Koszty uprawy GMO.pdf

Kampania na rzecz zrównoważonego rozwoju rolnictwa

Niepowodzenia upraw polowych

KOSZT

INŻYNIERII

GENETYCZNEJ

Podczas gdy sektor biotechnologiczny nadal bez-

krytycznie zachwyca się osiągnięciami inżynierii ge-

netycznej i traktuje ją jako uniwersalne rozwiązanie

wszelkich problemów, przed naszymi oczami roz-

pościera się coraz bardziej ponura rzeczywistość.

Zdarzenia opisane w niniejszym raporcie stanowią

szczegółową dokumentację ekonomicznych i agro-

nomicznych porażek inżynierii genetycznej. Niniej-

sze opracowanie prezentuje równocześnie przykłady

rozwiązań tradycyjnych, prowadzących do zacho-

wania zrównoważonego charakteru przyszłego rol-

nictwa światowego.

Problemy z uprawą roślin genetycznie

modyfikowanych

Wyniki upraw roślin zmodyikowanych genetycznie nie spełniają ocze-

kiwań, a same uprawy rodzą pytania o ich wydajność. Efektywność

uprzemysłowionych odmian zależy od stałej ekspresji wprowadzo-

nych genów, które są odpowiedzialne za utrzymanie odporności ro-

śliny na herbicydy, czy działanie szkodników na określonym poziomie.

W przypadku niewłaściwego funkcjonowania tych genów może dojść

do spadku wielkości zbiorów. Zmodyikowane genetycznie odmiany

okazują się także coraz częściej bezbronne w obliczu występowania

nowych szkodników i chorób. Przyczyny tego zjawiska nie są dotych-

czas znane. Dodatkowo obecność tych roślin wpływa na wzrost po-

pulacji szkodników – pojawiają się bowiem nowe, kłopotliwe podga-

tunki owadów, których zwalczanie wymaga stosowania zwiększonej

ilości środków owadobójczych.

Niepowodzenia w uprawach polowych

Uprawy roślin zmodyikowanych genetycznie nieustannie zawodzą

w praktyce. Niektóre z problemów są związane bezpośrednio z ge-

netycznie zmodyikowanymi cechami roślin, na przykład teoretycznie

odporne na działanie szkodników rośliny są przez nie mimo wszyst-

ko atakowane. Inne dotyczą nieprzewidywalnych reakcji na czynniki

zewnętrzne, np. niektóre z upraw GMO okazują się nadwrażliwe na

wysoką temperaturę. Mnożą się także negatywne skutki nadmiernego

uzależnienia od chemicznych środków, niezbędnych przy uprawach

GMO, np. rozwój chwastów odpornych na działanie herbicydów zmu-

sza rolników amerykańskich do ich ręcznego usuwania z pól.

Rolnicy nie mogą bez końca ponosić kosztów niespełnionych obiet-

nic, związanych z uprawą roślin zmodyikowanych genetycznie, biorąc

zwłaszcza pod uwagę wysokie ceny nasion i środków chemicznych,

niezbędnych do zapewnienia ich prawidłowego wzrostu.

Bawełna Bt podatna na podwyższone

temperatury

W Chinach naukowcy udowodnili, że wysokie temperatury mogą powo-

dować trudności w wytwarzaniu toksyn Bt (Bacillus thuringiensis) przez

zmodyikowane genetycznie odmiany bawełny. Badając raporty na temat

utraty odporności bawełny Bt na działanie słonecznicy orężówki, naukow-

cy zauważyli, że problem ten wiąże się z okresami podwyższonej tempe-

ratury otoczenia. Stworzyli zatem hipotezę, że zmniejszoną odporność

roślin Bt na działanie owadów mogą powodować upały.

Aby sprawdzić powyższą hipotezę, grupa naukowców z Uniwersy-

tetu w Yangzhou hodowała bawełnę w warunkach kontrolowanych.

W kluczowych momentach rozwoju rośliny (np. kwitnięcia) była ona

wystawiana na oddziaływanie wysokich temperatur (37°C). Są to tem-

peratury, które panują w Chinach w okresie wzrostu bawełny. Rośliny

narażone na oddziaływanie podwyższonych temperatur wytwarzały

30–63% mniej toksyny Bt, co spowodowało obniżenie ich odporności

na gąsienice. Populacja kontrolna roślin nie wykazywała takiej podat-

ności. Eksperymenty powtórzono w następnym roku. Ich wynik był

identyczny (Chen i in., 2005).

Naukowcy nie są pewni, dlaczego zmodyikowane genetycznie od-

miany bawełny reagują na zmianę temperatur w ten właśnie sposób.

Sytuacja ta pokazuje raz jeszcze, że nie jesteśmy w stanie w pełni

oszacować wszystkich skutków inżynierii genetycznej.

Problemy natury ekonomicznej

Nie tylko rolnicy ponoszą straty z powodu rosnących cen nasion

i malejących zbiorów, spowodowanych wadami GMO. Problemy nie

omijają również innych podmiotów sektora rolnego, czyli dystrybuto-

rów nasion. Silny opór społeczny wobec stosowania roślin zmodyi-

kowanych genetycznie sprawia, że rozdzielanie odmian tradycyjnych

i transgenicznych staje się konieczne, co wiąże się z roznącymi koszta-

mi. Niestety, nawet przy najstaranniejszej segregacji nie da się uniknąć

ich wzajemnego oddziaływania. Każdy pojedynczy przypadek skaże-

nia oznacza wielomilionowe straty, niezależnie od rodzaju dotkniętego

nim sektora przemysłu rolnego.

Wyniki upraw Roundup Ready wciąż niższe

od przewidywanych

Istnieje coraz więcej dowodów potwierdzających, że (przy negatyw-

nym oddziaływaniu wysokich temperatur i wilgoci) uprawy odpornej

na glifosat odmiany Roundup Ready stają się mniej odporne na her-

bicydy (Cerdeira & Duke, 2006). Gdy spada odporność, spryskiwanie

środkiem marki Roundup przeciwko chwastom powoduje uszkodze-

nia roślin, co przekłada się na zmniejszone zbiory.

Hodowcy bawełny w Teksasie donoszą, że także zauważyli ten pro-

blem, nie dostali jednak żadnego ostrzeżenia w tym względzie ze strony

irmy Monsanto. Oskarżając irmę o „nieustanną kampanię kłamstw”, 82

hodowców z Teksasu złożyło pozwy z zarzutem stosowania oszukań-

czych praktyk handlowych (Musick v. Monsanto Co., 2006).

Zgodnie z treścią pozwu, w latach 2004 i 2005 genetycznie zmodyi-

kowana bawełna została uszkodzona glifosatem: „Szczerze mówiąc,

nawet w sytuacji, gdy środki zawierające glifosat są stosowane ściśle z

zaleceniami irmy Monsanto, mogą one powodować, lub rzeczywiście

powodują, istotne uszkodzenie tkanek reprodukcyjnych bawełny. Plo-

ny z uszkodzonych w ten sposób roślin są wyraźnie niższe niż z roślin

zdrowych” (Musick v. Monsanto Co., 2006).

Rozwiązanie

Coraz powszechniej akceptowanym rozwiązaniem globalnych proble-

mów produkcji żywności jest rolnictwo ekologiczne.

W najbardziej kompleksowym badaniu na temat rolnictwa na świecie

pt. „Międzynarodowa ocena wpływu nauk i technologii rolniczych na

rozwój (IAASTD)” potwierdzono kluczową rolę rolnictwa ekologicznego

we wspieraniu działalności małych gospodarstw rolnych (wytwarza-

jących większość światowej żywności) i zapewnieniu wyżywienia dla

przyszłych pokoleń.

Greenpeace wspiera rolnictwo ekologiczne, będące źródłem zdrowych

upraw i żywności wysokiej jakości, zarówno teraz, jak i w przyszłości.

Rolnictwo prowadzone w sposób ekologiczny pomaga chronić glebę,

zasoby wodne i klimat, promuje zróżnicowanie biologiczne, a także

nie zanieczyszcza środowiska produktami chemicznymi i produktami

wytwarzanymi z użyciem inżynierii genetycznej.

Niepowodzenia upraw polowych

Niepowodzenia upraw polowych

Hodowcy zarzucają dodatkowo, że irma Monsanto, choć wiedziała, że

bawełna zostanie uszkodzona przez glifosat, nie poinformowała o tym

fakcie. „Czujemy, że przez cały czas nas oszukiwano” – przyznał agencji

Reuters jeden z hodowców. Inny z kolei podaje, że straty jego zbiorów

bawełny Roundup Ready, spowodowane glifosatem, sięgają prawie

40% (Gillam, 2006).

Sprawa toczy się obecnie przed amerykańskim sądem federalnym

w Teksasie.

Źródła

Cerdeira A.L., Duke S.O., 2006: The Current Status and Environmental Impacts of Glypho-

sate-Resistant Crops: A Review. „J. Environ. Qual.” 35, s.1633–1658.

Chen D., Ye G., Yang C., Chen Y., Wu Y., 2005: The effect of high temperature on the insecti-

cidal properties of Bt cotton. „Environmental and Experimental Botany” 53, s. 333–342.

Faria C. i in.., 2007: High Susceptibility of Bt Maize to Aphids Enhances the Performance of

Parasitoids of Leptidopteran Pests. „PLoS ONE” (2)7, s. 600, lipiec.

Gilliam C., 2006: US: Cotton Farmers sue Monsanto, Bayer, and Delta & Pine for crop loss.

Reuters, 24 lutego.

Khan M., Quade P. i Murray D., 2007: Reduced rate of chemicalplus additive

- an effective IPM tool for managing mirids, Creontiades spp. in Australian cotton in Goodell

PB and Ellsworth PC (2008). Second International Lygus Symposium. „Journal of Insect

Science” 8, s. 49.

Li X., 2009: The effect of root exudates from two transgenic insect-resistant cotton lines on

the growth of Fusarium oxysporum. „Transgenic Res. Epub”, 25 kwietnia.

Lopez Gonzales E., 2008: El fracaso del algodón tansgénico en el campo Colombiano, Gru-

po Semillas, http://www.semillas.org.co/sitio.shtml?apc=c1a1--&x=20155139g

Monsanto Co., 2009: Update on Pollination Variations, w: Three White Maize Hybrids in

South Africa (news release), 7 maja

Musick v. Monsanto Co., 2006: Plaintiff’s Original Class Action Complaint. US District Court

for the Eastern District of Texas.

Wang S., Just D. Pinstrup-Andersen P., 2008: Bt-cotton and secondary pests. „Int. J. Bio-

technology” 10, s. 113–121.

Nieoczekiwana podatność na choroby

i szkodniki

Chińscy i norwescy naukowcy porównali podatność bawełny zmodyi-

kowanej i niezmodyikowanej genetycznie na skażenia niebezpieczną

odmianą grzyba Fusarium oxysporum. Stwierdzili oni, że tradycyjne

odmiany chińskiej soi są na niego bardziej odporne niż te same od-

miany zmienione za pomocą inżynierii genetycznej (Li, 2009). Do po-

dobnych wniosków doszli także naukowcy szwajcarscy i brytyjscy po

przebadaniu genetycznie zmodyikowanych odmian kukurydzy, od-

pornych na działanie owadów. Okazuje się, że są one bardziej podat-

ne na działanie mszycy niż konwencjonalne odmiany rodzime (Faria,

2007).

Nie rozumiemy do końca genetycznych mechanizmów prowadzą-

cych do wzrostu podatności na choroby i oddziaływanie owadów.

Jest jednak oczywiste, że są one związane z inżynierią genetyczną.

W obydwu bowiem przypadkach konwencjonalne odmiany rodzime

wykazały mniejszą podatność na czynniki chorobotwórcze od roślin

zmodyikowanych genetycznie.

Występowanie wtórnych odmian szkodników

Wszystkie większe uprawy są narażone na oddziaływanie wielu ga-

tunków szkodników. Zagrożenia te nie rozkładają się równomiernie.

Gatunek bardzo niebezpieczny w jednym regionie, może okazać się

praktycznie nieszkodliwy gdzie indziej.

Do roślin zmodyikowanych genetycznie nie wprowadza się złożonych

cech transgenicznych, które pozwalałyby im odpowiednio reagować

na zmieniające się odmiany szkodników i chorób, które je atakują.

Na przykład w Kolumbii bawełna Bt niszcząca słonecznicę orężówkę

(Helicopvera) nie jest jednocześnie odporna na spokrewnioną z nią

sówkę bawełnówkę (Spodoptera) (Lopez Gonzales, 2008).

Zatem nawet jeżeli udaje się ochronić roślinę przed szkodnikiem do-

celowym, nie oznacza to, że zachowa ona odporność na inne gatunki

(szkodniki wtórne). Może okazać się nawet, że szkodniki te będą bar-

dziej niebezpieczne i aby uchronić się przed utratą zbiorów, konieczne

będzie stosowanie dodatkowych ilości pestycydów.

Skoro bawełna Bt jest odporna na słonecznicę orężówkę, jej ochrona

wymaga stosowania mniejszych ilości pestycydów. Naukowcy wyli-

czyli jednak, że hodowcy z Chin opryskują bawełnę Bt dokładnie taką

samą ilością pestycydów, jaką opryskują odmiany tradycyjne. Do ta-

kiego zachowania skłoniła hodowców obecność wtórnego gatunku

szkodnika, której nie eliminują toksyny wydzielane przez odmianę Bt.

Okazało się, że w pięciu badanych prowincjach koszty dodatkowych

oprysków sprawiły, że uprawa bawełny Bt stała się mniej opłacalna

niż uprawa jej odmian tradycyjnych: „Korzyści ekonomiczne uzyskane

przez nabywców bawełny Bt w latach 1999–2001 rozpłynęły się cał-

kowicie do roku 2004. Spowodowane to było gwałtownym wzrostem

szkód wywołanych gatunkami wtórnymi” (Wang, 2008).

Wydanie: 2010 r. Autor: Edward Hammond

Niepowodzenia upraw polowych

Rolnicy zmuszeni do ręcznego

usuwania chwastów odpornych

na herbicydy

Po latach intensywnego nawożenia glifosatem gene-

tycznie zmodyikowanych upraw Roundup Ready rośliny

uodparniają się na jego działanie. Rosnący gwałtownie

problem jest kolejnym potwierdzeniem, że inspirowana

inżynierią genetyczną krótkowzroczna strategia tworze-

nia odporności na środki chwastobójcze jest przyczyną

pojawiania się kolejnych, coraz trudniejszych do zwal-

czenia, odmian chwastów.

Wciąż spotykam hodowców, którzy stosują Roundup do oprysków

bawełny Roundup Ready, myśląc, że to wystarczy. Jeżeli dalej będą

tak robić, nie przetrwają. Nawet jeśli udało im się dotrwać do dziś, nie

przetrwają w przyszłości.

– Stanley Culpepper, naukowiec zajmujący się problematyką chwastów,

Uniwersytet Georgia, 2009.

Rosnąca odporność

Obszar, na którym rosną rośliny odporne na glifosat, staje się coraz

większy. Co więcej, odporność na glifosat występuje w coraz większej

ilości roślin, ale także staje się coraz silniejsza: „W przeszłości wystar-

czało zastosowanie 22 uncj. Roundup WeatherMax działało na szarłat

nawet w małych dawkach”, mówi Larry Steckel, naukowiec zajmujący

się problematyką chwastów z Uniwersytetu Tennessee, „teraz, w nie-

których przypadkach, zastosowanie nawet 152 uncji nie daje żadnych

efektów. Naprawdę trudno uwierzyć, jak szybko rozprzestrzenia się

odporność na herbicydy” (Bennett, 2008b).

Licząc na to, że uda się skompensować niepowodzenia systemu

Roundup Ready w walce z zachwaszczeniem upraw kukurydzy, soi

i bawełny, naukowcy radzą hodowcom stosować tzw. herbicydy re-

zydualne, które posiadają inny skład chemiczny. Herbicydy rezydu-

alne stosuje się na początku sezonu. Pozostając przez długi czas

w ziemi, niszczą wszystkie nowo kiełkujące chwasty.

Nieustanne rozprzestrzenianie się szarłatu Palmera powoduje coraz bar-

dziej rozpaczliwe próby znalezienia rozwiązań. Niestety, ze względu na

silne uzależnienie od glifosatu, ani rolnicy, ani naukowcy nie są w stanie

znaleźć dobrego sposobu na opanowanie sytuacji. Wszystkie dostępne

rozwiązania wymagają albo dużych nakładów pracy, albo stosowania

coraz większej ilości środków chemicznych. To z kolei powoduje dodat-

kowe koszty dla hodowców i środowiska. Krótkoterminowe zyski, które

skusiły amerykańskich amatorów Roundup Ready, gwałtownie topnieją.

Twórcy tej odmiany nie wzięli niestety pod uwagę możliwej do przewi-

dzenia reakcji natury na nadmierne stosowanie jednego rodzaju środka

chwastobójczego.

Źródła

Baldwin F., 2009a: Pigweed in Conventional Soybeans. „Delta Farm Press”.

2 września.

Baldwin F., 2009b: Pigweed predictions becoming reality. „Delta Farm Press”, 4 sierpnia.

Baldwin F., 2009c: Residuals showed value this year, „Delta Farm Press”,

23 września.

Bennett D., 2008a: High incidence Arkansas’ resistant pigweeds. „Delta Farm Press”,

11 kwietnia.

Bennett D., 2008b: Resistant pigweed ‘blowing up’ in Mid-South. „Delta Farm Press”,

30 lipca.

Charlier T., 2009: ‘The perfect weed’: An old botanical nemesis refuses to be rounded up.

„Memphis Commercial Appeal”, 9 sierpnia.

Culpepper A.S., Grey T.L., Vencill W.K., Kichler J.M., Webster T.M., Brown S.M., York A.C., Davis

J.W. and Hanna W.W., 2006: Glyphosate-resistant Palmer amaranth (Amaranthus palmeri) conir-

med in Georgia. „Weed Science” 54, s. 620– 626.

Hollis P., 2009: Resistant Pigweed: Reduce Seed Bank. „Southeast Farm Press”, 18 wrze-

śnia.

Robinson E., 2009a: Triple G pushes yields, eficiency. „Delta Farm Press”,

22 września.

Robinson E., 2009b: Land, labor, water – cotton keys. „Delta Farm Press”,

3 wrzesień.

Scott R., Smith K., 2007: Prevention and Control of Glyphosate-Resistant Pigweed in

Roundup Ready Soybean and Cotton. University of Arkansas Cooperative Extension Servi-

ce, b.d. (c. 2007) http://www.uaex.edu/Other_Areas/publications/PDF/FSA-2152.pdf

Sosnoski L.M., Webster T.M., Kichler J.M., MacRae A.W.. Culpepper A.S., 2007: An estima-

tion of pollen light time and dispersal distance for glyphosate-resistant Palmer amaranth

(Amaranthus palmeri). „Proc. South. Weed Sci. Soc” 60, s. 229.

Zjawisko to zagraża naszemu rolnictwu w dużo większym stopniu niż co-

kolwiek innego, co widziałem w ciągu mojej ponadtrzydziestoletniej pracy

– Ken Smith, naukowiec zajmujący się problematyką chwastów, Uniwer-

sytet Arkansas, 2009.

„Największy kłopot upraw bawełny”

Szarłat Palmera (Amaranthus palmeri) to chwast, który nabył odpor-

ność na glifosat i gwałtownie rozprzestrzenia się na południu i środ-

kowym zachodzie Stanów Zjednoczonych, zanieczyszczając uprawy

bawełny, soi i kukurydzy Roundup Ready. Naukowcy biją na alarm

i ostrzegają, że sytuacja ta doprowadzi do upadku wielu gospo-

darstw rolnych. Jedyne skuteczne sposoby ochrony przed nim to

stosowanie zwiększonych dawek herbicydów, ręczne odchwaszcza-

nie upraw oraz zintensyikowana uprawa roli (powodująca zmniejsze-

nie żyzności gleby).

Po raz pierwszy odporność szarłatu Palmera na glifosat stwierdzono

w stanie Georgia w 2005 roku (Culpepper, 2006). Chwast ten jest rośli-

ną wiatropylną, a zatem dzięki łatwo rozprzestrzeniającemu się pyłko-

wi kwiatowemu zawarta w nim cecha odpornościowa rozprzestrzenia

się szybko i na duże odległości (Sosnoski, 2007). Niesione wiatrem,

odporne na glifosat populacje tego chwastu rozprzestrzeniają się tak

szybko, że nie istnieją żadne wiarygodne dane szacunkowe mówiące

o wielkości skażonej nim powierzchni. Przypuszcza się, że w samych

tylko stanach Arkansas i Tennessee w 2009 roku skażonych zostało

ponad 500 000 hektarów pól (Charlier, 2009).

Zauważyliśmy występowanie szarłatu Palmera uodpornionego na glifosat

(…) Będziemy mieli poważny problem. Musimy w miarę możliwości

powrócić do tradycyjnej orki i tradycyjnych metod kontroli chwastów; w

tej chwili nie ma żadnych środków chemicznych, które zniszczyłyby ten

chwast.

– Ronnie Qualls, hodowca bawełny ze stanu Arkansas, 2009.

Stanley Culpepper, naukowiec zajmujący się tematyką chwastów z

Uniwersytetu Georgia, jako pierwszy potwierdził istnienie odpornej na

glifosat odmiany szarłatu. Teraz uważa go za „niewątpliwie najbardziej

problematyczny chwast wszystkich upraw bawełny”. Aby zahamować

jego rozwój, Culpepper zaleca stosowanie zwiększonych dawek herbi-

cydu oraz ręczne pielenie chwastów za pomocą motyki – wymagający

wysokich nakładów pracy anachronizm w amerykańskim krajobrazie

wielkich i wysoko zmechanizowanych gospodarstw rolnych.

Powrót do ręcznych metod pielenia

chwastów z użyciem motyk

Od czasu, gdy glifosat stał się nieskuteczny w walce z chwastami,

sklepy z narzędziami rolniczymi w regionie delty Missisipi donoszą o

powrocie do łask i rosnącej sprzedaży tradycyjnych motyk ogrodo-

wych. Jest to obecnie jedno z najlepiej sprzedających się narzędzi

(Charlier, 2009). „Od dawna nie usuwaliśmy chwastów atakujących

bawełnę za pomocą ręcznych narzędzi”, mówi jeden z hodowców

z Arkansas. Ręczne pielenie na silnie zachwaszczonych polach kosz-

tuje hodowców z Georgii aż 240 USD za hektar (Hollis, 2009). Ho-

dowcom, którzy nie pielą ręcznie lub nie stosują zwiększonych dawek

herbicydów, grozi katastrofa – mówią naukowcy.

Niepowodzenia upraw polowych

Zdjęcie: Szarłat Palmera

rosnący wśród upraw

bawełny. Aby pozbyć się

kłopotliwego chwastu

amerykańscy rolnicy muszą

usuwać go ręcznie

Wydanie: 2010 r. Autor: Edward Hammond

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: