimo, że ceny mikroemulsji są wyższe niż w przypadku emul-

sji, ich stosowanie przynosi wymierne efekty ekonomiczne i po-

prawę warunków pracy personelu.

Średnica kropelek oleju w cieczach chłodząco-smarujących,

będących mikroemulsjami wynosi od 0,01 do 0,1 mikrometra.

12.3.4 Roztwory substancji chemicznych

Roztwory substancji chemicznych, zwane czasami syntetycz-

nymi cieczami obróbczymi są sprzedawane w postaci koncentratu

specjalnie dobranych substancji chemicznych. Nie zawierają one

oleju mineralnego. Ciecze syntetyczne są zestawiane na bazie

wody (rozcieńczone do 99,5%), glikoli, produktów kondensacji al-

kanoamin i kwasu borowego, soli nieorganicznych oraz dodatków

typu: inhibitorów korozji i utleniania oraz smarnościowych i EP.

Ze względu na biostabilność i dobre właściwości eksploata-

cyjne, zastosowanie tego typu cieczy chłodząco-smarujących

jest coraz powszechniejsze. Wielkość cząstek w cieczach chło-

dząco-smarujących, będących cieczami syntetycznymi wynosi

0,001 … 0,01 mikrometrów.

Zaletami tego typu cieczy chłodząco-smarujących, w stosunku

do mikroemulsji, są także:

q długi okres żywotności,

q niskie koszty utylizacji,

q stabilność mikrobiologiczna (brak przykrego zapachu i skłon-

ności do wywoływania korozji),

q mniejszy potencjał zagrożenia i mniejsza szkodliwość derma-

tologiczna.

12.3.3 Mikroemulsje

Mikroemulsja, zwana niekiedy pseudoemulsją, jest to spe-

cyiczny rodzaj stanu skupienia. Składniki mikroemulsji są tak

dokładnie zdyspergowane, że tworzą mieszaninę zbliżoną do

mieszaniny cząsteczkowej (roztworu). Oznacza to, że każda czą-

steczka składnika fazy zdyspergowanej (oleju) znajduje się w od-

powiadającym jej otoczeniu fazy ciągłej (wody). Z tego względu

mikroemulsje są przeźroczyste lub tylko lekko białawe. Czasami

są one barwione na różne kolory. W czasie pracy stopniowo stają

się nieprzejrzyste.

Niektóre koncentraty cieczy chłodząco-smarujących, obok oleju

zawierają składniki syntetyczne – są one nazywane cieczami półsyn-

tetycznymi lub semisyntetycznymi. Koncentraty mikroemulsji lub

cieczy półsyntetycznych zawierają olej w ilości poniżej 60%( V/V ), naj-

częściej 10 … 40%( V/V ) oraz większą zawartość emulgatora. Starsze

wersje zawierają azotyny i azotany oraz dietanoloaminę – szkodliwe

dla organizmu człowieka.

Mikroemulsje dobrze mieszają się z wodą w dowolnych pro-

porcjach. Można przyjąć, że w każdym punkcie roztworu mikro-

emulsji są obecne wszystkie składniki koncentratu. Pozwala to na

zachowanie właściwości przeciwkorozyjnych i przeciwdziałających

rozwojowi mikroorganizmów nawet w bardzo rozcieńczonych

roztworach.

Mikroemulsje, w stosunku do emulsji olejowych, mają wiele

zalet:

q pozwalają na pracę maszyny z większymi prędkościami skrawania

(metale żelazne i kolorowe) – ze względu na zwiększoną zdolność

chłodzenia,

q zwiększają trwałość narzędzi skrawających – na skutek likwidacji

zjawiska żywiczenia,

q zwiększają trwałość i niezawodność maszyn – ze względu na lep-

sze właściwości smarne i przeciwzużyciowe,

q zapewniają nieporównywalnie dłuższą trwałość chłodziwa i nie

wymagają stosowania biocydów – ze względu na biostabilność,

q mają lepsze, stabilne w czasie, właściwości przeciwkorozyjne – ze

względu na stabilność pH,

q pozwalają na zmniejszenie asortymentu i ograniczenie zapasów

– ze względu na wielostronność zastosowań.

Ponadto mikroemulsje mają inne dodatnie cechy:

q charakteryzują się wyjątkową neutralnością dermatologiczną, nie

są agresywne względem skóry,

q nie wydzielają nieprzyjemnych zapachów i szkodliwych substan-

cji gazowych,

q nie zawierają składników toksycznych względem ludzi i środowi-

ska naturalnego,

q charakteryzują się małym napięciem powierzchniowym, co gwa-

rantuje dobrą zwilżalność narzędzi i obrabianego materiału,

q rozprowadzają się łatwo na powierzchni metalu, tworząc

bardzo cienki ilm smarujący, co pozwala na osiągnięcie pra-

widłowej obróbki, przy bardzo małym stężeniu koncentratu

w chłodziwie,

q unieszkodliwianie zużytego chłodziwa nie stanowi większego

12.3.5 Pasty

W niektórych przypadkach, np. przy wytłaczaniu lub przy

braku w maszynie układu chłodzenia, jako czynnik chłodzący

i smarujący są stosowane różnego rodzaju pasty, zawierające

drobno zdyspergowane substancje smarujące, jak: grait, disiar-

czek molibdenu, azotek boru, tlenki metali (zwane wypełniacza-

mi) i substancje wiążące, np. mydła, parainy, cerezyny itp. Pasty

niekiedy są stosowane jako mieszaniny z wodą lub dodawane do

innych cieczy chłodząco-smarujących. Zastosowanie tego typu

cieczy obróbczych jest ograniczone do przypadków, gdy wystę-

pują bardzo duże naciski, w szczególności podczas kształtowania

na gorąco.

12.3.6 Gazy

Podczas tzw. obróbki na sucho jako czynnik chłodzący niekiedy

są stosowane gazy (chłodziwa gazowe): powietrze, ditlenek węgla

w postaci tzw. suchego lodu, otrzymywanego w wyniku rozprę-

żania ciekłego ditleneku węgla, azot oraz inne gazy. Wyróżnia się

chłodziwa gazowe: obojętne i aktywne. Tego typu chłodzenie nie

jest rozpowszechnione, stosuje się je najczęściej przy obróbce na-

rzędziami skrawającymi wykonanymi ze spiekanych węglików.

12.4 Klasyikacja cieczy obróbczych

Funkcjonuje wiele klasyikacji cieczy obróbczych. Większość

jest oparta na składzie chemicznym i zastosowaniach. Oicjalna,

znormalizowana klasyikacja polska, wg PN-90/C-96099/10, jest

tożsama z klasyikacją ISO 6743/7:1986.

Według ISO 6743/7:1986, ciecze obróbcze są zaliczane do

klasy L (środki smarne – lubricants) i dzielone na 17 rodzajów.

Każdy rodzaj ma przydzielony kod literowy, składający się z litery

M (Metalworking), który jest symbolem grupy i jednej z liter H lub

A, oznaczającej zakres stosowania oraz kolejnych liter alfabetu,

XII

TABELA 12.1 Uproszczona klasyikacja cieczy obróbczych grupy L-M wg ISO 6743/7

Kod literowy

Wyróżniające właściwości

Zakres zastosowania

Objaśnienia

MHA Przeciwkorozyjne

MHB Jak MHA oraz zmniejszające tarcie

MHC

Jak MHA oraz poprawione właściwości EP,

chemicznie nieaktywne

MHD

Jak MHA oraz poprawione właściwości EP,

chemicznie aktywne dodatki EP

Operacje wymagające głównie

smarowania.

nierozcieńczonym, mogą zawierać

Jak MHB oraz poprawione właściwości EP,

chemicznie nieaktywne dodatki EP

inhibitory utlenienia lub wypełniacze dla

szczególnych operacji kształtowania

MHE

elektroerozyjna, tłoczenie, ciągnienie cięcie,

wyciskanie, walcowanie na zimno

MHF

Jak MHB oraz poprawione właściwości EP,

chemicznie aktywne dodatki EP

Dla niektórych zastosowań mogą zawierać

wypełniacze

Smary, pasty, woski stosowane w stanie

pierwotnym lub rozcieńczane cieczą typu

MHA

MHG

MHH

Mydła, proszki, stałe środki smarne oraz ich

mieszaniny

MAA

Koncentraty, tworzące z wodą mleczne

emulsje o właściwościach przeciwkorozyj-

nych

MAB

Koncentraty rodzaju MAA, mające właści-

wości zmniejszania tarcia

MAC

Koncentraty rodzaju MAA, mające popra-

wione właściwości EP

MAD

Koncentraty rodzaju MAB, mające popra-

wione właściwości EP

Operacje wymagające głównie chłodzenia.

Obróbka metali: skrawaniem, ścierna,

Emulsje olejowe, rozcieńczane wodą

tłoczenie, kucie, ciągnienie, cięcie, wyciska-

nie, walcowanie na zimno i na gorąco

W czasie eksploatacji emulsje te mogą być

nieprzezroczyste.

MAE

Koncentraty, tworzące z wodą mikroemul-

sje, mające właściwości przeciwkorozyjne

MAF

Koncentraty rodzaju MAE mające właści-

wości zmniejszania tarcia i poprawione

właściwości EP

Dla niektórych zastosowań mogą zawierać

wypełniacze

MAG

Koncentraty tworzące z wodą przeźroczyste

roztwory mające właściwości przeciwko-

rozyjne

MAH

Koncentraty rodzaju MAG mające właści-

wości zmniejszania tarcia i/lub poprawione

właściwości EP

MAI

Smary i pasty, stosowane w postaci miesza-

niny z wodą

TABELA 12.2 Klasyikacja cieczy obróbczych wg DIN 51 385

Nr Nazwa

Oznaczenie Określenie

oznaczających rodzaj cieczy obróbczej. Symbol grupy może być

uzupełniony liczbą oznaczającą klasę lepkościową wg ISO 3448

(PN-78/C-96098).

Uproszczoną klasyikację cieczy obróbczych grupy L-M przed-

stawiono w tabeli 12.1.

Klasyikacja ISO nie znalazła jeszcze pełnej aprobaty wśród

producentów i użytkowników cieczy obróbczych. W Niemczech,

Polsce i niektórych innych krajach, w dalszym ciągu w powszech-

nym użytkowaniu jest klasyikacja niemiecka wg DIN 51 385, którą

przytoczono w tabeli 12.2. Jest ona oparta o ogólną klasyikację

ujętą w DIN 51 502, odmienną od klasyikacji ISO 6743/7:1986.

Ciecz

chłodząco-

smarująca

Substancje do chłodzenia, smaro-

wania i częściowego oddzielania,

stosowane w obróbce materiałów

Nie mieszające

się z wodą

Do stosowania bez mieszania

z wodą (oleje obróbkowe)

Mieszające się

z wodą

Do stosowania po zmieszaniu

z wodą (koncentraty)

Posiadające

tendencję do

emulgowania

Mogące tworzyć niejednorodną

emulsję układu woda - olej(kon-

centraty)

2.1

SEM

12.5 Funkcje cieczy obróbczych

2.2 Emulgujące SES

Mogące tworzyć jednorodną emul-

sję układu woda - ole (koncentraty)

Do podstawowych funkcji spełnianych w procesie obróbki me-

tali przez ciecz obróbczą, zalicza się:

q chłodzenie narzędzia skrawającego,

q chłodzenie obrabianego przedmiotu,

q smarowanie w streie styku ostrza narzędzia skrawającego z ob-

rabianym materiałem i wiórem,

q zmniejszenie współczynnika tarcia,

q poprawę jakości obrabianej powierzchni (dzięki właściwościom

smarnym cieczy obróbczej),

q usuwanie wiórów z obszaru obróbki,

q ochrona powierzchni obrabianego materiału przed korozją.

W wyniku stosowania właściwych cieczy obróbczych, uzyskuje

2.3 Rozpuszczalne

w wodzie

Zdolne tworzyć z wodą mieszaniny

i roztwory. Przy czym, obok właści-

wych roztworów mogą powstawać

mikroemulsje

Zawierające

wodę

SEW

Mieszaniny z wodą (gotowe do

stosowania)

3.1 Emulsje typu

olej w wodzie

SEMW

Emulsja zmieszana z wodą (gotowa

do natychmiastowego stosowania)

3.2 Emulsje typu

woda w oleju

SESW

Emulsja zmieszana z wodą (gotowa

do natychmiastowego stosowania)

3.3 Roztwory -

Roztwór wodny (gotowy do na-

tychmiastowego stosowania)

4 XII

Oleje obróbcze, używane w stanie

Obróbka metali: skrawaniem, ścierna,

Rozdział XII: Ciecze do obróbki metali

TABELA 12.3 Podział cieczy obróbczych ISO-L-M, według zastosowania do operacji obróbki metali

