POEMAT DLA DOROSŁYCH WAŻYKA A ODWILŻ W LITERATURZE
Opublikowany w 1955 roku w „Nowej Kulturze” odebrano jako sygnał odwilży.
Poemat dla dorosłych wywołał burzę jako manifest rozczarowania poety światem budowanym zgodnie z przodująca ideologią oraz zaprzeczenie wartości głoszonych dotąd przez Ważykę. Utwór był też polemiką z socrealistyczną poetyką, kwestionował konwencje tematyczne, obiegowe motywy, a także język literatury lat 50 tych.
Socrealistyczna proza i poezja gloryfikowała robotnika, eksploatowała motyw wielkiej budowy, nadawała miastu rangę idyllicznego, sielankowego miejsca pracy i szczęśliwego bytowania mas, przeciwstawiała mrocznej przeszłości radosną teraźniejszość.
W poemacie Ważyka budowa Nowej Huty wiąże się z degradująca biedą i rozprzężeniem obyczajowym robotników nazwanych „kaszą”; wielkie miasto jest infernalnym pejzażem nędzy i upadku wartości, a koszmarnej rzeczywistości przeciwstawiona jest ożywająca we wspomnieniu przeszłość.
Poemat....jest też polemiką z językiem socrealistycznej literatury, który, wzorowany na języku propagandy, przypominał nowomowę. Całe fragmenty utworu przynoszą bezpośrednią krytykę tego języka, jako hipokryzji, sloganów kontrastujących z życiowa praktyką.
Tytuł – dziecinność kultury socrealizmu, tworzonej na użytek niewyrobionych i wymagających pouczania odbiorców, oraz dorosłości literatury odwilżowej, rezygnującej z uproszczeń estetycznych i światopoglądowych, podejmujących trudne i gorzkie problemy.
Odwilż – zmiana w życiu politycznym i kulturalnym w Polsce w latach 1955 – 1956, polegająca na złagodzeniu ideologicznych wymagań stawianych literaturze oraz odejściu od centralnego zarządzania działalnością artystyczną. Krytyka socrealizmu.
jrachuba