Secesyjna wojna, Civil War, wojna domowa w USA 1861-1865 pomiędzy stanami południowymi (Konfederacja Południa) a stanami północnymi (Unia), spowodowana wystąpieniem z USA, czyli secesją, 11 stanów Południa i utworzeniem przez nie odrębnego państwa - Skonfederowanych Stanów Zjednoczonych. Dla Konfederacji była to wojna o uznanie jej suwerenności, dla Unii - o ratowanie jedności państwa (od 1863 także o zniesienie niewolnictwa). Wojnę rozpoczął atak konfederatów na Fort Sumter (Karolina Południowa) 12 kwietnia 1861.W pierwszej fazie wojny (do połowy 1862) wojska Konfederacji dowodzone przez generałów: Th.J. Jacksona, J.E. Johnstona i R.E. Lee odnosiły sukcesy (m.in. dwukrotne zwycięstwo nad rzeką Bull Run w Wirginii - 21 lipca 1861 i 29-30 sierpnia 1862), jednak próba opanowania terytorium Północy zakończyła się niepowodzeniem. 20 maja 1862 Kongres Unii przyjął ustawę o osadnictwie (tzw. Homestead Act), która miała przyciągnąć ochotników do walki po stronie Unii. Po nierozstrzygniętej bitwie pod Antietam (17 września) Francja i Anglia wycofały się z mediacji.Proklamowanie w styczniu 1863 zniesienia niewolnictwa spowodowało masowe wstępowanie do armii Unii ludności murzyńskiej, a jednocześnie podburzyło niewolników na południu. Bitwa pod Gettysburgiem (Pensylwania) 1-3 lipca 1863 zapoczątkowała serię zwycięstw wojsk Unii, dowodzonych przez generałów: U.S. Granta, Ph.H. Sheridana, W.T. Shermana i G.H. Thomasa. Po zajęciu Vicksburga (4 lipca 1863) generał Grant opanował całe dorzecze Missisipi. Nowy Orlean został zdobyty przez dowódcę floty Unii D.G. Farraguta, prowadzącego jednocześnie blokadę morską wybrzeży Konfederacji. Generał Sherman przeprowadził ofensywę z Tennessee do Georgii, niszcząc 500-kilometrowy obszar. Generał Sheridan opanował dolinę Shenandon w połowie lutego 1864. W lutym 1865 Kongres Unii przyjął XIII poprawkę do Konstytucji USA o likwidacji niewolnictwa w całym państwie. Do marca 1865 wojska Unii zajęły obie Karoliny (Północną i Południową), a 2-3 kwietnia 1865 stolicę Konfederacji - Richmond (Wirginia). Ostatecznie siły konfederatów skapitulowały w Appomattox 9 kwietnia 1865.W wojnie secesyjnej wzięło udział po stronie Unii ok. 2 mln żołnierzy (ponad 350 tys. zginęło), po stronie Konfederacji - ok. 1,5 mln (ponad 320 tys. zginęło). W armii Północy walczyło ok. 4 tys. Polaków, m.in. generałowie W.D. Krzyżanowski i J. Karge, po stronie przeciwnej ok. 500 żołnierzy polskich.
Nurt SOCJALISTYCZNY:Podstawowym zadaniem nurtu socjalistycznegojest walka o prawa robotników i innych pracowników najemnych a ostatecznym celem budowa społeczeństwa socjalistycznego.Początkowo socjaliści zakładali, że warunki bytu robotników może zmienić jedynie rewolucja (założenie to upadło po klęsce Komuny Paryskiej gdy załamały sie nadzieje ma łatwe zwycięstwo rewolucji proletariackiej).W ruchu socjal. zaczęły rozwijać sie nurty umiarkowane które dążyły do realizacji programu socjalistycznego w ramach ustrojowych. PRZEDSTAWICIELE (m.in. Aleksander Millerand, Włodzimierz Lenin) głosili iż kapitalizm może rozwijać się w strone socjalizmu w wyniku stopniwych reform. Ci tzw. reformiści starali się o przyjęcie ustaw regulujących warunki pracy robotników (np. 8 h dzień pracy)i wprowadzenie powszechnego prawa wyborczego. Najbardziej znane hasło socjalistyczne to:"Proletariusze wszystkich krajów łączcie się!"Podkręślało ono wspólnote interesów robotników różnych państw i wskazywało na potrzebę międzynarodowej solidarnościi wspóldziałania w walce klasowej (internacjonalizm).Umożliwić to miały organizacje zrezszające ugrupowania socjalistyczne z rożnych krajów i stawiające sobie za cel koordynacje ich działań:I Miedzynarodówka Socjalistyczna istniejąca w latach 1864 - 1867II Miedzynarodówka Socjalistyczna która powstała w 1889 roku i istnieje do dzisiaj. Przystąpiła do niej znaczna część patrii Socjalistycznych; Europy, USA, Kanady i Japonii.
-------------
Anarchizm (od gr. ἀναρχία anarchia – "bez władcy") – doktryna polityczna i ekonomiczna postulująca model społeczeństwa opartego na równości społecznej, solidarności międzyludzkiej i poszanowaniu wolności jednostki oraz ruch społeczny dążący do realizacji tych celów.Głównymi zagrożeniami dla tego modelu są autorytaryzm oraz hierarchia społeczna, dlatego anarchizm dąży do zniesienia państwa oraz innych form społecznej władzy i wyzysku oraz zorganizowania wolnościowego społeczeństwa na zasadach dobrowolności, federalizmu i pomocy wzajemnej.Poszczególne szkoły różnią się, zarówno w poglądach na kształt przyszłego wolnego społeczeństwa, jak i w poglądach na sposoby dążenia do niego. I tak np. anarchoindywidualiści nie przedstawiają wizji przyszłego społeczeństwa, gdyż wychodzą z założenia, że jednostki tworzące społeczeństwo mają prawo określać zasady wzajemnej współpracy. Anarchokomuniści zaś mają dość usystematyzowaną wizję społeczną opartą na komunach oraz społecznej kontroli środków produkcji i dystrybucji dóbr zgodnie z zasadą "od każdego według sił, każdemu według potrzeb".Anarchistyczne wątki można odnaleźć już w starożytnej myśli taoistów, cyników czy stoików[1], a także średniowiecznych ruchach w rodzaju Braci i Sióstr Wolnego Ducha czy później w radykalnym nurcie Braci Polskich[2] jednakże początek krystalizacji tych poglądów datuje się na XIX wiek, kiedy rozwinęły się w doktrynę polityczną i ekonomiczną w nawiązaniu do radykalnych ruchów w Rewolucji Francuskiej i niektórych poglądów socjalizmu utopijnego (zwłaszcza Fouriera). Za pierwszego nowożytnego myśliciela anarchistycznego uważa się Williama Godwina.W czasie Rewolucji Francuskiej określenie "anarchista" było używane przez jakobinów pod adresem ich radykalnych przeciwników politycznych, takich jak Wściekli. Jako pierwszy swoje własne poglądy nazwał tak Pierre Joseph Proudhon.Anarchizm jako ruch społeczny powstał w łonie ruchu robotniczego. Zarówno zwolennicy Proudhona, jak i Michała Bakunina byli członkami I Międzynarodówki. Łączyła ich z innymi nurtami socjalistycznymi niechęć do kapitalizmu, a dzielił stosunek do państwa.We współczesnym anarchizmie występuje wiele nurtów, można jednak wyodrębnić podstawowe, które ukształtowały się w toku rozwoju anarchizmu:
Libertynizm (z francuskiego libertinisme), nurt światopoglądowy i literacki powstały na przełomie XVII i XVIII w. we Francji i Włoszech, wyrosły z tradycji humanizmu renesansowego, stanowiący jeden z istotnych wątków kultury francuskiej.Jego reprezentanci wywodzili się z kręgu myślicieli i pisarzy, do najważniejszych zaliczali się: F. La Mothe le Vayer, G. Naudé, Ch. Saint-Évremond.Libertynów charakteryzowała postawa laicka, wolnomyślicielska i sceptyczna. Ruch skierowany był przeciwko autorytetom religii, a zwłaszcza myśleniu scholastycznemu, tradycyjnej obyczajowości i katolicko-feudalnemu ideałowi życia.
Majster128