Peadagogika.doc

Edukacja według Zbigniewa Kwiecińskiego to ogół wpływów na jednostki i grupy ludzkie, sprzyjających takiemu ich rozwojowi, aby w najwyższym stopniu stały się one świadomymi i twórczymi członkami wspólnoty społecznej, kulturowej i narodowej oraz były zdolne do aktywnej samorealizacji własnej tożsamości i własnego JA poprzez podejmowanie zadań ponadosobistych [...] to prowadzenie drugiego człowieka ku wyższym poziomom rozwojowym i jego własna aktywność w osiąganiu pełnych i swoistych dlań możliwości. To ogół czynności i procesów sprzyjających rozwojowi oraz stan ich efektów, czyli osiągnięty poziom kompetencji, tożsamości i podmiotowości”

Dziesięciościan Zbigniewa Kwiecińskiego jest to całościowe spojrzenie na edukację i wybór tych problemów i procesów, które mają największy wpływ na edukację od strony jednostki. Do tych problemów edukacja lisi się odnieść, jeżeli tego nie uczyni skutki mogą być opłakane. Pierwsze sześć wymiarów znajduje się na zewnątrz jednostki, pozostałe dotyczą jej wewnętrznej sfery.

1. Globalizacja - dotyczy zagadnień obejmujących swym zasięgiem wszystkich mieszkańców Ziemi, w tym np. ochrony środowiska:

2. Regionalizacja - w tym problematyka: edukacja a państwo, zależności państwowe konieczne i mniej konieczne;

3. Integracja � a tożsamość narodowa, w tym patriotyzm;

4. Kolektywizacja - wtórna socjalizacja, istnienie w grupach społecznych, w tym polityczność związana z przynależnością do danej grupy społecznej;

5. Profesjonalizacja i biurokratyzacja - profesjonalizm zawodowy, odpowiedzialność, organizacja i instytucje;

6. Socjalizacja pierwotna - uspołecznienie pierwotne, rodzina i społeczność lokalna (w sensie mikro);

7. Inkulturacja - wchodzenie w kulturę, dostęp do wartości ogólnoludzkich;

8. Jurydyfikacja - wprowadzanie w prawo, uświadamianie, co czyni człowieka obywatelem danego kraju, uczestnikiem w systemie prawnym;

9. Kształcenie i humanizacja � stawanie się coraz bardziej osobą ludzką, również w wymiarze duchowym;

10. Hominizacja (biologiczność) - stawanie się człowiekiem w sensie rozwoju biologicznego.

W edukacji chodzi o to, by żaden z wymienionych elementów nie dominował, lecz by były one w równowadze. Dominacja któregokolwiek z nich rodzi określone konsekwencje.

Socjalizacja-proces, dzięki któremu jednostka staje się członkiem społeczeństwa.

wychowanie -oddziaływanie na czyjąś osobowość, jej formowanie, zmienianie i kształtowanie; wyzwalanie w drugiej osobie bądź grupie społecznej pożądanych stanów, jak rozwój, samorealizacja czy wzrost samoświadomości; efekt powyższych działań lub procesów.

kultura -(łac. cultura – uprawa), ogół stworzonych przez ludzi wartości naukowych, społecznych, artystycznych, technicznych oraz procesy tworzenia tych wartości.

nauczanie -proces kierowania uczeniem się uczniów w toku planowej pracy nauczyciela z uczniami.

uczenie się -proces nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu (wiadomości, umiejętności, nawyki, postawy), w trakcie bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości (doświadczenia i ćwiczenia).

szkolne środowisko uczenia się -środowisko, które tworzą zarówno zasoby materialne (architektura szkoły, wyposażenie w pomoce naukowe), jak i ludzie (członkowie szkolnej społeczności); środowisko rozumiane jest jako zespół zewnętrznych wobec jednostki bodźców, stanowi ono kontekst nadający jakość szkolnej codzienności i warunkuje efekty uczenia się.

