Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
im. Witelona W Legnicy
Pedagogika
Studia stacjonarne
Temat:
Pedagogika społeczna
Helena Radlińska
Legnica, dn.28.10.2008r.
Wykonali:
Aneta Wiśniewska
Sylwia Żurawicka
Helena Radlińska-sylwetka pedagoga
Helena Radlińska (pseudonim H. Orsza, Warszawianin) urodziła się 2 maja 1879 roku w Warszawie, w rodzinie Aleksandra Rajchmana i Melanii z domu Hirszfeld. Oboje rodzice dziki wysokiej kulturze, wiedzy, zaangażowaniu w działalność artystyczno -społeczną oraz majątkowi należeli do elity warszawskiej. Ojciec Radlińskiej był współzałożycielem i pierwszym dyrektorem Filharmonii Narodowej oraz wydawcą pisma „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”, matka zaś – pisarką i publicystką.
Radlińska miała dwóch braci: Ludwika- lekarza bakteriologa, po drugiej wojnie światowej prezesa Rady Zarządzającej UNICEF( Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom) oraz Aleksandra Michała- matematyka, zamordowanego przez hitlerowców w czasie drugiej wojny światowej.
Krąg osób, w których wzrastała, tworzyli ludzie bywający w salonie rodziców. Należeli do nich znani wówczas przedstawiciele środowisk nauki o sztuki, m. in.
H. Sienkiewicz, E. Orzeszkowa, M. Konopnicka, Ignacy Paderewski i inni.
Zasadniczą linie poglądów i działań Heleny Radlińskiej wyznacza idea rozwijania sił ludzkich. Kategoria ta obejmuje możliwości jednostek, grup i ruchów społecznych, stawia przed pedagogiką zadanie wspomagania autentycznego i nie skrępowanego rozwoju człowieka.
W myśl tego założenia wychowanie polega na:
· Pielęgnowaniu rozwoju psychologicznego,
· Chronieniu procesu wzrastania w środowisko społeczne i przyrodnicze
· Wprowadzeniu w świat wartości kultury.
· Wychowaniu tego rodzaju jest wolne od przymusu, nie zmierza do czynów według danych schematów.
Radlińska za pomocą wychowania pragnie budować lepsza przyszłość. Rozumie poprzez to udział wszystkich ludzi w życiu publicznym, społecznym i kulturowym kraju, poprzez kształcenie czynnych i twórczych postaw. Postawy tego rodzaju powinno cechować głębokie umiłowanie ojczyzny, wrażliwość na krzywdy ludzkie, gotowość do samokształcenia się jednostki. Twierdząc, że wychowanie odbywa się przez społeczeństwo, Radlińska zaznacza rolę, jaką w tym procesie odgrywają wpływy społeczne, których źródłem jest np. rodzina, rówieśnicy, społeczność lokalna, miejsce pracy. Szkoła nie jest jedną, lecz tylko jedną z wielu instytucji wychowawczych.
Bogaty w wydarzenia rok w życiu Radlińskiej był ok. 1893. kończyła wówczas Zakład Naukowy Henryki Czarnockiej, czyli sześcioletni kurs legalny oraz dwuletnie tajne kursy pedagogiczne ze specjalnością polonistyczną. W placówce tej pod osłoną zajęć programowych uczono dziejów Polski, wychowywano w duchu kultury narodowej i patriotyzmu.
Od 1902 roku, dzięki mężowi, Zygmuntowi Radlińskiemu, przyszłemu profesorowi chirurgii Uniwersytetu Warszawskiego, wchodzi Radlińska do kręgów działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej. W tym czasie kończy nielegalne kursy pielęgniarskie i pracuje m.in. w ambulatoriach Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Wykonuje tę prace nie tyle z pobudek humanistycznych, ale z chęci poznania środowisk pozostających w nędzy, skutków istniejących stosunków społecznych. Jednocześnie podejmuje zawodową działalność nauczycielską w oficjalnych tajnych szkółkach, gdzie uczyło się ok. 3000 dzieci ze środowisk robotniczych. Jednocześnie prowadzi ożywioną działalność w tajnych stowarzyszeniach oświatowych: Towarzystwo Pedagogiczne, Koło Wychowawców, Związek Towarzystw Samopomocy Społecznej, Polski Związek Nauczycielski.
W 1905r. Radlińska należy do grona przywódców Strajku Szkolnego; udział w tym, strajku był dla Radlińskiej bardzo ważnym momentem w jej działalności społecznej. Mimo młodego wieku staje od razu w szereg ludzi kierujących bojkotem. W rozległych i licznych pracach odznaczała się dużym zaangażowaniem i pomysłowością:
o Wyjaśnia cale prawdziwej walki,
o Namawia rodziców i nauczycieli do wytrwania,
o Bierze udział w izolowaniu środowisk ugodowych,
o Jak też w demaskowaniu taktyki zaborcy.
o Domaga się zamian demokratycznych w życiu politycznym i gospodarczym kraju.
W maju 1906 roku Radlińska opuszcza Warszawę, towarzysząc mężowi skazanemu za działalność polityczną na zesłanie na Syberię. Charakterystyczna dla niej wiara w przyszłość, zainteresowanie ludźmi światem, pozwoliły zachować optymizm w ciężkich chwilach.
Po udanej ucieczce z Syberii Radlińscy pod koniec 1906 roku osiedlili się w Krakowie. Rozpoczął się wówczas kolejny okres działalności społecznej i oświatowej w życiu Radlińskiej. Trwał on do końca pierwszej wojny światowej. Były to również- według jej własnej opinii- najpiękniejsze i najszczęśliwsze lata, jakie przeżyła.
Radlińska rozpoczęła aktywną działalność zawodową i społeczną w Krakowskim Uniwersytecie Ludowym A. Mickiewicza:
· Włącza się do organizowania zbiorów bibliotecznych i archiwalnych
· Prowadzi wykłady w robotniczych kolkach oświatowych oraz seminaria i kursy pracowników kultury
· W działalności publicystycznej zajmuje się przede wszystkim problemami dzieci miejskiego i wiejskiego środowiska, krzywdzonych, wykorzystywanych i pokrzywdzonych przez złe warunki życia, mający zamknięty dostęp do oświaty
· Powraca też do działalności w ruchu ludowymi nawiązuje kontakt z powstałym w 1904 r. Polskim Związkiem Ludowym
· Redaguje pierwsze numery ”Chłopskiej Sprawy” pisma utworzonego w 1912r. Związku Chłopskiego
· Od 1915r. Uczestniczy w pracach Polskiego i Stronnictwa Ludowego, które z czasem reprezentuje
· Współpracuje z Centralnym Biurem Szkolnym, które przygotowało projekty rozwiązań szkolno-oświatowych niepodległej Polski.
Radlińska pełni wiele ważnych funkcji w obozie niepodległościowym. W 1912 r. Zostaje członkiem zarządu Polskiego Skarbu Wojskowego, którego działalność niepodległościowych organizacji paramilitarnych działających na terenie Galicji.
W okresie krakowskim Radlińska podczas studiów historii średniowiecza pod kierunkiem Stanisława Krzyżanowskiego w Uniwersytecie Jagiellońskim nie jest już działaczem społecznym, który naraża się na krzywdy zaborcy. Staje się ”politykiem i żołnierzem” podejmującym walkę zbrojną o wolność, dla zadania tego rezygnuje z kariery naukowej.
Nowe zadania, jakie podejmuje przebiegają głownie w nucie działań PRL-u. W 1920r. Radlińska obejmuje kierownictwo Działu Oświaty Centralnego Zarządu Kolek Rolniczych kształtującego organizatorów życia i pracy w środowisku wiejskim.
Radlińska aprobuje pogram stronnictwa partii chłopskiej, traktującej lud za podstawę mocy i siły kraju.
W latach 1931-1939 Radlińska należy do Towarzystwa Oświaty Demokratycznej „Nowe Tory”. Skupiało ono grono działaczy oświatowych i nauczycieli, którzy opowiadali się za demonetyzacja kultury i zmianami ustroju społecznego. Deklaracja Towarzystwa traktowała cel wychowania szeroko, jako przygotowanie dobrego, twórczo pracującego obywatela walczącego o sprawiedliwość społeczną.
Radlińska występuje przeciwko formatowaniu zrównaniu obywateli, nie zgadza się z brakiem jednakowych dla wszystkich praw społecznych i politycznych, walczy o pełen dostęp do kultury.
Nie było łatwo bynajmniej Radlińskiej utrzymać skutki wyznaczonych idei. Kilkakrotnie wraca poważna choroba. Radlińska jako delikatna kobieta bardzo często zapada w coraz nowe choroby, wśród których gruźlica kręgów szyjnych nie należała do najcięższych, przechodziła w ciągu życia wiele poważnych operacji, ale zawsze była silna i odradzała się na nowo.
Działalności społecznej i naukowej nie przerywa Radlińska w latach wojny i okupacji 1939-1945. W całym tym czasie odbywają się tajne zajęcia Sekcji Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej. Uzupełniały ją kursy przygotowujące kadry administracji pedagogiczno-wychowawczej, wiele czasu zajmuje także tajne nauczanie na poziomie szkół średnich. W budowaniu przyszłości służą plany reorganizacji szkół i bibliotek oraz projekty kształcenia nauczycieli, które przygotowuje dla podziemnych władz oświatowych.
Początek roku 1945 otwiera nową, kolejną epokę życia Radlińskiej. Wojna zabrała jej wielu bliskich uczniów, bibliotekę i mieszkanie, które spłonęło we wrześniu 1939roku, a także wyniki niektórych prac, bezpowrotnie zniszczonych 1 1944 roku. Mimo licznych potknięć w życiu Radlińskiej ona nie załamała się i ponownie rozpoczynała swą działalność społeczną:
o Utworzyła m.in. nowy warsztat pracy: Katedrę Pedagogiki Społecznej w Uniwersytecie Łódzkim oraz Polskiego Instytutu Służby Społecznej;
o Współorganizuje również Wydział Społeczny Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego w Łodzi.
o Ze zdwojoną energią podejmuje prace dydaktyczne, badawcze, organizacyjne i pisarskie.
o Zastaje mianowana profesorem zwyczajnym pedagogiki społecznej.
Osiągając pięćdziesięciolecie swojej działalności Radlińska nie zważając na wiek uczestniczy w pracach bieżących. Bierze udział w Ogólnopolskim Zjeździe Oświatowym. Jednakże już w 1950 r., gdy dostaje płatny urlop w Uniwersytecie Łódzkim, nie ma możliwości oficjalnego kontynuowania swoich prac. Zostaje wstrzymana działalność Polskiego Towarzystwa Służby Społecznej, a w 1952 roku- Zakładu Pedagogiki Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego.
Helena Radlińska umarła 10 października 1954r. W Łodzi; spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Dorobek naukowy Radlińskiej jest obfity i różnokierunkowy. Napisała dziesiątki artykułów i rozpraw, które są odbiciem Jej stosunków do bieżących spraw wychowania. Jest autorką szeregu prac dotyczących historii pracy społecznej i samokształcenie.
· „ Kto to był Mickiewicz?”
· "Książka wśród ludzi"
· "Szkice z pedagogiki społecznej"
· "Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego"
· „Dziesięciolecie Uniwersytetu Ludowego im. A. Mickiewicza w Krakowie 1899-1909”
· „Na ziemi polskiej przed wielu laty”
· „Rozwój społeczny Polski”- podręcznik popularny, który doczekał się trzech wydań
· „Kołłątaj jako pedagog. Hugona Kołłątaja nieznane listy o wychowaniu”
· „Kołłątaj jako wychowawca”
· „Jak prowadzić biblioteki wędrowne. Wskazówki i przykłady”
· „O nauczaniu historii Polski w szkole początkowej. Szkic programu.”
· „Pogadanki historyczne”
· „Z metodyki nauczania historii w szkole”
· „Nauka rzeczy ojczystych”
· „Ze spaw wychowania i oświaty”
· „Z zagadnień pedagogiki społecznej”
· „Podstawy wychowania narodowego”
· „Praca oświatowa, jej, zadania, metody, organizacja”
· „Istota i zakres służby społecznej”
· „Studium Pracy Kulturalnej”
· „Stanisław Staszic”
· „Tajemnica Danii. Wrażenia z wycieczki”
· „Staszic jako działacz społeczny”
· „Szkoły pacy społecznej w Polsce”
· „Służba społeczna pielęgniarki”
Oraz wiele, wiele innych.
Pojęcie tematyczne:
Pedagogika społeczna- stanowi część teorii wychowawczej koncentrującą się wokół problematyki środków wychowawczych jako czynników oddziałujących na wychowanka oraz warunkujących rozwój i rezultaty działalności wychowawczej.
Działami pedagogiki społecznej są: wychowanie pozaszkolne, oświata dorosłych, kształtowanie pomocnicze, praca kulturalno - oświatowa, rekreacja i związany z nią czas wolny, szkoła środowiskowa, edukacja równoległa, planowanie i organizacja środowiska wychowawczego, praca socjalna oraz praca opiekuńcza.
Wraz z pedagogiką społeczną ściśle połączone są inne nauki: pedagogika ogólna, teoria wychowania, psychologia i psychologia społeczna, socjologia i socjologia wychowania, filozofia, polityka społeczna.
Literatura:
· W. Theiss ”Radlińska”, wyd. Wiedza Powszechna
· Encyklopedia A-Z
zuza_k5