Morrell_David_-_Podwójny_obraz_(SCAN-dal_1172).pdf

DAVID MORRELL

PODWÓJNY OBRAZ

Scan – dal

Nowe releasy

Stirlingowi Silliphantowi (1918-1996).

Za Route 66 , Naked City i wszystkie inne

wspaniałe rzeczy, które napisałeś, a które spowodowały,

że zechciałem zostać pisarzem.

Drogi przyjacielu, osiągnąłeś to, do czego dąży każdy

prawdziwy pisarz – zmieniłeś czyjeś życie.

Pojęcia „zrobić zdjęcie” i „sfotografować” nie są wymienne:

pierwsze odzwierciedla postawę zdobywczą, drugie przyjmującą.

Kiedy fotograf stanie się jednością z otaczającym światem,

można użyć pojęcia „stworzyć fotogram”, a określa ono stan w którym

zacierają się granice pomiędzy obiektem zewnętrznym a aktem twórczym.

Stieglitz powiedział mi kiedyś:

„Kiedy fotografuję, to tak jakbym się kochał!”

ANSEL ADAMS

JEDEN

Jama śmierdziała gliną, pleśnią i moczem. Miała niecały metr szerokości, nieco ponad dwa

długości i mniej niż metr głębokości. Jak płytki grób. Coltrane leżał tu od trzydziestu sześciu

godzin. Pod sobą miał gumowaną pałatkę, nad głową rozpiętą nylonową płachtę w kolorze ziemi,

zamocowaną uschłymi gałęziami i przysypaną dla kamuflażu sosnowymi igłami. Dwieście metrów

poniżej, u stóp lesistego zbocza, na którym się ukrywał, pojawiły się pojazdy. Najpierw wąskim

duktem wjechało na pustą polankę sześć wielkich ciężarówek, za nimi, z odbijającym się dalekim

echem łoskotem, pojawiły się spychacz i koparka. Kiedy konwój stanął obok mierzącego jakieś

piętnaście na trzydzieści metrów prostokąta niedawno przekopywanej ziemi, podmuch wiatru

sypnął na zmarznięty grunt śniegiem.

Coltrane z niepokojem spojrzał na spływające w dolinę coraz ciemniejsze chmury

i pomodlił się chwilę. Byłoby straszne, gdyby po tylu godzinach czekania pogoda obróciła się

przeciwko niemu. Uniósł jeden z czterech leżących przed nim aparatów, wyregulował teleobiektyw

i zaczął fotografować. Z ciężarówek zeskakiwali uzbrojeni w broń maszynową mężczyźni

w poszarpanych zimowych ubraniach, każdy z nich uważnie rozglądał się po otaczających

zboczach. Choć Coltrane dołożył wszelkich starań, by go nie odkryto, to kiedy kierowali wzrok

w jego kierunku, drętwiał. Ze strachu, że go zauważono, pochylił głowę i przywarł do dna jamy.

Kiedy mężczyźni obserwowali teren oddalony od jego kryjówki, Coltrane odetchnął i wrócił do

robienia zdjęć. Operatorom spychacza i koparki wydawał rozkazy mężczyzna, który miał klatkę

piersiową jak baryłka, twarz niczym połeć surowej wołowiny, pałąkowate nogi, szopę czarnych

włosów i sumiaste wąsiska.

Mam cię, draniu! Coltrane, niezdolny do opanowania podniecenia i uszczęśliwiony naciskał

spust migawki. W Tuzli członek komisji ONZ rozłożył przed nim mapę i wskazał kilkanaście

nowych miejsc, które zamierzano przebadać – oczywiście dopiero po tym jak inspektorzy skończą

przyglądać się tym, którymi zajmują się aktualnie. Plan pracy zależał w znacznym stopniu od

pogody, która – jako że kończył się listopad – robiła się coraz gorsza. Ale zanim inspektorzy dotrą

do wszystkich podejrzanych miejsc, ci których komisja mogłaby oskarżyć, zdążą usunąć wszystkie

obciążające ich dowody.

Z planowanych do inspekcji miejsc Coltrane wybrał to najbardziej odcięte od świata,

i jedynie dzięki umiejętności posługiwania się kompasem oraz wojskowej mapie udało mu się nie

zgubić w trakcie trudnego marszu przez niezliczone strumienie i górskie grzbiety. Kiedy obciążony

dwoma plecakami dotarł do tego zbocza, skrył się w krzakach i odczekał dwie godziny, obserwując

nieprzyjazną okolicę. Sprawdzał, czy ktoś go zauważył. Dopiero po zapadnięciu zmroku zrobił

sobie prymitywną kryjówkę i wycieńczony wpełzł do jamy. Miał ochotę zasnąć od razu, ale

wiedział, że musi przedtem coś zjeść: kanapki z serem i podeschnięte kiełbaski, które przyniósł

w plecaku. Zanim jednak zabrał się do kolacji, sprawdził aparaty.