Cechy procesu wychowania według ŁOBOCKIEGO:
• złożony- uwikłany w wiele czynników wewnętrznych i zewnętrznych wychowanka
• intencjonalny- wychowawca realizuje jakieś cele
• interakcyjny- wychowanie odbywa się we wzajemnych interakcjach wychowawcy i wychowanka
• relatywny- tzn. trudne są do przewidzenia jego skutki
• długotrwały- trwa całe życie

Wychowanie jako proces:

Wychowanie – przedsięwzięcie złożone: bardziej sztuka niż zaprogramowane z góry oddziaływanie; zwykle pojmowane jako:

a)       proces – swoisty rodzaj oddziaływań wychowawczych starszego pokolenia na młodsze (może też obejmować dorosłych → z teorią wychowania powinni się zapoznać wszyscy pedagodzy; człowiek rozwija się nieustannie, dlatego „... wychowanie dziś odnosi się do całego życia ludzkiego, staje się wychowaniem całożyciowym” [S. Kunowski]; dużą rolę odgrywają w nim dezyderaty postępowania wychowawczego z osobami młodszymi, zwłaszcza wynikające z humanistycznej wizji i rozumienia wychowania); ujęcie częstsze – i to w wąskim rozumieniu – odnoszącym się do sfery emocjonalno-motywacyjnej wychowanków, mniej do intelektualnego ich rozwijania;

b)       wynik tego rodzaju oddziaływań (wychowanie = wydobywanie na jaw tego, co chowane – umożliwienie zobaczenia tego, co skrywa natura ludzka, jej duchowego bogactwa: człowieczeństwa i osobowości; dzięki temu staje się ona osobą świadomie realizującą siebie).

jako proces zachodzący w środowisku życia człowieka – w wymiarze zjawisk psychospołecznych, dziejowych i kulturowych:

życie, czyli proces „zależności wzajemnej pomiędzy jednostką a środowiskiem fizycznym
i społecznym, którego funkcją jest najlepsze dostosowanie jednostki do tego środowiska, przez stopniowe wzbogacanie jego doświadczenia”;

proces „wrastania jednostki w społeczną świadomość gatunku”;

proces, czyli ciąg „zmian prowadzących do nowego stanu fizycznego i psychicznego człowieka”, uważanego przynajmniej czasowo za nowy i zakończony.

SKŁADNIKI WYCH WG KUNOWSKIEGO. BIOS- (życie, pęd życiowy, dynamizm) do naturalnego psychicznego rozwoju organizmu wyrażający się w rozmachu życiowym. Z biosem wiążą się wszelki stany somatyczne (ciała) i psychiczne w zakresie normalnych reakcji i ich zaburzeń oraz utrzymywanie równowagi zdrowia fizjologicznego i psychicznego.

ETHOS - (obyczaj, norma, przyzwyczajeni) -jego moc polega na poziomie moralności grup rodzinnych, szkolnych, zawodowych oraz szerszych organizacji państwowych (moralność powiązana z obyczajem np. przysięga Hipokratesa u lekarzy). W sytuacjach wychowawczych wytwarza się poczucie obowiązku, odpowiedzialności związanego z solidarnością grup i upodabnianiem się przez naśladownictwo innych. W sytuacjach społecznych kształtuje się etos pracy i zabawy, samorządu, nauki, sztuki i kultury. Na skutek działania etosu w różnorodnych dziedzinach życia następuje w wychowaniu tzw. dziedziczenie społeczne lub kulturowe.

AGOS - (gr. - prowadzenie) - nawet zupełnie zdrowy psychicznie i fizycznie wychowanek może ulec wykolejeniu wychowawczemu gdy wejdzie w demoralizujące środowisko, wobec tego zagrożenia w kształtowaniu biosu przez etos nie może zabraknąć korygującego działania wychowawcy nastawionego w kierunku szlachetnych ideałów. Wychowawcy mają wprowadzić wychowanka do wyższej kultury, zbliżyć go do ideału, doskonalić we wszechstronnym rozwoju - siłę tę nazywamy agosem.

LOS - siła niewymierna nie dająca się przewidzieć wpływa "swoimi ciosami” albo "uśmiechami fortuny” na życie, jego rozwój i wychowanie każdego człowieka. Może być traktowana różnorodnie: fatalistycznie jako nieubłagany los przeznaczony nam, wobec którego jesteśmy bezradni; deterministycznie - człowiek ma możliwość wpływania na swój los; indeterministycznie gdy los pojmujemy jako działanie nieszczęśliwego przypadku a nie konieczności - stąd człowiek sam wybiera "Jestem kowalem własnego losu”

1