Kod literowy Skrawane

Obróbka

ścierna

Obróbka

elektroizolacyjna

Tłoczenie

Wyciąganie,

zgniatanie

obrotowe

Ciągnienie

drutu

Kształtowanie,

kucie

matrycowe

Walcowanie

MHA P

MHB P

MHC P

MHD P

MHE P

MHF P

MHG

MHH

MAA P

MAB P

MAC P

MAD P

MAE P

MAF P

MAG D

MAH P

MAI

P - zastosowanie podstawowe , D - zastosowanie dopuszczalne

się zwiększenie wydajności maszyn do obróbki metali poprzez:

zwiększenie prędkości skrawania, poprawę jakości obrabianych

powierzchni, przedłużenie żywotności narzędzia skrawającego,

zmniejszenie tarcia i zużycia energii oraz odprowadzenia wytwa-

rzanego ciepła.

ciwzużyciowego, EP, inhibitora utlenienia a także innych, zależnie

od przeznaczenia emulsji. Koncentraty tego typu zawierają wodę

i tworzą z nią trwałe, mleczne emulsje wodne (ciecze chłodząco-

smarujące). Emulsje, sporządzone na bazie cieczy półsyntetycz-

nych mogą być przeźroczyste lub lekko opalizujące.

Koncentraty mikroemulsji: baza olejowa w której skład

wchodzą: rainowany olej mineralny, roślinny lub syntetyczny lub

ich mieszaniny, emulgator, biostabilne składniki syntetyczne oraz

dodatki, zależnie od przeznaczenia mikroemulsji. Koncentraty tego

typu zawierają wodę i tworzą z nią trwałe, przezroczyste emulsje

wodne (mikroemulsje).

Koncentraty cieczy syntetycznych: obok bazy, najczęściej

wody, zawierają składniki syntetyczne aktywne chemicznie, powo-

dujące zmiany na powierzchni miedzi i jej stopów w odróżnieniu

od składników nieaktywnych, które takich zmian nie powodują

oraz pakiet dodatków. Koncentraty tego typu zawierają wodę

i tworzą z nią trwałe, przezroczyste roztwory. Składniki cieczy syn-

tetycznych są biostabilne i z tego względu, na ogół nie zawierają

biocydów.

Pasty, na ogół składają się ze stałego środka smarnego, wy-

pełniacza (np. graitu, disiarczku molibdenu, mydeł i soli metali,

tlenków metali itp.). Stałe środki smarne są dodawane w celu

poprawienia właściwości smarnych w procesach obróbki metali,

w których występują szczególnie duże naciski, np. w procesach

12.6 Podstawowe właściwości użytkowe

Normy ISO 6743-7 i PN-78/C-96098/10 ustalają również podział

cieczy obróbczych według zastosowań. Klasyikację tę przytoczo-

no w tabeli 12.3.

Zastosowania, podane w tabeli 12.3, należy traktować jako

informacje ogólne. Nie wyczerpują one innych możliwości zasto-

sowań. Profesjonalni użytkownicy mogą dokonać doboru cieczy

obróbczych do innych, niż podane, operacji obróbki metali. Ponad-

to, poszczególni producenci cieczy obróbczych, przez stosowanie

specjalnych dodatków uszlachetniających rozszerzają niekiedy

zastosowania oferowanych cieczy.

12.7 Skład cieczy obróbczych

Skład chemiczny cieczy obróbczych jest zróżnicowany, w za-

leżności od ich przeznaczenia i wymaganych właściwości eksplo-

atacyjnych. Podany dalej skład olejów obróbczych i koncentratów

cieczy chłodząco-smarujących, stosowanych w mieszaninach

z wodą, jest pewnym uproszczeniem. Poszczególni producenci, na

podstawie wyników badań własnych laboratoriów i doświadczeń

eksploatacyjnych, ciągle udoskonalają skład swoich cieczy obrób-

czych.

Oleje obróbcze (do obróbki skrawaniem): baza mineralna, ro-

ślinna lub syntetyczna oraz dodatki, których skład jest zależny od

przewidywanego zastosowania oleju. Oleje obróbcze nie zawierają

wody i nie tworzą z nią trwałych emulsji.

Koncentraty emulsji oraz cieczy półsyntetycznych: stano-

wią mieszaninę bazy olejowej: rainowanego oleju mineralnego,

zwierzęcego, roślinnego, syntetycznego oraz emulgatora i różnych

substancji chemicznych, tworzących z wodą roztwory lub miesza-

niny tych substancji, w doświadczalnie określonych proporcjach

oraz dodatków: przeciwkorozyjnego i biocydu lub biostatu, prze-

Rys. 12.9 Porównanie składu chemicznego olejów obróbczych i koncentratów

cieczy obróbczych

XII

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: