17.Rosja.pdf

ROSJA

Federacja Rosyjska

Powierzchnia: 17 075,4 tys. km2

Ludność: 147 987 tys. mieszk.

Stolica: Moskwa

Waluta: 1 rubel = 100 kopiejek

Historia:

Pierwsze siedliska ludzkie powstały na europejskich obszarach dzisiejszej Rosji w epoce

kamienia. Od VII w. tereny te zajmowały plemiona słowiańskie, tworząc z czasem

organizmy państwowe, z najpotężniejszą Rusią Kijowską na czele. Początek Rosji dało

Księstwo Moskiewskie, które powstało w XIII w., w okresie rozdrobnienia feudalnego

Rusi (po mongolskiej dominacji w Europie wschodniej). W XVI w. księstwo przekształciło

się w monarchię rosyjską (Iwan IV Groźny przyjął tytuł cara w 1547 r.). Nastąpił wówczas

znaczny rozwój terytorialny państwa - przyłączono do Rosji Ural, Kaukaz i Powołże.

Początek XVII w. to okres obcych interwencji (polskiej i szwedzkiej), oraz wojen

domowych. Po tym okresie, zwanym "Wielką Smutą", władzę w kraju przejęła dynastia

Romanowów, pod rządami której kraj miał pozostawać przez kolejne 300 lat. Rosja

ugruntowała swą pozycję jako jedna z europejskich potęg i kontynuowała podboje

terytorialne. Jeszcze w XVII w. przyłączono wschodnią Ukrainę (kosztem

Rzeczypospolitej) i Syberię. Szczególny rozwój Rosji nastąpił w okresie panowania

Piotra I Wielkiego (1682-1725). Kraj uzyskał wówczas szeroki dostęp do morza,

zbudowano potężna flotę, zreorganizowano system edukacji, a stolicę kraju przeniesiono

(w 1712 r.) do zbudowanego nad Bałtykiem Petersburga. W II połowie XVIII w., pod

rządami Katarzyny Wielkiej Rosja uzyskała dostęp do Morza Czarnego oraz przyłączyła

wschodnie i centralne tereny Rzeczypospolitej. Zwycięstwo nad Napoleonem (klęska

Francuzów w wyprawie zimowej w 1812 r.) wzmocniło polityczną pozycję Rosji w

Europie. W okresie panowania Mikołaja I (1825-1855) Rosja podbiła Finlandię, Besarabię

i wschodni Kaukaz, a w drugiej połowie wieku - Azję Środkową i obszary

dalekowschodnie. W 1867 r. Rosja sprzedała Stanom Zjednoczonym Alaskę.

Jednocześnie w okresie tym miał miejsce regres w rozwoju gospodarczym kraju. Coraz

poważniejszym problemem społecznym była pańszczyzna, nieprzystająca do

standardów europejskich. Niepokoje społeczne doprowadziły do wybuchu krwawo

stłumionej rewolucji 1905 r. Na początku 1917 r., u schyłku mającej niepomyślny dla

Rosji przebieg I wojny światowej, doszło do powstania w stolicy (zwanej wówczas

Piotrogrodem). W lutym 1917 r. tam także wybuchła Rewolucja Lutowa, w wyniku której

obalono monarchię. W październiku 1917 r. miał miejsce przewrót bolszewicki,

kierowany przez Włodzimierza Lenina, którego rezultatem była wojna domowa i

interwencja obcych państw. W 1918 r. stolicę państwa przeniesiono do Moskwy. W tym

czasie bolszewicy prowadzili także wojny zewnętrzne (m.in. z Polską w latach 1919-

1921). W wyniku zwycięstwa bolszewików w walce z wrogami wewnętrznymi, utworzono

w grudniu 1922 r. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Po śmierci Lenina

władzę w kraju przejął Stalin, który prowadził politykę czystek i masowych prześladowań.

We wrześniu 1939 r. Armia Radziecka przekroczyła granicę Polski, dokonując wspólnie z

hitlerowskim Niemcami zaboru kraju. W 1940 r. ZSRR doprowadził do zajęcia

niepodległych republik bałtyckich. W 1941 r. dotychczasowy sojusznik - Niemcy -

zaatakowały ZSRR. Po dwóch latach sukcesów hitlerowców, Armii Czerwonej udało się

przełamać (pod Kurskiem) przewagę niemiecką i przejść do ofensywy. W 1945 r. wojna

zakończyła się w maju 1945 r., wraz z zajęciem Berlina przez Armię Czerwoną. W

wyniku wojny i porozumień z pozostałymi potęgami światowymi, ZSRR przyłączył

znaczne tereny przedwojennej Polski, Czechosłowacji i Rumunii oraz nieformalnie

sprawował kontrolę nad krajami środkowo-wschodniej Europy. W 1985 r. władzę w

państwie przejął nowy przywódca partii komunistycznej - Michaił Gorbaczow, który

rozpoczął reformę państwa. W 1991 r. nastąpił rozpad ZSRR i Rosja stała się niezależną

republiką.

Ludność:

Ludność: 147 987 tys. mieszk.

Gęstość zaludnienia: 9 osób/km2

Przyrost naturalny: 0,3%

Główne miasta: Moskwa (8802 tys. mieszk.), Sankt Petersburg (4467 tys. mieszk.),

Nowosybirsk (1446 tys. mieszk.), Niżnyj Nowgorod (1445 tys. mieszk.), Jekaterynburg

(1375 tys. mieszk.), Samara (1257 tys. mieszk.), Omsk (1167 tys. mieszk.), Czelabińsk

(1148 tys. mieszk.), Perm (1110 tys. mieszk.), Kazań (1107 tys. mieszk.), Ufa (1097 tys.

mieszk.), Rostów nad Donem (1028 tys. mieszk.), Wołgograd (1007 tys. mieszk.)

Języki: rosyjski (urzędowy), języki mniejszości

Religie: prawosławie: 82%, katolicyzm, protestantyzm, islam, buddyzm, judaizm

Skład etniczny: Rosjanie: 81%, Tatarzy: 4%, Ukraińcy: 3%, Białorusini, Czuwasze,

Baszkirzy, Mordwini, Kazachowie, Ormianie, Niemcy, Żydzi

Gospodarka:

Produkt krajowy PKB: 239,7 mld USD

Produkt krajowy na 1 mieszk.: 2470 USD

Eksport: 88,8 mld USD

Import: 72,2 mld USD

Inflacja: 80%

Bezrobocie: 12%

Główne produkty przemysłowe: maszyny i urządzenia, sprzęt ciężki, broń, produkty

petrochemiczne, chemikalia, leki, środki transportu, statki, stal, energia elektryczna,

cement, materiały budowlane, żywność, futra, odzież, obuwie, wyroby tytoniowe, nawozy

sztuczne, tworzywa sztuczne, szkło,

Główne produkty rolne: pszenica, żyto, jęczmień, owies, ziemniaki, buraki cukrowe,

kukurydza, rośliny oleiste, warzywa, owoce (jabłka, melony, gruszki, śliwki, winogrono,

brzoskwinie), wołowina, baranina, wieprzowina, drób

Górnictwo: ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny i brunatny, złoto, srebro, platyna,

diamenty, kamienie szlachetne, siarka, miedź, ruda żelaza, ołów, cynk, chrom, boksyty,

nikiel, uran, mangan, molibden, sól kamienna i potasowa

Turystyka:

Przyjazdy: b.d.

Przychód z turystyki: 1,3 mld USD

Polityka:

Ustrój: republika prezydencka

Prezydent: Borys Jelcyn

Premier: Władimir Putin

Parlament: Zgromadzenie Federacyjne (Duma Państwowa 450 deputowanych i Rada

Federacji 178 deputowanych)

Główne partie polityczne: Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej, Liberalno-

Demokratyczna Partia Rosji, Nasz Dom Rosja, Jabłoko, Demokratyczny Wybór Rosji,

Partia Agrarna Rosji, Kobiety Rosji

Przynależność do organizacji: ONZ, Wspólnota Niepodległych Państw, Rada Europy,

Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Partnerstwo dla Pokoju, Rada

Państw Bałtyckich, Rada Arktyki, Współpraca Gospodarcza Regionu Morza Czarnego

Miasta:

Moskwa:

Stolica Rosji i największe miasto kraju (8802 tys. mieszk.), główny ośrodek przemysłowy,

kulturalny i naukowy kraju, port rzeczny na rzece Moskwie. Miasto znane jest od 1147 r.,

a za jego założyciela uchodzi książę Jurij Dołgorukij. Moskwa była wówczas osadą w

granicach księstwa włodzimiersko-suzdalskiego. Od XV w. miasto było stolicą księstwa

moskiewskiego. W 1712 r. Moskwa utraciła status miasta stołecznego na rzecz

położonego na zachodzie kraju Petersburga. Dokładnie 100 lat później Moskwa została

prawie całkowicie spalona przez wojska napoleońskie, jednak wkrótce miasto

odbudowano. W 1918 r. Moskwa stała się z powrotem stolicą Rosji. Centralnym punktem

Moskwy jest Plac Czerwony. Znajduje się na nim Kreml, ośrodek władzy - książęcej,

carskiej, radzieckiej i współczesnej, rosyjskiej. Początki Kremla sięgają połowy XII w. (był

wówczas niewielką drewnianą twierdzą). Pod koniec XV w. Kreml został otoczony

potężnymi murami (ponad 2200 m długości) Na nich wzniesiono 20 wież, z których

najsłynniejszą jest Wieża Spasska i główna brama wjazdowa na Kreml, wzniesiona w

1491 r. Pałac Kremlowski zbudowany został w latach 1487-1491. Zbudowano wówczas

także monumentalne świątynie - sobór Uspieński, w którym koronowano rosyjskich

władców, sobór Błagowieszczański (pałacowy, z cennymi ikonami Rublowa i Teofana

Greka) oraz sobór Archangielski - miejsce wiecznego spoczynku moskiewskich książąt i

carów Rosji. Wysoka wieża-dzwonnica (80 m wysokości), zwana Iwan Wielki, pochodzi z

lat 1505-1600. Pałac carski - Tieriemnyj Dworiec oraz cerkiew Dwunastu Apostołów

wzniesiono w XVII w. Z XVIII w. pochodzi Pałac Senatu, zaś Wielki Pałac Kremlowski

zbudowano w XIX w. Tuż obok murów Kremla wznosi się najpiękniejsza z moskiewskich

świątyń - Sobór Pokrowski (Wasyla Błogosławionego), z charakterystycznymi, barwnymi

cebulami wież, zbudowany w latach 1555-1560. Nieopodal świątyni, przy murze Kremla

znajduje się otwarte w 1930 r. Mauzoleum Lenina. Pozostałe zabytki stolicy giną wśród

współczesnej zabudowy metropolii. W zakolu rzeki Moskwy założono w 1524 r. Klasztor

Nowodziewiczy. Obok kompleksu klasztornego znajduje się cmentarz, na którym

pochowanych jest wielu zasłużonych Rosjan. Bogato zdobiony XVIII-wieczny pałac w

Ostankino zbudował hrabia Szeremietiew. Klasycystyczny gmach Akademickiego Teatru

Wielkiego (Bolszoi) wzniesiono w 1824 r. Moskiewskie Muzeum Sztuk Pięknych im.

Puszkina posiada najbogatsze po Ermitażu zbiory sztuki obcej w kraju (w kolekcji

znajdują się m.in. prace Boticellego, Van Dycka, Rembrandta, Rubensa, Renoira,

Maneta i Moneta). Galeria Trietiakowska posiada cenne zbiory malarstwa rosyjskiego.

Chabarowsk:

Miasto na południowo-wschodnich krańcach azjatyckiej części Rosji (615 tys. mieszk.),

położone nad Amurem w pobliżu ujścia rzeki Ussuri, stolica Kraju Chabarowskiego;

największy ośrodek przemysłowy rosyjskiego Dalekiego Wschodu, ważne centrum

kulturalne, naukowe i akademickie, ruchliwy port rzeczny na Amurze. Miasto zostało

założone jako forteca Chabarowka w 1858 r. Prawa miejskie Chabarowsk otrzymał w

1880 r. W 1893 r. przyjęta została obecna nazwa miasta. Szybki rozwój umożliwiło

miastu doprowadzenie w 1905 r. linii kolei transsyberyjskiej. W okresie wojny domowej w

Rosji w latach 1918-1920, Chabarowsk był jednym z najważniejszych ośrodków rewolucji

na Syberii. Najstarszym zabytkiem miasta jest cerkiew, wzniesiona w końcu XIX w.

Irkuck (Irkutsk):

Miasto w azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej (640 tys. mieszk.), leżące przy ujściu

rzeki Irkut do Angary, w pobliżu Jeziora Bajkał; duży ośrodek przemysłowy, kulturalny i

turystyczny (eksploracja Bajkału) wschodniej części Syberii. Na miejscu miasta od

połowy XVII w. istniała zimowa osada kozacka, która rozwijała się jako ośrodek handlu

futrami i złotem. W 1764 r. Irkuck stał się miastem gubernialnym i ośrodkiem handlu z

Chinami i Mongolią. Późniejszy rozwój Irkucka związany był z napływem zesłańców (w

tym wielu Polaków, którzy odegrali znaczącą rolę w rozwoju miasta). Szybszy rozwój

miasta nastąpił po doprowadzeniu do Irkucka kolei transsyberyjskiej w 1898 r. W okresie

II wojny światowej w Irkucku działały zakłady przemysłowe ewakuowane z zachodniej

Rosji. W mieście zachowały się cerkwie (m.in. Spasska z 1706 r. i Krestowodwiżeńska z

1760 r.), domy i budowle użyteczności publicznej z XVIII i XIX w.

Nowosybirsk (Nowosibirsk):

Największe miasto azjatyckiej części Rosji (1446 tys. mieszk.), położone w południowej

części Federacji, nad Obem; najważniejszy ośrodek przemysłowy (m.in. hutnictwo),

kulturalny i akademicki Syberii. Miasto zostało założone (jako Nowa Wieś) w 1893 r. w

związku z budową kolei transsyberyjskiej. Początkowa nazwa miasta Nowonikołajewsk

została zastąpiona obecną w 1925 r. W 1930 r. miasto zostało stolicą Kraju

Zachodniosybersyjskiego. Szczególnie szybki rozwój miasta nastąpił w latach II wojny

światowej, gdy w Nowosybirsku zbudowano liczne zakłady przemysłowe (m.in.

zbrojeniowe). W pobliżu miasta wybudowano w latach 50-tych ogromny Zbiornik

Nowosybirski na Obie z elektrownią.

Sankt Petersburg:

Największe, po stolicy, miasto Rosji (4567 tys. mieszk.), położone na północnym

zachodzie kraju, nad rzeką Newą; wielki ośrodek gospodarczy, naukowy, kulturalny i

turystyczny kraju. Miasto powstało z woli cara Piotra I Wielkiego w 1703 r. na terenach

odebranych Szwecji w czasie wojny północnej. W 1712 r. miasto zostało stolicą

reformowanej przez cara Rosji, stając się jednym z symboli europeizacji państwa.

Rozwojowi miasta w początkowym okresie sprzyjał zakaz (z 1714 r.) wznoszenia w całej

Rosji budowli murowanych, co umożliwiło skierowanie ogromnych środków na

rozbudowę stolicy. W I połowie XVIII w. wznoszono w mieście przede wszystkim gmachy

instytucji państwowych, a w II połowie stulecia pałace i świątynie, zapoczątkowano też

rozwój przemysłu w mieście. W 1914 r. niemiecką nazwę miasta zamieniono na

Piotrogród. W lutym 1917 r. w Piotrogrodzie wybuchła rewolucja, która usunęła carat, a

pod koniec roku rewolucja październikowa, która umożliwiła dojście do władzy

bolszewikom. W 1918 r. stolicę Rosji przeniesiono do Moskwy. W 1924 r. Piotrogród

został na cześć wodza rewolucji nazwany Leningradem. W czasie II wojny światowej

(1941-1944) miasto było oblegane przez Niemców przez około 900 dni. W 1991 r. miastu

przywrócono oryginalną nazwę. Charakter miastu nadaje klasycystyczna i eklektyczna

zabudowa z XVIII i XIX w. oraz liczne kanały, którym Petersburg zawdzięcza określenie

"Wenecji Północy". Najstarszą budowlą miasta jest Twierdza Pietropawłowska,

zbudowana nad Newą na początku XVIII w. w celu obrony miasta przed Szwedami. Na

jej terenie znajduje się Sobór Pietropawłowski, w którym pochowana jest większość

carów Rosji, począwszy od Piotra Wielkiego. Potężny Sobór św. Izaaka został

wzniesiony w I połowie XIX w. Z jego kopuły (102 m wysokości) można podziwiać

panoramę miasta. Również w XIX w. wzniesiony został Sobór Kazański. Siedzibą carów

w Petersburgu był barokowy Pałac Zimowy, wzniesiony w latach 1754-1762 oraz

niewielki Pałac Letni, zbudowany na początku XVIII w. przez Piotra Wielkiego. Wybitnym

przykładem rosyjskiego baroku jest Klasztor Smolny. Pałac Taurydzki w otoczeniu

rozległego parku krajobrazowego jest przykładem architektury klasycystycznej. Tzw.

Miedziany Jeździec - konny pomnik cara Piotra I jest najbardziej znanym pomnikiem

miasta. Główną arterią Petersburga jest pełen reprezentacyjnych budowli Newski

Prospekt. Najwspanialszym muzeum miasta jest otwarty w 1764 r. Ermitaż, największa

na świecie kolekcja, mieszcząca się w pięciu pałacach (Zimowym, Małym Ermitażu,

Wielkim Ermitażu, Nowym Ermitażu i Teatrze Ermitażowym). W zbiorach Ermitaża

znajdują się m.in. prace Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela, Tycjana,

Rembrandta, Rubensa i francuskich impresjonistów. Muzeum Rosyjskie posiada

ogromny zbiór dzieł sztuki rosyjskiej. Muzeum "Domek Piotra I" mieści się w najstarszym

zachowanym drewnianym budynku miasta, wzniesionym w 1703 r. Poza miastem

znajdują się wspaniałe XVIII- i XIX-wieczne rezydencje cesarskie. Pietrodworiec to

ogromny zespół pałacowo-parkowy (ze szczególnie pięknym ogrodem, ozdobionym

rzeźbami, fontannami i kaskadami wodnymi). W Puszkinie znajduje się letnia rezydencja

monarchów Rosji - Carskie Sioło. Bogato zdobiony pałac wzniesiony został przez

Katarzynę Wielką w połowie XVIII w. W Pawłowsku Katarzyna zbudowała dla swojego

syna Pawła pałac ze pięknym klasycystycznym parkiem.

Władywostok (Władiwostok):

Największe, obok Chabarowska, miasto na wschodnich krańcach Federacji Rosyjskiej

(650 tys. mieszk.), ośrodek administracyjny Kraju Nadmorskiego, położony na

południowych krańcach Półwyspu Murawiewa, nad Zatoką Piotra Wielkiego Morza

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: