Prawo do rzeczy.PDF

http://e-prawnik.pl

Ogólne zasady

Prawo do rzeczy

Data: 19-01-2009 r.

Na czym polega konstrukcja "prawa do rzeczy"?

Wielu z nas słyszało o skardze pauliañskiej, która stanowi ochronê wierzyciela przed nieuczciwymi

działaniami dłu¿nika, a konkretnie - przed jego niewypłacalnoœci¹, do której sam siê doprowadza. Co jednak,

gdy wierzycielowi chodzi o konkretny przedmiot, jaki znajduje siê w maj¹tku dłu¿nika? Dłu¿nik mo¿e siê go

pozbyæ i nadal byæ wypłacalny, co sprawia, ¿e skarga pauliañska nie bêdzie mogła byæ zastosowana. Czy

prawo przewiduje jak¹œ inn¹ formê ochrony wierzyciela? I czy dotyczy to tylko roszczeñ o konkretny

przedmiot, a mo¿e ka¿dego roszczenia? Jakie s¹ warunki, by z takiej ochrony skorzystaæ?

Przykład:

WyobraŸmy sobie nastêpuj¹c¹ sytuacjê: Piotr po długich poszukiwaniach znalazł wymarzon¹ działkê na

budowê domu. Zawarł z jej właœcicielem - Pawłem umowê przedwstêpn¹ o przeniesienie

własnoœci nieruchomoœci w formie aktu notarialnego. Taka umowa nie przenosi jeszcze własnoœci, ale

tworzy po stronie Pawła zobowi¹zanie do jej przeniesienia w przyszłoœci. Forma aktu notarialnego sprawia,

¿e Piotr mógłby dochodziæ zawarcia umowy właœciwej przed s¹dem. Tymczasem do Pawła w miêdzyczasie

zgłosił siê inny kupiec i zaproponował znacznie lepsz¹ cenê. Paweł sprzedał tej osobie działkê. Nie mo¿e ju¿

zatem wywi¹zaæ siê z umowy wobec Piotra.

Piotr mo¿e oczywiœcie ¿¹daæ odszkodowania z tytułu niewykonania umowy, ale - jak wiadomo - ł¹czy siê to

z reguły z koniecznoœci¹ przeprowadzenia postêpowania egzekucyjnego, a nie jest pewne, czy Paweł jest

wypłacalny. Poza tym Piotr potrzebuje konkretnej działki, a nie pieniêdzy. Prawo przewiduje pewien sposób

obrony interesów Pawła.

Przepis art. 59 k.c. stanowi, i¿ w razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub czêœciowo

niemo¿liwym zadoœæuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta mo¿e ¿¹daæ uznania umowy za

bezskuteczn¹ w stosunku do niej, je¿eli strony o jej roszczeniu wiedziały albo je¿eli umowa była

nieodpłatna .

Tak właœnie było w przedstawionej wy¿ej sytuacji: osoba A (Piotr) ma roszczenie do osoby B (Paweł).

Nastêpnie osoba B (Paweł) zawiera z osob¹ trzeci¹ C (Krzysztofem) umowê, której wykonanie całkowicie lub

czêœciowo uniemo¿liwia spełnienie roszczenia B wobec A.

Taka konstrukcja prawna wywodzi siê jeszcze z czasów œredniowiecza - wtedy znana była pod nazw¹ ius ad

rem . "Znikła" w XIX wieku, ale na nowo została wprowadzona do obecnie obowi¹zuj¹cego Kodeksu

cywilnego (który wszedł w ¿ycie w 1965 roku).

Warunki skorzystania z art. 59 k.c.

Oczywiœcie art. 59 k.c. ma zastosowanie nie tylko do umów dotycz¹cych nieruchomoœci, ale tak¿e do

wszelkich innych roszczeñ . Najczêœciej jednak chodziæ bêdzie o naruszenie prawa do indywidualnie

okreœlonej rzeczy (np. nieruchomoœci).

Trzeba pamiêtaæ, ¿e niemo¿liwoœæ zaspokojenia musi bezpoœrednio wynikaæ z wykonania umowy zawartej z

osob¹ trzeci¹. Zwraca te¿ uwagê, ¿e jeœli była to umowa odpłatna , to trzeba udowodniæ, ¿e obie strony (B i C

z naszego schematu) wiedziały o roszczeniu (osoby A). Ciê¿ar dowodu spoczywa na osobie A. Od razu

trzeba powiedzieæ, i¿ jest to doœæ trudne, bo udowodniæ, ¿e ktoœ o czymœ wie, mo¿na tylko w drodze dowodów

poœrednich (mo¿na np. udowodniæ, ¿e ktoœ osobie C o tym mówił). Gdy umowa jest nieodpłatna (jak np.

darowizna, u¿yczenie), wtedy sytuacja osoby A jest znacznie łatwiejsza (w prawie polskim istnieje ogólna

zasada, ¿e czynnoœci nieodpłatne s¹ gorzej chronione).

Przykłady:

Anna zawarła umowê z Agnieszk¹, na podstawie której Agnieszka miała wyszukaæ nieruchomoœæ, nabyæ j¹ we

własnym imieniu, a nastêpnie odsprzedaæ Annie. Agnieszka nieruchomoœæ znalazła i kupiła, ale sprzedała j¹

Anecie, która zaproponowała znacznie lepsz¹ cenê. W tej sytuacji Anna mo¿e skorzystaæ z art. 59 k.c. - o ile

Aneta wiedziała o roszczeniu.

Jan wynaj¹ł lokal Józefowi. Na podstawie tej umowy Józef mo¿e ¿¹daæ od Jana, ¿eby mu ów lokal udostêpnił

(np. przez wydanie klucza). Jan tymczasem zawarł drug¹ umowê u¿yczenia z Witoldem, dotycz¹c¹ tego

samego lokalu. W efekcie nie mo¿e go wydaæ Józefowi

. Znów Józef mo¿e skorzystaæ z art. 59 k.c. - a poniewa¿ u¿yczenie jest nieodpłatne, Witold nie musiał wiedzieæ

o roszczeniu Pawła.

O bezskutecznoœci orzeka s¹d. Powództwo wytacza osoba A przeciw osobom B i C . Trzeba uwa¿aæ na termin

- osoba A mo¿e wytoczyæ powództwo tylko w ci¹gu roku od zawarcia umowy . Po tym okresie prawo do

zaskar¿enia umowy bezpowrotnie gaœnie.

Bezskutecznoœæ oznacza, i¿ osoba A mo¿e ¿¹daæ spełnienia œwiadczenia, tak jakby B i C umowy w ogóle nie

zawarli. W naszym przykładzie Józef mógłby zatem ¿¹daæ od Jana wydania lokalu. Fakt u¿yczenia go

Witoldowi nie bêdzie tu miał ¿adnego znaczenia. Wobec Józefa umowa jest bowiem bezskuteczna - ale tylko

wobec Józefa - bo trzeba pamiêtaæ, ¿e bezskutecznoœæ w przypadku art. 59 k.c. jest wzglêdna , czyli działa

tylko wobec osoby, która wytoczyła powództwo, a nie w ogóle.

Art. 59 k.c. a skarga pauliañska

Warto zauwa¿yæ, ¿e mimo pewnych podobieñstw, konstrukcja prawna z art. 59 k.c. ró¿ni siê znacznie od

skargi pauliañskiej . Wystarczy zwróciæ uwagê choæby na fakt, ¿e przede wszystkim dotyczy raczej

zobowi¹zañ niepieniê¿nych, podczas gdy skarga - pieniê¿nych (tam chodzi o niewypłacalnoœæ dłu¿nika, któr¹

trzeba wykazaæ); nie trzeba te¿ ustalaæ, ¿e czynnoœæ prawna została dokonana ze œwiadomoœci¹

pokrzywdzenia wierzyciela. Inne s¹ terminy na dochodzenie roszczeñ (przy skardze - 5 lat od daty czynnoœci

prawnej), poza tym przy skardze pauliañskiej pozywana jest tylko osoba trzecia.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zmianami)

http://e-prawnik.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: