Charles Greville - Dziennik.pdf - Źródła historyczne - Akolitka

C H A R L E S C . F . G R E V I L L E

D Z I E N N I K

z c z a s ó w p a n o w a n i a k r ó l a J e r z e g o I V

k r ó l a W i l h e l m a I V

k r ó l o w e j W i k t o r i i

EDYCJA KOMPUTEROWA: WWW.ZRODLA.HISTORYCZNE.PRV.PL

MAIL: HISTORIAN@Z.PL

MMIV©

D Z I E N N I K

z c z a s ó w p a n o w a n i a k r ó l a J e r z e g o I V

k r ó l a W i l h e l m a I V

k r ó l o w e j W i k t o r i i

s p i s a n y p r z e z

C H A R L E S A C . F . G R E V I L L E A

u r zęd n i k a

R a d y P r z y b o c z n e j

t y c h m o n a r c h ó w

wybrał, przełożył i opracował:

MICHAŁ RONIKIER

Warszawa 1974

WSTĘP

Wśród znacznej ilości pamiętników, jakie opublikowano w Polsce w ostatnich

latach, nie ma ani jednej bodaj pozycji, która dotyczyłaby

dziewiętnastowiecznej Anglii. O ile przeciętny Polak orientuje się nieźle, co

działo się w tym okresie we Francji, Rosji czy Austrii — Anglia, zwłaszcza w

okresie od zakończenia wojen napoleońskich do wojny krymskiej, jest krajem u

nas zupełnie niemal nie znanym.

Tym bardziej interesujący powinien być dla czytelnika polskiego Dziennik

Charlesa Greville'a, obejmujący okres od 1814 do 1860 roku.

Charles Cavendish Fulke Greville, którego George Sampson w swej wydanej u

nas niedawno Historii literatury angielskiej nazywa „zdecydowanie

najwybitniejszym pamiętnikarzem stulecia", urodził się w roku 1794. Pochodził

z jednej z najstarszych rodzin w Anglii: jego matka była córką księcia Portland,

wybitnego polityka, dwukrotnie sprawującego funkcje premiera. Jak przystało

na młodzieńca z tak zamożnej rodziny, Greville ukończył szkołę w Eton,

następnie studiował w Oksfordzie, skąd jednak odszedł, nie ukończywszy

studiów, by zostać osobistym sekretarzem lorda Bathurst, ówczesnego ministra.

Dzięki wpływom swej rodziny uzyskał w roku 1821 stanowisko urzędnika

królewskiej Rady Przybocznej, którą to funkcję sprawował nieprzerwanie przez

blisko czterdzieści lat. Prócz tego otrzymał nieźle płatną synekurę Sekretarza do

spraw Jamajki; jego obowiązki sprawował jednak zastępca, on zaś sam nie był

nigdy na wyspie. Od tego momentu życie jego płynęło dość beztrosko;

obowiązki urzędnika Rady dostarczały mu zajęcia, wolny zaś czas spędzał

wśród najlepszego londyńskiego towarzystwa, bywał w najwytworniejszych

klubach i zajmował się grą na wyścigach konnych, które — obok polityki —

były największą chyba pasją w jego życiu. Trzymał liczną stajnię, był jednym z

najstarszych członków Jockey-Clubu i wygrał kiedyś podczas biegu Derby

14000 funtów. Choć w Dzienniku swym często żałuje czasu spędzonego

bezproduktywnie na torach wyścigowych — pozostał wierny temu hobby przez

wiele lat.

Niewiele wiemy o osobistym życiu Greville'a, ponieważ on sam unikał

zamieszczania w swym dzienniku jakichkolwiek na ten temat informacji. Do

końca życia pozostał kawalerem. Pisywał od czasu do czasu artykuły do

„Timesa" i pamflety polityczne, wyjeżdżał często za granicę. Był człowiekiem

ogromnie popularnym, cenionym i lubianym przez wiele najwybitniejszych

postaci epoki; cieszył się zaufaniem Wellingtona, Peela, Melbourne'a,

Clarendona. Znał monarchów, artystów i uczonych. Pod koniec życia

zrezygnował ze swych funkcji, wycofał się z życia towarzyskiego, a w roku

1860 zaprzestał spisywania swojego Dziennika , stwierdzając, że nie ma już

„zupełnie dostępu do żadnych, nawet najmniej interesujących informacji, prócz

tych, które są powszechnie znane". Zmarł w pięć lat później, w swym

apartamencie mieszczącym się w domu lorda Granville'a w Londynie.

Autor życiorysu Greville'a zawartego w wielkim słowniku biograficznym

( Dictionary of Nationdl Biography ) wyraża ubolewanie, że człowiek tak zdolny

i wykształcony nie poświęcił się karierze politycznej. Dobrze się jednak chyba

stało, że jego zainteresowania w tej dziedzinie znalazły ujście w Dzienniku .

Zawarty w ośmiu obszernych tomach, liczących w sumie około czterech tysięcy

stron druku, Dziennik Greville'a stanowi niezwykle cenny materiał źródłowy dla

każdego, kto interesuje się Anglią tego okresu. Na zapiskach Greville'a Lytton

Strachey oparł w dużym stopniu. Wszystkie swe prace o wiktoriańskiej Anglii,

łącznie ze słynną biografią królowej Wiktorii. Nie ma chyba żadnej książki na

temat Wielkiej Brytanii w tym okresie, której autor nie powoływałby się

wielokrotnie na Dziennik .

Kilkakrotnie w tekście Dziennika Greville skarży się na swą ignorancję i brak

wykształcenia. „Ci — pisze — co trwonią swe młode lata na wyścigach

konnych i innych próżniactwach, przewodząc rozpustnikom i głupcom, muszą

pogodzić się ze swą niższością wobec wykształconych i mądrych." Lektura

Dziennika wywołuje jednak wrażenie, że jego autor był człowiekiem bardzo

bystrym, wrażliwym, niezwykle oczytanym, posiadającym przy tym rozległe

zainteresowania i sprecyzowane poglądy na otaczającą go rzeczywistość. Zakres

spraw omawianych przez Greville'a jest niezwykle szeroki. Pisze o problemach

politycznych, o wybitnych ludziach swej epoki, o dworskich intrygach i

skandalach, o wyścigach konnych. Opisuje pierwsze podróże koleją, epidemie

cholery w Anglii, przyjęcia, na których bywał, i niezwykłe wydarzenia, których

był świadkiem. Zamieszcza też relacje z odbywanych przez siebie podróży, tak

w Anglii, jak i w całej Europie, oraz — kilkakrotnie — swe uwagi na temat

przeczytanych książek.

Niezwykle interesującą częścią Dziennika są zawarte w nim charakterystyki

wybitnych osobistości, które Greville miał okazję poznać bliżej. Spisywane

zwykle z okazji śmierci danej osoby, te obszerne portrety stanowią cenne źródło

informacji o wielu postaciach historycznych, pozwalają poznać opinię

współczesnych na ich temat, a także dowodzą, że autor Dziennika odznaczał się

głęboką znajomością natury ludzkiej, trzeźwym, niezależnym sądem, oraz

życzliwym, choć nie bezkrytycznym, stosunkiem do swych bliźnich. Choć

istnieje wiele biografii Peela, Wellingtona, Talleyranda czy Canninga — lektura

Greville'a pozwala dowiedzieć się o każdym z nich czegoś, co biografowie

pominęli. Wspaniała jest charakterystyka księżnej Lieven, damy, z którą

Greville'a łączyła długoletnia, zażyła przyjaźń. Zdumieć nas mogą pełne

entuzjazmu słowa Greville'a pod adresem Talleyranda, pamiętać jednak należy,

że autor Dziennika poznał słynnego dyplomatę już pod koniec jego życia, gdy

był on ambasadorem francuskim w Londynie i ozdobą londyńskiego

towarzystwa.

Pisze też Greville sporo o monarchach, którzy panowali w okresie

powstawania Dziennika . Jego zapiski pozwalają wyraźnie przyjrzeć się

kolejnym królom angielskim i zrozumieć sens powiedzenia, że instytucję

Charles Greville - Dziennik.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: