Uniwersytet Łódzki
Wydział Nauk o Wychowaniu
Olga Maroszek
Rola wychowawcza współczesnych filmów animowanych w recepcji dzieci w wieku przedszkolnym.
Praca magisterska
napisana pod kierunkiem
prof. dr hab. Mirosławy Zalewskiej - Pawlak
Łódź 2004hab,. magisterska napisana pod kiernkiem dzieci w gry komputerowe może powodować przewrażliwienie uczuciowe.knej.gacone przez
Spis treści:
Wstęp 3
Rozdział I : Istota i historia filmu animowanego. 6
1. Co to jest film animowany? 6
2. Historia filmu animowanego oraz jego najsłynniejsi twórcy. 8
3. Film animowany dziś. Nowe drogi animacji. 17
Rozdział II : Dziecko w wieku przedszkolnym jako odbiorca przekazu 19
filmowego.
przedszkolnym. 19
4.Właściwości odbioru filmu animowanego przez dziecko w wieku przedszkolnym. 44
Rozdział III : Analiza pedagogiczna świata przedstawionego we
współczesnych filmach animowanych dla dzieci. 51
Rozdział IV : Współczesne filmy animowane w recepcji dzieci w wieku
przedszkolnym oraz w opinii nauczycielek przedszkola – badania
własne. 84
1. Przedmiot, cel i problem badawczy. 84
2. Metody, techniki i narzędzia badawcze. 85
3. Wyniki badań nad recepcją filmów animowanych przez dzieci w wieku przedszkolnym oraz
w opinii nauczycielek przedszkola. 87
a) Charakterystyka terenu badań. 87
b) Analiza wywiadów z dziećmi 88
c) Analiza wywiadów z nauczycielkami przedszkola 94
Zakończenie 98
Bibliografia 99
Aneks 101
WSTĘP
Telewizja opanowała świat. Telewizor stał się najpopularniejszym sprzętem w
naszych domach. Jest ciągle udoskonalany i wykorzystywany. Poświęcamy mu swój czas i uwagę. Zawdzięczamy mu odpoczynek, kontakt ze światem, różnorodne informacje, emocje, przeżycia, porady, wskazówki, recepty, a w efekcie „telewizyjny styl życia”. Coraz większa grupa odbiorców ma coraz więcej problemów z wybieraniem, selekcjonowaniem i porządkowaniem, a nawet zrozumieniem informacji płynących z telewizyjnego ekranu. W efekcie telewizja stała się dość inwazyjnym elementem rzeczywistości. Wiele pokoleń pod jej wpływem pozostaje od urodzenia. Na dzieci treści przekazywane przez telewizję mają największy wpływ. Film animowany jako osobny gatunek pojawił się w kulturze już pod koniec XIX stulecia i bardzo szybko zaskarbił sobie sympatię widzów. Rozwijał się bardzo szybko dzięki ogromnemu wkładowi wielkich pionierów techniki animacji, jak również dzięki takim geniuszom, jak choćby Walt Disney. Film animowany zyskał największe powodzenie u widowni dziecięcej i do dziś jest z nią najbardziej kojarzony. Przez 100 lat technika animacji rozwinęła się ogromnie, a ostatnio jej rozwój jest wyjątkowo dynamiczny, głównie dzięki udziałowi techniki komputerowej. Wciąż powstają nowe filmy animowane, które dzięki nowoczesnej technice powstają o wiele szybciej i sprawniej, niż dawniej. Gatunek ten jest nadal bardzo popularną formą wyrazu, jego sława zdaje się nie przemijać.
Filmy animowane stały się gatunkiem, za pomocą którego pokazywana jest dzieciom rzeczywistość. Potocznie mówi się o nich „kreskówki”- powstały specjalne kanały telewizyjne, które nadają tylko takie filmy przeznaczone dla dzieci. Kreskówki pokazują dzieciom rzeczywistość kolorową, fantastyczną, baśniową, słowem świat, który często nie istnieje naprawdę, zupełnie wymyślony i jest to na pewno cecha, która sprawia, że filmy te są uwielbiane przez dziecięcą publiczność. Kreskówki mogą pokazać wszystko to, co niemożliwe w realnym świecie. Mają ogromny wpływ na psychikę, wyobraźnię dzieci. Mogą oddziaływać zarówno pozytywnie jak i negatywnie, wszystko zależy od treści przez nie przekazywanych.