Przez cały następny dzień i następną noc nie wychodził z lodowatej kryjówki, poruszał się

tylko by wziąć sobie kolejnych kilka kiełbasek, i popić je kawą z termosu czy przekręcić się na

bok, by oddać mocz do plastikowej butelki. Co jakiś czas ogarniało go zwątpienie i nabierał

przekonania, że marnuje czas i przyszedł nie tam, gdzie trzeba nic się tu nie będzie dziać i może

sobie iść. Obskurny bar w Tuzli, w którym przesiadywali jego koledzy fotoreporterzy, teraz

wydawał mu się nawet przytulny. Coltrane nie mógł jednak znieść myśli, że podda się

zniecierpliwieniu. Poddawanie się w ogóle nie leżało w jego naturze. Teraz rozpierała go radość, że

wytrzymał. Nie tylko robił znakomite zdjęcia tego, ale także dokumentował uczestnictwo

w zbrodniczym procederze człowieka uznawanego za podejrzanego numer jeden.

DRAGAN ILKOVIČ. Cóż za idealne nazwisko dla potwora.

Skurwiel postawił karabin przy burcie ciężarówki i oparł dłonie na szerokich biodrach, by

z satysfakcją przyglądać się, jak spychacz zaczyna orać ziemię. Podjechała koparka. Czując jak

serce wali mu o pałatkę, Coltrane robił zdjęcie za zdjęciem, szczęśliwy, że przyniósł ze sobą cztery

aparaty, każdy z innym obiektywem i filmem innej czułości – dwa z czarno-białym, dwa

z kolorowym – dzięki czemu nie będzie musiał marnować czasu na zmianę rolek.

Jeden z mężczyzn trzymających karabin krzyknął i gorączkowo wskazał coś, co odkopał

spychacz. Ilkovič podbiegł do tego miejsca, równocześnie wydając rozkazy operatorowi koparki.

Coltrane nie mógł dostrzec, co poruszyło ludzi na dole, widział tylko kłębiący się tłum, po chwili

jednak mężczyźni się rozdzielili i kilku z nich podbiegło do jednej z ciężarówek, by pomóc

wyładować resztę sprzętu. Kiedy Coltrane spojrzał znowu w wizjer teleobiektywu – zamarł

przerażony.

Widział ciała. Plątaninę niezliczonych ciał. Trupy musiały być wrzucane do masowego

grobu w pośpiechu, więc teraz nie można było rozpoznać, która noga należy do którego tułowia,

która ręka do którego ramienia a który kark do której głowy. Pod wpływem ciężaru spychacza

w dole powstała miazga. Ubrania zetlały, a ciało zdążyło odpaść od kości, toteż z gęstej gnijącej

masy wystawały szare kości i pozbawione ust zęby, szczerzące się do nieba w cichym wiecznym

cierpieniu.

W czasie wojny ta okolica wschodniej Bośni została wyznaczona na kontrolowaną przez

siły ONZ strefę bezpieczeństwa dla Muzułmanów. W poszukiwaniu ochrony spłynęło tu – z miejsc

odległych nawet o kilkaset kilometrów – piętnaście tysięcy ludzi, w efekcie czego teren stał się

niezwykle ważnym celem dla Serbów, którzy otoczyli go i zaczęli intensywnie ostrzeliwać,

zmuszając siły międzynarodowe do tego aby się wycofały. Ku zaskoczeniu obserwatorów,

Serbowie po zajęciu strefy puścili wolno dzieci. Zgwałcili za to wszystkie kobiety – przy

istniejących animozjach zmuszenie muzułmańskich kobiet do urodzenia serbskich dzieci było

gorsze niżby odebrano im życie. Jeśli zaś chodzi o mężczyzn… Z każdym zdjęciem do ust

Coltrane`a napływała żółć, jednak nieprzerwanie fotografował to, co zostało z Muzułman, których

Serbowie załadowali na ciężarówki, zawieźli do dalekich dolin, wykopali jamy w ziemi, ustawili

nad nimi szeregiem i masowo mordowali.

Podobno niektóre jamy zawierały do czterystu zwłok. Aby wymordować taką liczbę ludzi

trzeba było wielkiej nienawiści i determinacji. Serbowie przygotowali się do tego zadania. Kiedy

ostatni stojący nad dołem Muzułmanin został zabity strzałem w tył głowy, spychacze zasypywały

doły i sprawę uznawano za załatwioną – sprawnie i gładko. Tyle tylko, że po zakończeniu wojny

i podzieleniu Bośni na rejony serbskie, chorwackie i muzułmańskie, w ONZ zaczęto mówić

o zbrodniach przeciwko ludzkości. W Holandii powstał międzynarodowy trybunał i nagle wielu

serbskich dowódców, podobnych do Dragana Ilkoviča, trafiło na listę poszukiwanych zbrodniarzy

wojennych. Musieli więc posprzątać.

Ryk uruchomionego silnika zwrócił uwagę Coltrane`a na potężną maszynę, którą

mężczyźni wyładowali z ciężarówki. Z jednej strony urządzenie miało wielki lejek, z drugiej otwór

wylotowy – przypominało stosowany przez służby oczyszczania miasta rozdrabniarkę do likwidacji

złamanych gałęzi i przewróconych drzew. Po chwili Coltrane zrozumiał, że Dragan Ilkovič

przywiózł z jednej z pobliskich kopalń rozdrabniarkę skał. Koparka wrzucała w wielki lejek kości,

a z otworu wylotowego wystrzeliwał na ciężarówkę strumień okropnego granulatu, który miał

wylądować w kopalnianym szybie. Jak podejrzewał inspektor komisji ONZ, z którym rozmawiał

Coltrane, proceder taki trwał od pewnego czasu, nikt jednak nie był w stanie nic udowodnić.

Do dziś, z furią pomyślał Coltrane. Kątem oka zauważył, jak szybko ciemnieją i gęstnieją

chmury. Pojedyncze płatki śniegu zbiły się w białe obłoczki. Musiał się spieszyć. Zrobił zbliżenie

Ilkoviča, przekręcił obiektyw na szeroki kąt i w tym momencie poczuł, że staje mu serce.

Kamuflująca jego kryjówkę pałatka została zerwana.

Ktoś złapał go za ręce i pod pachy. Usłyszał gardłowe głosy. Został wyciągnięty z jamy tak

gwałtownym szarpnięciem, że ledwie zdążył złapać paski aparatów. Obrócono go i stał twarzą

w twarz z dwoma potężnymi, wściekłymi mężczyznami w zimowych kurtkach. Szukających

intruzów żołnierzy musiały ściągnąć trzaśnięcia migawek aparatów, które – rezonując

w zamkniętej jamie – spowodowały też, że Coltrane nie usłyszał zbliżających się kroków.

– Dobra, chłopaki, spokojnie. – Nie miał najmniejszej nadziei, że go rozumieją. Nawet

jednak jeśli ton jego głosu przekazywał im intencję, nie mieli najmniejszego zamiaru się uspokajać.

Popchnęli go. Coltrane próbował dalej. – Słuchajcie, tylko tu biwakuję. Nie zamierzam nic złego.

Może wezmę swoje rzeczy i sobie pójdę?

Mężczyźni zdjęli z ramion karabinki szturmowe.

Niejeden raz, zwłaszcza na początku swej kariery – w Nikaragui, potem w Libanie i Iraku –

miał do czynienia z uzbrojonymi ludźmi, którym nie podobało się, że robi zdjęcia. Zawsze ich

zainteresowanie skupiało się na aparatach, ale ci tutaj nie zwracali na nie uwagi. Kiedy unosili

broń, sprawiali wrażenie, że koncentrują się jedynie na jego klatce piersiowej.

Boże drogi… Nie zastanawiając się, zareagował. Udając, że zatacza się do tyłu, obrócił się

kawałek wokół własnej osi jakby chciał odzyskać równowagę, tyle tylko że nie przerwał ruchu lecz

wirował dalej, by zrobić pełen obrót i ponownie stanąć z oboma mężczyznami twarzą w twarz,

równocześnie robiąc zamach trzymanym za pasek najcięższym aparatem. Kiedy masywny

obiektyw trafił mężczyznę po prawej prosto w podbródek, rozległ się chrzęst pękającej kości.

Wydając z siebie jęk, żołnierz poleciał na swojego towarzysza i zbił go z nóg. Drugi padając,

pociągnął za spust i posyłał w górę serię. Z pobliskiego drzewa sypnęły się drzazgi.

Coltrane rzucił się na mężczyzn, którzy właśnie wpadali do jamy w ziemi. Ponownie

zamachnął się aparatem i trafił drugiego żołnierza prosto w czoło. Trysnęła krew, pod mężczyzną

ugięły się nogi.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: