prawo cywilne notatki.doc

- Art.1 Kodeks  reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.
 

- Jako oczywistą przyjmuje się zasadę, że prawo cywilne reguluje stosunki społeczne o charakterze majątkowym, a więc przede wszystkim stosunki własnościowe w najszerszym tego słowa znaczeniu (wszystkie stosunki wiążące się z władaniem i posiadaniem rzeczy, a także praw majątkowych), oraz stosunki o charakterze niemajątkowym, przez które należy rozumieć dobra nie mające bezpośredniej wartości ekonomicznej, chociaż są często ściśle związane ze stosunkami majątkowymi.

- Ze względu na to, że stosunkami majątkowymi, a w pewnym stopniu również niemajątkowymi, zajmuje się nie tylko prawo cywilne, ale także prawo zaliczane do innych gałęzi (np. administracyjne, finansowe), przyjmuje się, że właściwego kryterium, decydującego o zaliczeniu lub niezaliczeniu konkretnego stosunku prawnego do prawa cywilnego, należy poszukiwać w metodzie regulacji.

- Podstawowe znaczenie przypisuje się więc trzeciemu z wymienionych elementów. Uznaje się powszechnie, że dla stosunków cywilnoprawnych, regulowanych prawem cywilnym, charakterystyczna jest zasada równości (równorzędności) stron, co oznacza, że żadna ze stron, niezależnie od tego, czy jest osobą fizyczną, czy też osobą prawną, nie jest podporządkowana drugiej stronie.

- Z aktów normatywnych nazwanych kodeksem do prawa cywilnego zalicza się kodeks rodzinny i opiekuńczy, kodeks spółek handlowych (dawniej kodeks handlowy) i kodeks morski.
 

- Art. 5. Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
 

- Łagodzeniu rygoryzmu prawnego przepisów prawnych i dostosowaniu ich do potrzeb życia (do konkretnych okoliczności faktycznych) służą tzw. klauzule generalne, spośród których szczególne znaczenie przypisuje się zasadom współżycia społecznego i społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu prawa.

- Art. 6. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.
 

·  Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych

- Art. 8. § 1. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.
- Zdolność prawna, to właściwość polegająca na zdolności do tego, by być podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego. Przysługuje ona każdemu człowiekowi od chwili urodzenia się żywym, i to w jednakowym zakresie.

- Zdolność prawna jest atrybutem przysługującym każdemu człowiekowi. Nie można się jej zrzec ani też jej ograniczyć lub przenieść na inną osobę w drodze czynności prawnej. Zdolność prawna powstaje i wygasa z mocy samego prawa z chwilą powstania warunków przewidzianych w art. 8.
 

- Art. 10. § 1. Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście.
§ 2. Przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletniość. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa.
- Art. 11. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności.
 

- Zdolność do czynności prawnych (pojęcie nie zdefiniowane w kodeksie cywilnym) - to możność nabywania praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego własnym działaniem (we własnym imieniu). Oznacza to, że osoba mająca zdolność do czynności prawnych może swym własnym działaniem nabywać i tracić prawa oraz zaciągać zobowiązania - ogólnie rzecz ujmując wywoływać skutki prawne w drodze czynności prawnych

- Art. 12. Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.
- Osoba nie mająca zdolności do czynności prawnych nie ma też zdolności procesowej. Ubezwłasnowolniony całkowicie nie może więc wystąpić skutecznie do sądu z wnioskiem o uchylenie postanowienia o ubezwłasnowolnieniu.

- Art. 14. § 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.
§ 2. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

- Art. 15. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.
- Art. 17. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.
- Art. 18. § 1. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela.
§ 2. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych.
§ 3. Strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, nie może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.
- Art. 20. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.

- Art. 21. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.
 

·  Art. 221. Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
 

·  Dobra osobiste

- Art. 23. Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
- Cechą praw osobistych, jako praw podmiotowych służących do ochrony poszczególnych dóbr osobistych, jest to, że są to prawa niemajątkowe (jeżeli nawet ich naruszenie pociąga za sobą również skutki majątkowe), i to tak ściśle związane z podmiotem podlegającym ochronie (w świetle art. 23 z osobą fizyczną), że razem z nim powstają i wygasają oraz nie mogą przechodzić na inne podmioty zarówno w drodze czynności prawnych, jak i w drodze dziedziczenia.

- Art. 24. § 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie.

- Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. 
 

·  Osoby prawne

- Art. 33. Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.
- Pojęcie „osoba prawna” jest pojęciem węższym od pojęcia „jednostka organizacyjna”, gdyż nie wszystkim jednostkom organizacyjnym (ludzkim tworom społecznym) przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.
 

- Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych jest w zasadzie nie ograniczona (ograniczenie może wynikać jedynie z przepisu szczególnego).

Osoby prawne

- Ze zdolnością prawną osób prawnych łączy się kwestia ich odpowiedzialności za zobowiązania. Odpowiedzialność (obowiązki majątkowe) osób prawnych regulują poszczególne przepisy. Ogólną zasadą jest, że osoba prawna odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem. Zasada ta odnosi się również do odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym. Odpowiedzialność ta wynika z art. 416.

- Art. 331. § 1. Do jednostek organizacyjnych nie będących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.

§ 2. Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki, o której mowa w § 1, odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna.
- Art. 37. § 1. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
 

·   Przedsiębiorcy i ich oznaczenia

- Art. 431. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33[1] § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

- Art. 432. § 1. Przedsiębiorca działa pod firmą.
§ 2. Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.
- Art. 433. § 1. Firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku.
§ 2. Firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia.
- Art. 434. Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych.
- Art. 435. § 1. Firmą osoby prawnej jest jej nazwa.
§ 2. Firma zawiera określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia dowolnie obrane.
§ 3. Firma osoby prawnej może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy. Umieszczenie w firmie nazwiska albo pseudonimu osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci - zgody jej małżonka i dzieci.
§ 4. Przedsiębiorca może posługiwać się skrótem firmy.

·  Czynność prawna

- Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.
- Zasadniczą treścią czynności prawnej jest oświadczenie (lub oświadczenia) woli.

- Oświadczenie woli charakteryzuje się tym, że musi mieć doniosłość prawną, przez co rozumie się, że prawo przedmiotowe wiąże z nim określone skutki prawne w sensie powstania, zmiany czy ustania stosunku prawnego.

- Podział czynności prawnych:

1. Czynności jednostronne (np. udzielenie pełnomocnictwa, złożenie oferty, sporządzenie testamentu) i dwustronne, wymagające złożenia oświadczenia woli przez kilka (co najmniej dwie) stron stosunku prawnego, a więc umowy.

2. Czynności prawne między żyjącymi (inter vivos) i na wypadek śmierci (mortis causa). Te ostatnie mogą być dokonywane tylko przez osoby fizyczne i stają się skuteczne dopiero w chwili śmierci tych osób.

Czynność prawna

3. Czynności prawne konsensualne i realne. Podstawą tego podziału jest uzależnienie przez normę prawną skuteczności prawnej czynności od samego tylko oświadczenia woli, jak np. umowa sprzedaży, udzielenia pełnomocnictwa (czynność konsensualna) albo ponadto od wydania rzeczy, jak np. przeniesienie własności rzeczy oznaczonej co do gatunku lub rzeczy przyszłej, umowa zastawu, przechowania (czynność realna).
4. Czynności prawne odpłatne i nieodpłatne. Podstawą tego podziału, mającego istotne znaczenie dla obrotu prawnego, jest ekwiwalentość lub jej brak.

- Art. 58. § 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
 

·  Zawarcie umowy

- Art. 66. § 1. Oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.
- Art. 701. § 1. Umowa może być zawarta w drodze aukcji albo przetargu.
§ 2. W ogłoszeniu aukcji albo przetargu należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji albo przetargu albo wskazać sposób udostępnienia tych warunków.
- Art. 71. Ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy.
- Art. 72. § 1. Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.
 

·  Forma czynności prawnych

- Art. 73. § 1. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.
§ 2. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
- Art. 74. § 1. Zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności.

§ 2. Jednakże mimo niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych, dowód ze świadków lub dowód z przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma.
- Art. 77. § 1. Uzupełnienie lub zmiana umowy wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia.
§ 2. Jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem.
 

·  Przedstawicielstwo

- Art. 95. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela.
§ 2. Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.
- Art. 96. Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo).
 

·  Pełnomocnictwo

- Art. 98. Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.
 

·  Prokura

- Art. 1091. §...