Współpraca z rodzicami
Ocenianie kształtujące opiera się na współpracy pomiędzy nauczycielem, uczniem
i jego rodzicami bądź opiekunami. Podstawą współpracy są dwa elementy
oceniania kształtującego: NACOBEZU czyli kryteria sukcesu, które wyraźnie
określają, co uczeń powinien umieć, oraz informacja zwrotna.
Dzięki kryteriom sukcesu rodzic wie, jakie umiejętności i wiedzę powinno
przyswoić jego dziecko.
Czteroelementowa informacja zwrotna pozwala mu poznać, w jakim stopniu jego
dziecko opanowało umiejętności i wiedzę, potrzebne mu przed końcowym
zaliczeniem partii materiału. Zawiera także wskazówki, jak dziecko może uzupełnić
braki. Dzięki temu rodzic stale uczestniczy w procesie nauki swojego dziecka.
W zeszycie poświęconym współpracy z rodzicami przedstawimy propozycje metod
i ćwiczeń, pozwalających jasno przedstawić rodzicom zasady oceniania
kształtującego. Istotną kwestią jest także umiejętne nawiązanie współpracy
z rodzicami i rozwijanie tej współpracy.
W zeszycie znajdują się rady praktyków oceniania kształtującego, nauczycieli
i trenerów CEO, którzy podzielili się swoim doświadczeniem i rzpemyśleniami.
Spotkanie z rodzicami powinno uwypuklać
pozytywy OK, uświadomić, że wraz z rodzicami mamy do osiągnięcia wspólny cel:
dobre przygotowanie ich dziecka do kolejnego etapu kształcenia poprzez
nauczenie dzieci brania odpowiedzialności za własną naukę.
Należy podkreślić, że OK daje możliwość konkretnej rozmowy rodzica
z dzieckiem na temat lekcji bądź pracy, którą wykonał, pozwala na
współuczestniczenie w edukacji dziecka.
Proces wprowadzania oceniania kształtującego w klasie można prowadzić
równolegle z procesem informowania o nim rodziców. Powinien być to proces
systematyczny, dlatego warto zacząć od pierwszego w roku spotkania
z rodzicami i kontynuować go przez cały rok szkolny. Proponuję wprowadzić
kwadrans z OK, czyli każde zebranie z rodzicami zaczynać od OK właśnie.
1) Spotkanie pierwsze – posługując się plakatem „Nasza szkoła jest OK”
informujemy o nowej metodzie nauczania, bardzo krótko prezentując zasady
oceniania.
2) Spotkanie drugie – na początku spotkania podajemy jego cele (od tej pory
każde spotkanie z rodzicami zaczynamy od przedstawienia celów). Informujemy
o sposobach informowania uczniów o celach (cele w języku ucznia). Na końcu
spotkania za pomocą zdań podsumowujących odnosimy się do celów (robimy to
konsekwentnie na każdym spotkaniu).
3) Spotkanie trzecie – proponujemy, aby rodzice w grupach stworzyli nacobezu
(można to wyjaśnić prostymi słowami, nie używając terminu nacobezu) do
porządkowania pokoju przez ich dziecko. Potem pokazujemy im nacobezu, które
dajemy uczniom np. do sprawdzianu i jakiejś pracy domowej, i wyjaśniamy, czemu
to służy. Zachęcamy do wypowiedzi o korzyściach (runda bez przymusu).
4) Spotkanie czwarte – rozdajemy pracę ich dzieci ze stopniem i pytamy, czego się
dowiedzieli, potem rozdajemy pracę z IZ i zadajemy to samo pytanie. Wyjaśniamy,
czemu służy IZ.
Ważne, żeby dysponować przykładami celów, nacobezu, IZ i po minimalnej porcji
teorii pokazywać, jak robimy to w klasie. Gdzieś w połowie roku pokusiłabym się
o lekcję otwartą dla rodziców.
10
Reasumując - „uczyłabym” rodziców OK stopniowo, żeby się z nim oswajali
i dostrzegli jego wartość.
Aleksandra Cupok kładzie nacisk na wykorzystywanie w spotkaniach
informacyjnych o OK prac uczniów. Ogrom zaufania budowany jest na praktyce
i odniesieniu się do konkretnych prac dzieci. To dzięki temu rodzice zaczynają
rozumieć, o co w tym wszystkim chodzi i dostrzegać zalety poszczególnych
elementów OK, a zwłaszcza informacji zwrotnej. Wszystko to podawajmy
dodatkowo w konwencji „małych kroczków”, bez zbędnego obciążania
przemęczonych rodziców.
Ewa Mazur proponuje scenariusz spotkania i pomysły na ciekawe ćwiczenia, które
możemy podczas niego przeprowadzić: Na pierwszym spotkaniu przekazuję
informacje o ocenianiu kształtującym jako o sposobie pracy z uczniami, a nie jako
o akcji czy programie. Z zaangażowaniem i pełnym przekonaniem opowiadam
o ocenianiu, które może pomóc uczniom w nauce i osiąganiu sukcesów. Przytaczam
konkretne przykłady. Krótko charakteryzuję wszystkie elementy OK.
Przeprowadzam też ćwiczenia: jedno z nich jest sposobem na praktyczne
zapoznanie rodziców uczniów z elementami OK, a dokładniej z informacją zwrotną.
Ćwiczenie składa się z dwóch części. Pierwsza część ma na celu zapoznanie rodziców
z IZ, oraz zwrócenie ich uwagi na to, jakie uczucia może wywoływać określony
rodzaj IZ. Druga część może być „treningiem” dla rodziców, pomagającym
w stworzeniu informacji zwrotnej dla dziecka, jeżeli zdarzyła się jakaś sytuacja
trudna wychowawczo.
Część I:
Opowiadając rodzicom o stosowaniu oceniania kształtującego w pracy
z klasą, do której uczęszczają ich dzieci, mówimy również o informacji zwrotnej:
„Jednym z elementów OK jest tzw. informacja zwrotna, czyli komentarz do pracy
ucznia. W tej chwili chciałabym przedstawić Państwu kilka przykładów takich
komentarzy”. Rozdajemy rodzicom kartki z czterema różnymi IZ (jeden egzemplarz
na 2-3 osoby). Ewentualnie czytamy te komentarze głośno. Przykłady komentarzy:
I Porażka! Niczego się nie nauczyłeś. Zapomniałeś o najważniejszych
szczegółach. Zero korzystania ze wskazówek nauczyciela. Totalny brak
odpowiedzialności za własną naukę. Jestem rozczarowana.
11
II Zadania są rozwiązane niedbale, bardzo dużo w nich błędów rachunkowych.
Nie przeliczyłeś jednostek na obowiązujący układ SI. Dobrze wypisałeś dane
i szukane, znasz obowiązujące prawa i zasady. Dobrze stosujesz wzory.
Powinieneś dbać o czytelność pracy i porządek w obliczeniach. Dalszym
etapem Twojej pracy powinno być samodzielne rozwiązywanie zadań
ze zwróceniem uwagi na jej czytelność.
III Jacku! Dziękuję Ci za napisanie dobrej pracy. Bardzo dobrze poradziłeś sobie
z odpowiedzią na pytanie z tematu. Pamiętałeś też o zasadach redagowania
rozprawki. Wykazałeś się doskonałą znajomością lektury. Niestety nadal masz
problem z ortografią, szczególnie z pisownią „rz” po spółgłoskach. Przypomnij
sobie zasady i częściej korzystaj ze słownika ortograficznego.
IV Nieźle – dobry.
Możemy rozdać kartki i jednocześnie przeczytać komentarze głośno. Po zapoznaniu
się rodziców z komentarzami pytamy, który z powiedział Im najwięcej o tym,
co dziecko już umie i co powinno zrobić, żeby poprawić swoje umiejętności.
Prosimy też o zwrócenie uwagi na formę komentarza i odpowiedź, który z tych
komentarzy oni sami przyjęliby z najmniejszym buntem, pomimo tego, że zawiera
również uwagi negatywne. Możemy też zwrócić uwagę na różnicę między oceną
kształtującą i sumującą. Podsumowujemy wypowiedzi rodziców. Można zapisać
na tablicy cechy dobrej IZ. Mówimy rodzicom, że dzieci do niektórych swoich prac
będą takie właśnie informacje otrzymywać zamiast oceny.
Część II:
Jeżeli atmosfera jest sprzyjająca, możemy zaproponować rodzicom podział na grupy
i napisanie informacji zwrotnej osobiście. Każdej grupie wręczamy kartkę
z opisem trudnej wychowawczo sytuacji i prosimy o napisanie informacji zwrotnej
zgodnej z zapisanymi wcześniej regułami. Propozycje sytuacji do wykorzystania:
_ Uczeń uciekł z lekcji.
_ Dziecko nie chce odrabiać lekcji, ani się uczyć.
_ Dziecko zniszczyło rzeczy kolegi, który mu dokuczał.
_ Dziecko wszędzie rozrzuca swoje rzeczy.
Dajemy rodzicom czas na ustalenie i napisanie IZ. Czytamy głośno przygotowane IZ
(lub prosimy o to jedną osobę z grupy), konfrontując je z zapisanymi wcześniej
regułami.
12
III. W jaki sposób nauczyciel
rozpoczynający pracę z OK
może współpracować
z rodzicami?
GdyStopień nie jest najważniejszy i nie daje tego, co informacja zwrotna: nie
pokazuje dróg czy sposobów dalszego rozwoju, doskonalenia się. Ocena służy do
podsumowania jakiegoś etapu uczenia się, ale czy naprawdę uczymy się dla ocen?
Najważniejsze jest, aby wiedzieć, umieć, radzić sobie z rozwiązywaniem problemów.
Ocena tak naprawdę staje się istotna tylko kilka razy w życiu (najczęściej na
zakończenie jakiegoś etapu kształcenia, kiedy brana jest pod uwagę podczas
weryfikacji kandydatów do szkoły lub uczelni.) Ale czy nie łatwiej o wysokie oceny,
jeśli najpierw ktoś nam podpowie, jak pracować dalej, jak się doskonalić? Do tego
potrzebna jest informacja zwrotna. Myślę, że na szkoleniu najskuteczniej
wyeliminowałoby wątpliwości i obawy nauczycieli co do spotkania z rodzicami
przeprowadzenie symulacji takiego spotkania, kiedy uczestnicy wcielą się w role
rodziców niepewnych co do skuteczności OK, a prowadzący „okejowiec” wejdzie
w rolę nauczyciela prowadzącego takie spotkanie. Potem można spisać
chomisiaczki