W początkach istnienia, filmy animowane pokazywały zabawne perypetie wesołych bohaterów ( Myszka Miki, Kaczor Donald, Marynarz Popeye, Tom i Jerry), stopniowo zaś wydłużały się i zaczęły prezentować bardziej skomplikowane treściowo historie. Z upływem lat treści zawarte w kreskówkach zaczęły stawać się nacechowane coraz większą dawką agresji i wulgarności i pustki emocjonalnej, a współcześnie ich wpływ na dzieci zdaje się być bardziej negatywny niż pozytywny. Stało się to ostatnio coraz bardziej zauważalne i zaczęło urastać do rangi problemu. To kultura amerykańska wdarła się brutalnie na ekrany telewizorów i zaczęła królować na ekranach na całym świecie. Refleksje takie nieuchronnie prowadzą do zadania sobie pytania, jakie będą dzieci wychowane od urodzenia na takich kreskówkach, na takiej kulturze. Czy współczesne filmy animowane mogą mieć pozytywny wpływ wychowawczy na dzieci najmłodsze, w wieku przedszkolnym? To pytanie zrodziło potrzebę napisania poniższej pracy.
Literatura dotycząca filmów animowanych oraz ich twórców, była trudno dostępna i znikoma. Materiał dotyczący charakterystyki dziecka przedszkolnego był ogromny, podobnie dużo zostało napisane, zwłaszcza ostatnio, na temat wpływu telewizji, filmów animowanych na dzieci.
Pierwszy rozdział niniejszej pracy mówi o tym, czym jest film animowany, jaka jest jego historia, jego teraźniejszość i przyszłość. Zostają w nim nakreślone sylwetki wielkich twórców techniki animacji.
Kolejny rozdział przedstawia dziecko w wieku przedszkolnym, jako potencjalnego odbiorcę filmu animowanego, zawiera charakterystykę rozwoju dziecka przedszkolnego, mówi o jego przeżyciach i upodobaniach w tym wieku, a także możliwościach recepcji i właściwościach odbioru filmu animowanego.
Rozdział trzeci poświęcony jest szczegółowej analizie wybranych współczesnych filmów animowanych dla dzieci, porusza także problem agresji i przemocy w kreskówkach oraz poszukuje aspektu wychowawczego we współczesnych filmach animowanych dla dzieci.
Ostatni, czwarty, rozdział zawiera omówienie wywiadów dotyczących recepcji filmów animowanych, przeprowadzonych z dziećmi w wieku przedszkolnym oraz nauczycielkami przedszkola, a także określa przedmiot, cel i problem badawczy oraz metody, techniki i narzędzia badawcze, które zostały użyte do przeprowadzenia badań. Uogólnienia i wnioski przedstawiono w zakończeniu pracy.
ROZDZIAŁ I:
Istota i historia filmu animowanego.
1. Co to jest film animowany?
Walt Disney wspomina:” Kiedy po raz pierwszy jechałem do Hollywood, spotkałem w pociągu chłopaka. To była historia z gatunku tych, jakie doprowadzają człowieka do szału. Stałem na tylnej platformie. Miałem marynarkę i spodnie, które do siebie nie pasowały, ale jeschałem pierwszą klasą. Zacząłem z nim rozmawiać. Spytał: „ Jedziesz do Kaliforni?” Odpowiedziałem, że tak, tam właśnie jadę. „A czym się będziesz zajmował?” Odpowiedziałem: „Filmem”. A on spytał:”Naprawdę? Cóż znam kogoś z branży filmowej. A co ty potrafisz? A ja na to: „ Robię filmy animowane.” Chłopak jęknął: „Ojej” i zabrzmiało to tak, jakbym powiedział, ze czyszczę latryny (…) Myślałem o tym chłopaku z tylnej platformy podczas premiery „ Królewny Śnieżki”. I takie „byle co” ujrzało swiatło dzienne, obiegło cały świat i przyniosło wpływy w wysokości osmiu milionów dolarów.[1]
Na temat filmu animowanego wiedza w społeczeństwie jest bardzo nikła i wciąż jest to gatunek traktowany jako mniej wartościowy od powszechnie znanego i uznawanego filmu aktorskiego, nie docenia się jego siły oddziaływania, zwłaszcza na dzieci. Ludzie nie doceniają kreskówek, sądzą, że to gatunek pośledni. I choć praca ta poświęcona będzie właśnie filmom animowanym dla dzieci, to nie można nie nadmienić, że film animowany to sztuka skierowana nie tylko do małych odbiorców, ale tak samo do dorosłych i nie zrodziła się od razu z myślą o tych pierwszych.
Polska literatura doczekała się bardzo niewielu publikacji poświęconych w całości filmom animowanym- tak naprawdę dwóch i to wcale nie o filmach dla dzieci. To niewiele jak na kraj, któremu film animowany nie jest obcy.
Film rysunkowy jest tylko jesfną z odmian filmu animowanego ( istnieję także filmy lalkowe – np. „Miś Uszatek”, jak także animacja rysunków z żywymi aktorami), która kreuje wolny od ograniczeń fizycznych świat przedstawiony, ukazywany za pomocą pojedynczych, ręcznie rysowanych na celuloidowych planszach, obrazów faz ruchów postaci oraz tła. Rejestrowane kolejno na taśmie filmowej, a następnie wyświetlane ze standardową szybkością 24 ( w telewizji 25) klatek na sekundę, rysunki dają na ekranie wrażenie niezwykłej płynności ruchu. Klasyczna animacja jest techniką niezwykle pracochłonną. Do wykonania krótkiego dziesięciominutowego filmu rysunkowego potrzeba teoretycznie 14400 osobnych rysunków, w praktyce liczba ta bywa mniejsza ze względu na możliwość rezygnacji z niektórych faz pośrednich i rozrzedzania częstotliwości klatek na sekundę. Początki filmu rysunkowego sięgają prehistorii kinematografii.[2]
Do najwybitniejszych osiągnięć w dziedzinie animacji rysunkowej należą niewątpliwie klasyczne filmy Walta Disneya oraz serie „ Tom i Jerry” i „Bugs Bunny” autorstwa tandemu Hannah- Barbera. Techniką tą realizuje się również filmy pełnometrażowe ( m. in. „ Królewna Śnieżka” z 1937 roku).
Pierwszy aparat do pokazu ruchomych obrazów, opatentowany w 1877 roku przez Emile’a Reynauda to praksinoskop. Składał się on z obrotowego bębna, po którego wewnętrznej stronie umieszczono taśmę z rysunkami faz ruchu oraz umieszczonego w środku cylindra z lusterkami, w których widz oglądał ruchomy obraz.[3] Dalszą fazę rozwoju stanowił zootrop – aparat symulujący ciągłość ruchu poprzez ukazywanie serii szybko przemieszczających się obrazów na taśmie papierowej umieszczonej wewnątrz obrotowego bębna z pionowymi szczelinami. Wynalazcą zootropu popularnego do końca dziewiętnastego stulecia był w 1883 roku William George Horner.[4]
2. Historia filmu animowanego oraz jego najsłynniejsi twórcy.
Film animowany jest bardzo specyficzną dyscypliną twórczą zawieszoną między sztukami pięknymi i kinem, niezwykle czasochłonną, uprawianą przez specyficzny gatunek artystów, na ogół traktowana po macoszemu przez historyków kina, obca również krytykom sztuki. Zaspokaja ona jedno z najstarszych pragnień artystów: puścić obrazy w ruch, uwolnić wytwory wyobraźni.[5]
Siła oddziaływania filmu animowanego ma charakter wręcz irracjonalny. Świat animacji jest całkowicie sztuczny, nie można go pomylić z rzeczywistością, w której żyjemy, a mimo to możemy mieć wrążenie, że dotyczą nas bardziej niż gdyby były grane przez aktorów.
Teoria i estetyka filmu animowanego w Polsce zrodziła się wraz z pierwszą wielką polską teorią filmową. Krytyk filmowy K. Irzykowski stwierdził, że „ Film zwykły jest (…) namiastką tymczasową filmu malarskiego”.[6] Irzykowski wierzył, że film animowany stannowi przyszłość kina i przyznał mu wysoką rangę. Przedstawił następujące argumenty:
1. Jedynie film animowany daje artyście możliwość bezpośredniego wyrażania swojej indywidualności, bowiem autor idei nie wypowiada się w nim za pośrednictwem reżysera, aktora czy scenografa.
2. Artysta nie jest również skrępowany w wyborze treści, przez co należy zrozumieć, że absolutnie dowolnie może ksztaltować materiał i swoją wizję.
Film rysunkowy Irzykowski[7] uważał za pierwotną formę filmu, biorącą swój początek w epoce przedkinowej, której szanse rozwoju dał dopiero wynalazek kamery i projektora.
W historii filmu animowanego wciąż widnieje wiele białych plam i trwają spory o jego początek; różnie historycy tego gatunku podają różne daty i nazwiska. Tak więc ile lat liczy sobie film animowany? Chodzi o filmy realizowane na taśmie filmowej, nie zaś rysowane na papierowych wstęgach. Niektórzy autorzy podają, że „(…) najwcześniejsze kreskówki realizował James Stuart Blackton („ Komiczne fazy śmiesznych min”, 1906) i Winsor McCay ( „Mały Nemo”, 1911). Jednak dopiero „Sen Artysty” Johna R.Braya z 1913 roku dowiódł, że film animowany może zainteresować kinową publiczność.[8] Inni autorzy[9] pierwszeństwo przypisują Emilowi Cohlowi ( „Fantasmagorie”, 1908), czy Segundo de Chomonowi ( „ Elektryczny Hotel”, 1905). Na kilka lat przed nimi całkiem udane filmy animowane robił Athur Melbourne-Cooper. Wyprodukował on reklamówki animowane już w 1897 roku, a w 1899 roku film z animowanymi zapałkami dla wsparcia brytyjskich żołnierzy biorących udział w wojnie burskiej. W 1907 roku powstał film lalkowy „Sny z krainy zabawek” opowiadający o tym, jak pewnemu chłopcu przyśniło się, że ożyły jego zabawki. Technika zdjęć poklatkowych jest właściwie tak stara jak kinematograf.
...
assert