Jan Fazlagić, © 2007-2008
Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
UWAGA: Wszelkie prawa zastrzeżone, wykorzystanie tekstu (np. w pracy licencjackiej) bez podania źródła jest naruszeniem praw autorskich i może skutkować odebraniem tytułu licencjata/magistra uzyskanego w nieuczciwy sposób.
Coraz częściej spotykamy się w mediach z przymiotnikiem „oparty na wiedzy” lub „intensywnie wykorzystujący wiedzę' (ang. knowledge-intensive, knowledge-rich, knowledge-based ). Najczęściej występuje on z rzeczownikiem „gospodarka”, „przedsiębiorstwo” lub „praca”. Niestety nie wiadomo dokładnie, co kryje się za tym określeniem. Jest ono interpretowane dość swobodnie. W opracowaniu poniższym zostanie przeprowadzona refleksyjna analiza tego przymiotnika wraz z próbą bardziej precyzyjnego zdefiniowania określenia „oparty na wiedzy”.
W poszukiwaniu inspiracji (w historii Polski)
W powszechnej opinii w roku 1920 nad Wisłą zdarzył się cud. Polska armia pokonała Armię Rosyjską, która chciała powtórzyć manewr z czasów Powstania Listopadowego (1831 roku). Polska Armia dosłownie w ostatniej chwili pokonała Rosjan (w Poznaniu przygotowywano już wtedy siedzibę rządu na wypadek upadku Warszawy). Jednak jak się okazuje w wyniku najnowszych badań historyków Piłsudski i jego sztab dysponował wiedzą, jakiej do jego czasów nie posiadał żaden dowódca w żadnej wojnie. Mozna powiedzieć, że zwycięsto polskie w 1920 było „oparte na wiedzy” – nie zadecydował heroizmnie (tego nie brakowało w przegranej kampanii wrześniowej 1939 roku) ani zasoby materiałowe (tych brakowało Polsce w zasadzie w każdej kampanii po wiktorii wiedeńskiej 1683 roku). Wojna 1920 roku była wyjątkowa: prowadziły ją szybkie formacje kawalerii na równinach wschodniej Polski, teren był zbyt rozległy by „pokryć” wojskiem cały teatr wojenny. Trzeba było wiedzy o przeciwniku aby wygrać. Wojska posiadały już wtedy radiostacje. W związku z tym prowadzenie wojny opierało się na szybkości działania. Polski wywiad wojskowy dostarczał informacji, które były zbierane przez 6 radiostacji (25% wszystkich urządzeń). Radiostacje były wówczas urzędami high-tech w wojsku, dlatego poświecenie ¼ zasobów na pozyskiwanie wiedzy o nieprzyjacielu oznaczało, że pozyskiwanie wiedzy jest cenniejsze od jej przekazywania. Ruch ten wydawał się nieracjonalny – radiostacje służba przede wszystkim do utrzymywania łączności Niedawno okazał się, że polscy kryptolodzy rozszyfrowali kilka tysięcy depesz sowieckich. Rozpoznanie przeciwnika było robione metodycznie: prowadzono ewidencję nieprzyjacielskich jednostek, personaliów, składu, uzbrojenia, nastrojów itd. Informacje porządkowane ze względu na armie i jednostki, których dotyczyły. Depesze pochodziły z różnych szczebli dowodzenia, więc samo zestawienie interpretacji naczelnego dowództwa rosyjskiego z nastrojami i opiniami dowódców niższego szczebla było cennym źródłem wiedzy. Jeśli chodzi o skład zespołu odpowiedzialnego za rozszyfrowywanie informacji od Rosjan to znalazły się w nim takie osoby jak ppłk. armii Austro węgierskiej Józef Rybak, szef centrali wywiadu wojskowego w Niepodległej Polsce, Ignacy Matuszewski, tłumacz, publicysta, tłumacz, major Karol Bołdeskuł, w czasie I wojny światowej, szef radiowywiadu państw centralnych na froncie wschodnim, znał polski, ukraiński, niemiecki, francuski, nie znał rosyjskiego, prawa ręka płk. Maksa Rongego, szefa wywiadu armii austrowęgierkiej; Jan Kowalewski, geniusz-samouk w zakresie kryptologii, dla zabawy, przypadkowo odczytał pierwszą rosyjską depeszę w roku 1919 r.).
Z powyższego historycznego przykładu można sobie wyrobić pewien pogląd na temat tego, czym jest oparte na wiedzy działanie.
1. Wiedza jest (powinna) być zwykle wykorzystywania tam, gdzie jest deficyt innych zasobów. Polska armia w roku 1920 miała 900 tys. ludzi pod bronią i było ta niemal maksimum tego, co byliśmy w stanie wystawić. Rosja miała wówczas 5 mln ludzi pod bronią i olbrzymie rezerwy oraz pole do manewru. W czasie bitwy Warszawskiej mieliśmy za plecami pas głębokości 300- 400 km (do granicy Niemieckiej) - Rosjanie nieograniczone przestrzenie na ewentualny odwrót.
2. Wiedza pochodzi z trafnej interpretacji i koordynacji informacji.
3. Interpretacja informacji jest możliwa, gdy utalentowani ludzie o unikatowych kompetencjach 5% z doświadczeniem rozpoczną pracę w systemie.
4. Utalentowani ludzie muszą pracować w zespole.
5. Potrzebne jest wsparcie technologiczne (6 z 26 radiostacji).
6. Tworzenie wiedzy musi być wpisane w wielki plan strategiczny, w wyżej opisanym przypadku plan ten realizował Józef, Piłsudski, który sam stworzył zespół pozyskiwania wiedzy.
Społeczeństwo oparte na wiedzy
Wydaje się, że praźródłem dla rozwoju gospodarki opartej na wiedzy i funkcjonujących w nim organizacji opartych na wiedzy jest społeczeństwo wiedzy . Rozwój społeczeństwa wiedzy miał miejsce mniej więcej w XVI wieku w Europie. Do tego czasu ani cywilizacja arabska ani chińska bądź hinduska znajdowały się na podobnym lub wyższym poziomie zaawansowanie cywilizacyjnego jak zachodni Europejczycy. Jednak w XVI wieku nie obserwujemy w wcale masowego napływu ludności do miast ani do uniwersytetów. Społeczeństwo wiedzy ma swój początek w rozwoju udanych karier naukowych, wojskowych i politycznych garstki stanowiącej elitę intelektualną zachodniej Europy. Nie można powiedzieć, że rozwój społeczeństwa wiedzy musi być zjawiskiem masowym. Przeciwnie - decyduje rozwój jakościowy. Jego rozwój jest raczej zapoczątkowywany prze usunięcie hamulców dla rozwoju intelektualnego elit w danym kraju niż zwiększenie udziału całego społeczeństwa w rozwoju intelektualnym np. rozwój Państwa Pruskiego (znanego nie tylko z sukcesów militarnych, lecz także z wprowadzenia pierwszego na świecie obowi...
Wiciu9116