Inkwizycja w Hiszpanii.pdf

Inkwizycja w Hiszpanii

Aby w pełni pojąć Inkwizycję oraz działania społeczeństwa europejskiego w czasie jej

istnienia należy przede wszystkim przyjże się jej definicji oraz mieć pojęcie o ówczesnym

wyobrażeniu świata. Otóż jak mówi definicja Inkwizycja - (łac. „badanie, śledztwo”)

Specjalny kościelny trybunał sądowy, którego zadaniem było śledzenie, aresztowanie,

sądzenie i karanie heretyków. Ten sposób postępowania upowszechnił się za czasów

Innocentego III (1160-1216), a powstał z przekonania, że herezja powinna być

likwidowana, ponieważ zagraża porządkowi społecznemu. W roku 1479 Ferdynand V i

Izabela Kastylijska — za aprobatą papieża Sykstusa IV — ustanowili inkwizycję

hiszpańską, której zadaniem było ściganie konwertytów z judaizmu i islamu — zwanych

odpowiednio marranami albo moryskami — jawnie lub skrycie wracających do swoich

pierwotnych religii. Jeżeli inkwizytorzy udowodnili im winę, zazwyczaj winnych

przekazywano w ręce władzy państwowej, która im wymierzała karę. W roku 1542

papież Paweł III ustanowił Święte Oficjum jako najwyższy trybunał apelacyjny

w procesach o herezję. W roku 1967 Paweł VI nie tylko zmienił jego nazwę na

Kongregację do Spraw Doktryny Wiary, ale także wyznaczył mu bardziej pozytywną

funkcję popierania, a nie tylko strzeżenia, nieskażonej doktryny w wierze i obyczajach.

Społeczeństwo średniowieczne, było dogłębnie przesiąknięte pierwiastkami religijnymi i

wyobrażeniami teologicznymi, cokolwiek robi podporządkowane jest jednej myśli –

zbawienie. Ludzie niezależnie od warstwy społecznej, wykształcenia i narodowości,

obawiali się bożego gniewu, demonów i potępienia po śmierci. Niski poziom ówczesnej

wiedzy, ciemnota oraz zabobony przyczyniły się do powstania kultu demonów,

czarownic.

Na gruncie tej ślepej i pozbawionej logiki wiary, ludzie postawieni wyżej w hierarchii

władzy kościelnej próbowali w jak największym stopniu podporządkować sobie ludzi. W

związku z powyższym, w walce z demonami i brakiem wiary, powstała instytucja Świętej

Inkwizycji, 15 maja 1252 r. papież Innocenty IV nakłozył na władców świeckich

obowiązek walki z herezją. Wkrótce mnożną się prawa inspirowane wiarą

chrześcijańską. W Średniowieczu nie do pomyślenia było oddzielenie Kościoła od

państwa. Strach przed szatanem i demonami, jaki głęboko zakorzenił się w świadomości

ludzi doby Średniowiecza, miał swój wyraz również w encyklice papieża Grzegorza IX.

Pierwsze „objawy” działalności Inkwizycji, jednak jeszcze nie jako oficjalnej instytucji,

pojawiają się już w 1167 r. Zorganizowana zostaje kampania propagandowa przeciwko

Katarom (Prowansja), którzy zaczynają bardzo aktywnie działać w kierunku

uniezależnienia się od władzy papieskiej. Kiedy powołują swoje kościoły i biskupów

papież powołuje przeciwko nim krucjatę, która doszczętnie niszczy kulturę prowansalską.

Od tego momentu zaczyna się błędne koło walki z czarownicami, heretykami i

innowiercami.

Demonologia Średniowiecza raz po raz opisywała wszechobecność diabła. Twierdzono,

że jest on całkowitym przeciwnikiem stwórcy. Naśladuje go, a jednocześnie działa

przeciwko niemu. Kto współdziałał z diabłem mógł zdobyć piękno, bogactwo, władzę.

Postępując jako czarownik wywracał, podobnie jak heretyk, boski porządek świata.

Kazania nauczające na temat diabła powtarzały się niemal na każdej mszy, tym samym

utwierdzały się ponure zabobony ludowe. Wyjaśnia to obawę przed demonami zarówno

światłych umysłów, jak i prostego ludu. Z czasem strach zmienił się w obłęd, który przez

kolejne wieki wisiał nad Europą.

Historia i działalność inkwizycji

Powstanie instytucji Świętej Inkwizycji (inquistito – łac. Poszukiwanie) datuje się na 1215

r. Powołana zostaje przez papieża Grzegorza IX, jako instytucja Kościoła katolickiego.

Jej zadaniem jest walka przeciwko herezji i ruchom antykościelnym. Od 1232 r.

inkwizytorzy odpowiadali za swoje działania jedynie przed papieżami.

Papież przekazał kierowanie działaniami inkwizycyjnymi klasztorom dominikańskiemu i

franciszkańskiemu. Wyroki wykonywane były przez władzę świecką w celu oczyszczenia

Kościoła z oskarżenia o mordowanie ludzi. Rok 1252 to powszechne wprowadzanie

tortur przez postępowanie inkwizycyjne. Następuje gwałtowny postęp w „wynajdowaniu”

nowych prób (testów) na prawdomówność. Już 6 lat później znacznie zwiększyła się

ilość procesów o czary. W 1258 roku wydana została przez papieża Aleksandra IV

encyklika oraz ogłoszenie, że stosowanie czarów jest równoznaczne z herezją.

Inkwizycja obraca się przeciwko pasterzom, akuszerkom, wróżkom, Żydom oraz

heretykom.

Szczyt polowań na czarownice zaczął się w II połowie XV w. Wraz z pojawieniem się w

1489 r. pierwszego wydania „Młota na czarownice” (tytuł oryginalny „Maleus

maleficarum”), autorstwa Jakoba Spregnera i Heinricha Kramera. Głównym inicjatorem

powstania „Młota” był Kramer jako „na skutek starczego uwiądu całkowicie

zdziecinniałego”. Wkrótce Kramer znajduje poplecznika w osobie Jakoba Spregnera. We

dwoje zaczynają nekać papież o uznanie ich podręcznika jako oficjalnego źródła wiedzy

na temat czarów i czarownic.

Od uznania „Młota” zaczyna się szaleństwo procesów o czary. Obłęd ogarnia całą

Europę. Aby znaleźć się przed sądem inkwizycyjnym wystarczył anonimowy donos, który

nie miał żadnego poparcia w dowodach, a jedynie kłamliwe zeznanie donosiciela.

Szeroko stosowana jest odpowiedzialność zbiorowa. Jeżeli jedna osoba zostaje spalona

na stosie, niedługo potem rodzina znajduje się w tym samym niebezpieczeństwie.

Najczęściej oskarżane o czary były kobiety. Jak podają Kramer i Spregner w „Młocie”:

„niewiasta jest tylko niedoskonałym zwierzęciem (...) Niewiasta jest tedy zła z natury

rychlej bowiem traci zaufanie do swej wiary i rychlej wyrzeka się jej, to zaś stanowi

podstawę uprawiania czarów”.

W czasie pierwszego szczytu działań Inkwizycji, a więc tuz po ukazaniu się pierwszego

wydania „Młota na czarownice”, szeroko głoszona była teza iż „lepiej, by zmarło stu

niewinnych, niż żeby jeden winny uniknął kary”. Procesy i dochodzenia wszczynane były

na podstawie kłamliwych denuncjacji. Śmierć nie stanowiła przeszkody w oskarżeniu.

Zwłoki oskarżonego były wykopywane i palone. Inkwizytorzy podróżowali z miejsca na

miejsce aby odnajdywać czarownice oraz heretyków, których broniły urzędy lub inne

autorytety. O przybyciu Inkwizytora informował herold. Oznajmiał, że odbędzie się

modlitwa w kościele. Kto się nie stawił automatycznie padało na niego podejrzenie o

herezję. Na końcu kazania zazwyczaj wzywano do donoszenia na znanych sobie

heretyków. Należało mówić o tych, którzy dopuścili się heretyckich, aroganckich,

podejrzanych, błędnych lub obelżywych słów na temat Boga, Kościoła i wiary katolickiej.

Kiedy doszło do procesu oskarżony znajdował się w bardzo trudnej sytuacji. Przebywał

bowiem w więzieniu tak długo jak uznał to sędzia. Na przesłuchaniach zadawano

sprzeczne pytania sformułowane w taki sposób, aby doprowadzić podejrzanego do

przyznania się do czarów lub herezji.

Wykonanie wyroku

Jak już było wspomniane tortury były szeroko stosowanym środkiem prowadzącym do

przyznania się oskarżonego o czary. Stosowane były one szeroko i dowolną ilość razy.

Oskarżeni byli przez wiele lat więzieni nie znając powodu aresztowania. Od oskarżenia

nie było odwołania, fałszowanie dowodów, kłamliwe zeznania oraz anonimowe donosy

były stosowane jako dowody w sprawie. Również przyznanie się było traktowane jako

dowód w sprawie, ale nie jako okoliczność łagodząca ( w myśl zasady Confessio est

regina probationum – Przyznanie się jest królową dowodów). Każdy, kogo tryb życia

różnił się od powszechnego, mógł być oskarżony i spalony na stosie.

Kobiety oskarżone o czary były przetrzymywane w specjalnie przygotowanym więzieniu.

Przede wszystkim były dokładnie golone na całym ciele, gdyż wierzono, że czarownice

czerpią swą moc z włosów. Ponadto cele były odizolowane od ziemi (tzw. beczka

czarownic), gdyż uważano, że czerpią moc z ziemi. Oprócz kobiet oskarżonych o czary

ofiarami Inkwizycji byli również Żydzi oskarżeni o profanację hostii oraz mord rytualny na

katolickich dzieciach. Mord ten miał polegać na tym, że wyznawca wiary mojżeszowej

zabijał chrześcijańskie niemowlę dla jego krwi, która później miała być użyta do macy. W

Hiszpanii ofiarami Inkwizycji padali Maurowie.

Zanim dokonano wyroku przywiązywano wagę do tego czy oskarżony „przyznał się” był

bowiem przed spaleniem duszony, jeśli nie – palony żywcem. Wykonywanie wyroków

spalenia na stosie było „aktem wiary”. Na tę okazję specjalnie trzymano skazanych, aby

w dniu wykonania wyroku było ich jak najwięcej.

Przygotowania do egzekucji zaczynano od zbudowania trybun: dla skazanych, dla króla,

mnichów oraz najwyższa dla Inkwizytora. Uroczysty charakter widowisku nadawały

procesje. Na początku szli handlarze węglem, za nimi dominikanie, którzy nieśli biały

krzyż. Następnie szedł szlachcic ze sztandarem Świętej Inkwizycji. Za nim niesiono

czarny krzyż z zieloną wstęgą – symbol Inkwizycji. Dalej grandowie i ludzie zasłużeni;

strażnicy w czarno – białych szatach i mężczyźni z kukłami naturalnej wielkości –

symbolem oskarżonych, którym udało się zbiec, skazanych pośmiertnie lub zmarłych

podczas tortur. Następnie pojawiali się skazani. Po procesji zaczynała się uroczysta

msza. Około południa odczytywano wyroki, co mogło trwać do wieczora. Następnie

ponownie odbywała się msza, po której skazańców przekazywano władzy świeckiej w

celu wykonania wyroków. W czasie palenia skazanych palono również (ich) książki.

Przed wynalezieniem druku był to sposób na zniszczenie dzieła, jednak po jego

wynalezieniu miało to wymiar raczej symboliczny.

Do egzekucji, tortur, jak już wspomniałam, wykorzystywano poniższe narzędzia.

Śmierć przez łamanie kołem.

Przesłuchanie oskarżonego o herezje.

W różnych krajach działalność inkwizycji miała różne nasilenie. Stopień zagrożenia ze

strony sędziów inkwizycyjnych zależny był od społeczeństwa, jego nastawienia wobec

Kościoła i papieża. Dlatego też można powiedzieć, że „Inkwizycja Inkwizycji nierówna”.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: