TEORIA I METODYKA KINEZYTERAPII – NOTATKI Z WYKŁADÓW
1. Wykład - 04.03.2007 r.
Kinezyterapia - część rehabilitacji
Rehabilitacja – pochodzi z j.łac. od słowa habilitas co oznacza sprawność, zręczność. Re – powrót (rehabilitacja – powrót do sprawności).
„Celem rehabilitacji jest przywrócenie choremu utraconych sprawności lub jeżeli to możliwe wyrobienie sprawności zastępczych, które wyrównają ubytki funkcjonalne” – prof. Dega.
„Ruch jest lekiem bez substancji i opakowania. Podany z sercem i wiedzą czyni ten lek niezastąpionym” – prof. Dega.
„ Należy pamiętać, że ruch to jest zdrowie a bezruch śmierć”- Pascal
Podstawą rehabilitacji medycznej jest kinezoterapia, która jest podstawą dalszej rehabilitacji. Kinetos – ruch, człowiek ruchowy, terapeja – leczenie.
Prawa Kompensacji Anochina
Kompensacja – jest to zdolność organizmu na zasadzie zastosowania…
I prawo Anochina – każdy żywy organizm ma mechanizmy fizjologiczne pozwalające na zastąpienie funkcji różnych narządów, których prawidłowe funkcjonowanie zostało zaburzone.
II. Uruchomienie rezerw kompensacyjnych może nastąpić tylko w sytuacji zaburzenia podstawowych mechanizmów fizjologicznych, które są odpowiedzialne za daną funkcję.
III. Procesy kompensacji zostają uruchomione bez udziału woli i niezależnie od tego, który narząd uległ uszkodzeniu. Ten samoistny proces przeważnie nie jest korzystny dla odzyskania utraconej funkcji i dlatego wymaga sterowania między innymi przez kinezoterapię.
IV. Powrót i redukcja utraconych funkcji nie jest procesem trwałym. Dlatego wymaga ona stałej stymulacji poprzez stosowanie korzystnie dobranych bodźców fizjologicznych. Skuteczność takich działań zawsze powinna być udokumentowana i potwierdzona.
Czynniki wpływające na zakres kompensacji:
- umiejscowienie uszkodzenia
- szybkość powstawania uszkodzenia
- rozmiar uszkodzenia
- ogólny stan zdrowia
- kwestia motywacji
- wiek chorego
- sposób pobudzania i sterowania organizmem
Obowiązuje zasada możliwie jak najwcześniejszego leczenia ruchem.
2.Zabezpiecza przed wykształceniem się wadliwych stereotypów ruchu
3.Zapobiega powstawaniu wtórnych zmian w ukł. kostno-mięśniowym
4.Zapobiega powikłaniom w ukł. krążenia, ukł. oddechowym, które to powikłania powstają na skutek bezruchu.
Wywiad
Badanie kliniczne chorego:
-oglądanie (od kolca do podłoża) (od kolca do kostki)
-zmierzyć długość względną i bezwzględną kończyn
-pomiar obwodów na zasadzie porównań strony lewej i prawej
-pomiar zakresu ruchu w stawach
-pomiar siły mięśniowej (wg. Skali Loveta) za pomocą mostków tensometrycznych
-ocena stanu funkcjonalnego
-testy neurologiczne
Pomiar siły mięśniowej za pomocą testu Loveta
1. jeżeli stwierdzony brak śladu napięcia mięśnia przy próbie wykonania dowolnego ruchu to siłę oceniamy na 0
2. jeżeli stwierdzony ślad napięcia mięśnia przy próbie wykonania dowolnego ruchu to siłę oceniamy na 1 lub 10% mięśnia zdrowego
3. jeżeli chory potrafi wykonać ruch w pełnym zakresie, ale w warunkach pełnego obciążenia wtedy określamy siłę na 2 lub 25% mięśnia zdrowego
4. wykonanie ruchu w pełnym zakresie przeciw sile ciężkości kończyny wówczas siłę oceniamy na 3 lub 50% siły mięśnia zdrowego
5. ruch w pełnym zakresie przeciw sile ciężkości kończyny z niewielkim oporem, wówczas siłę określamy na 4 lub 75% siły mięśnia zdrowego
6. ruch w pełnym zakresie przeciw sile ciężkości kończyny z maksymalnym oporem, wówczas siłę oceniamy na 5 lub 100% siły mięśnia zdrowego
Zasady
1.pozycje wyjściowe do badania muszą być tak dobierane, aby zapewniły testowanemu mięśniowi lub grupie mięśni takie warunki, aby one maksymalnie zbliżone były do skurczu izolowanego
2. pozycja badania powinna eliminować wspomaganie ruchu przez mięśnie antagonistyczne
3. należy zapewnić odpowiednią stabilizację bezpieczeństwo ruchu
4. często choremu trzeba pokazać ruch
5. nie ma izolowanego działania mięśnia, natomiast są określone pozycje izolowane, w których dany mięsień działa i właściwie w tych pozycjach można wyłączyć działanie mięśni synergistycznych, a taka sytuacja pozwala uwidocznić porażenie lub niedowład danego mięśnia
Układ kostny
-ćwiczenia wpływają na sprężystość i elastyczność więzadeł i torebek
- ćwiczenia poprawiają uwapnienie i ukrwienie tkanki kostnej
- ćwiczenia kształtują powierzchnie stawowe
Układ mięśniowy
- ćwiczenia zwiększają siłę i masę mięśniową
- ćwiczenia zwiększają utrzymanie prawidłowej długości i elastyczności mięśnia
- ćwiczenia zwiększają utrzymanie i rozwijanie zdolności do reagowania mięśni na bodźce układu nerwowego
- skurcz i rozkurcz mięśnia wspomaga prawidłowe krążenie krwi i wspomaga odpływ chłonki
- dobry dopływ krwi tętniczej zapewnia dostarczenie odpowiedniej ilości tlenu i glikogenu
- dobry odpływ krwi żylnej zapewnia prawidłowe usuwanie produktów przemiany materii
- serce nazywano mięśniem obwodowym
Układ nerwowy
- każdy ruch to bodziec dla ukł. nerwowego, jednocześnie ruch może być reakcją tego układu
- bierny ruch kończyny zmienia jej ułożenie, powoduje rozciąganie torebek stawowych więzadeł i mięśni, czyli działa jak bodziec propriocentywny
- ćwiczenia czynne są czynnikiem, które pobudzają ośrodkowy ukł. nerwowy
- czynne ruchy rozwijają pamięć ruchową
- czynne ruchy rozwijają szybkość i łatwość reagowania na bodźce zewnętrzne
- ćwiczenia specjalne zmniejszają zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej
Układ oddechowy
- ćwiczenia warunkują prawidłowe oddychanie
- ćwiczenia przyczyniają się do zwiększenia pojemności płuc a to wpływa na poprawę utlenowania krwi
- ćwiczenia wpływają na kształt klatki piersiowej, a zatem na naszą postawę
- sprawny ukł. oddechowy ma zasadniczy wpływ na ogólną sprawność człowieka
Układ krążenia
- ćwiczenia poprawiają wydolność i sprawność mięśnia sercowego
- ćwiczenia poprawiają wydolność ukł. obwodowego zapewniając dobre ukrwienie tętnicze oraz dobry odpływ żylny i chłonny
Układ trawienia i moczowo-płciowy
- ćwiczenia poprawiają sprawność mięśniówki gładkiej mimo, że świadomie nie mamy na to wpływu
- ćwiczenia wpływają na ograniczenie powstawania wszelkiego rodzaju zalegań w ukł. moczowo-płciowym
Kinezoterapię dzieli się na miejscową i ogólną
Miejscowa ( inwidualna) -działania lecznicze związane z ruchem, które są skierowane na narząd, w którym umiejscowione jest schorzenie. Ten rodzaj działania nie ma wpływu na ogólną wydolność ustroju i to nie może wpływać na jego poprawę. Jednocześnie kinezoterapia miejscowa musi zmierzać do tego żeby wytworzyć mechanizmy miejscowej kompensacji, a wszystko po to, aby poprawić sprawność funkcjonalną określonego ogniwa narządów ruchu. Ta kinezoterapia miejscowa jest powiązana ze środkami pomocniczymi.
Rodzaje ćwiczeń
Ćwiczenia bierne – stosuje się przy braku dowolnej czynności mięśniowej, czyli siła mięśnia oscyluje między 0-1. Podstawowym celem tych ćw. jest zmiana ruchu z biernego na czynny. Jednak w przypadku, gdy jakiś proces patologiczny przekreśla możliwość osiągnięcia tego celu to te ćw. bierne mają inne cele.
- utrzymanie sprawności narządów ruchu takich jak: zakres ruchu, prawidłowa długość lub elastyczność mięśni, torebek i więzadeł
- ćwiczenia bierne powinny wspomagać pompę mięśniową (dobre ukrwienie i dobre odprowadzanie krwi). Dobre ukrwienie poprzez ćw. bierne pośrednio zapobiega powstawaniu odleżyn
- ćwiczenia bierne zapobiegają procesowi odwapnienia kości, zapobiegają skostnieniom około stawowym
- ćwiczenia bierne oddziaływają na ośrodkowy ukł. nerwowy poprzez czynne torowanie prioprocentywne, czyli odczuwanie czucia głębokiego
Wskazania do wykonywania ćwiczeń biernych.
- porażenie i niedowład ukł. mięśniowego
- zwiększone patologiczne napięcie mięśniowe (spastyczność patologiczna)
- ograniczenie ruchów w stawach
- nie prawidłowe odżywianie tkanek miękkich
Przeciwwskazania
- wszelkiego rodzaju stany pourazowe, w których nie ma pełnego zrostu kości
- stany zapalne w stawach, również otaczających tkankach miękkich
- ogólnie ciężki stan chorego, wskazania względne, ponieważ długotrwałe unieruchomienie powoduje szybki postęp zaniku mięśni, ograniczeń w stawach
- występowanie bardzo silnego bólu podczas wykonywania ćwiczeń biernych
2.Wykład - 17.03.2007 r.
Ćwiczenia czynno – bierne – wymaga bardzo dobrego kontaktu terapeuty z chorym. Ćwiczenia te nie mogą wykonywać małe dzieci i osoby upośledzone umysłowo i osoby starsze. Ćwiczenia te są stosowane u chorych, u których występuje bólowe napięcie mięśni na tle neurochirurgicznym oraz starszych dzieci z dziecięcym porażeniem mózgowym, ludzie dorośli po udarach mózgu np. niedowład kończyn dolnych.
Cel ćwiczeń :
- przerwanie błędnego koła bólowego (impuls bólowy poprzez drogi aferentne trafi do dośrodkowego układu nerwowego na zasadzie zwrotnej drogach odśrodkowych wysyłane impulsy, które trafiają do mięśni.
Napięcie mięśni w tej okolicy wzrasta. Po zabiegach rekonstrukcyjnych np. wydłużenie, skrócenie mięśni = > ćw. czynno – bierne, choroby reumatyczne, zanikanie kości.
Kolejna grupa choroby kościowe tzn. reumatyczne
- zanikanie mięśni, pacjenci u których stwierdzono zanik kości (demineralizacja)
- patologiczne złamanie kości
Przeciwwskazania :
- stany zapalne w tych okolicach ciała, gdzie podlegane są ćwiczenia
- świeże blizny i rany
- konieczność bezwzględnego unieruchomienia stawu z powodu zwichnięcia lub złamania stawu
Ćwiczenia redresyjne
Celem tych ćwiczeń jest zniesienie ograniczenia ruchów w stawach przy użyciu siły zewnętrznej (terapeuty)
Efektem jest uzyskanie pełnej biernej ruchomości w stawie:
- wykonuje się te ćwiczeń pod osłoną leków przeciwbólowych lub rozluźniających mięśnie
- zabiegi fizykalne, najczęściej zabiegi rozgrzewające (okłady parafinowe lub wodne masaże)
najlepiej rozgrzewa parafina => (dogłębnie)
- skuteczność zabiegów redresyjnych, stopień odporności chorego na ból
- prawidłowość wykonywanie ćwiczeń (biochemika nawyków ruchowych)
- złe wykonywanie ćwiczeń powoduje wylewy stawów wtórnych, zbliznowacenie
Wskazania :
- zaburzenia w bilansie słuchowym
- bezruch, który doprowadza do odkurczenia torebek stawowych , mięśni i więzadeł
- stany zapalne, stany infekcyjne (podłoże bakteryjne, podłoże reumatyczne, wirusowe)
- długotrwałe unieruchomienie każdej kości z przemieszczeniem (4 tygodnie unieruchomienie)
- zmiany pourazowe we wszystkich częściach stawu np. zwapnienie więzadeł mięśni, utrata sprężystości przez torebki stawowe
Zasady wykonywania ćwiczeń:
- przygotowanie okolicy ciała do ćwiczeń redresyjnych:
lek przeciwbólowe + zabiegi rozgrzewające
- pełne zabezpieczenie, stabilizacja odcinka bliższego
- należy zachowywać zasady przestrzegania osi i płaszczyzny ruchu
- chwyt terapeuty powinien być bardzo pewny o jak największej powierzchni ciała ( zasada krótkiej dźwigni ruchu)
- wolne tempo wykonywania ruchów (ruch powrotny wolniejszy niż ruch pierwotny)
- wskazanie urządzenia wspomagającego ruchy redresyjne
- stosować w ćwiczeniach dużo przerw np. na masaż
- wykonywanie ćwiczeń pod okiem terapeuty
- kończąc serie ćwiczeniami czynnymi
- efekty redresji i opatrunki gipsowe, aparaty ortopedyczne
Przeciwwskazania do redresji:
- stan zapalny stawu lub okolicy stawu
- osłabienie struktury kostnej (niepełny wzrost kończyny)
- znaczne zniszczenia powierzchni stawowej (chrząstka stawowa nie ulega odnowieniu)
- ogólny zły stan zdrowia człowieka
Wyciągi redresyjne => używa się system ciężarkowo-bloczkowy (oddalenie się od siebie powierzchni stawu)
Dwie formy:
1. pośredni (przy pomocy bandaża lub paska)
2. bezpośredni
Ćwiczenia samowspomagane
- ćwiczenia wykonywane samodzielnie
- ćwiczenia porażonych kończyn za pomocą zdrowych, dotyczą te ćwiczenia chorych przewlekle, u których proces choroby spowodował nieodwracalne zmiany
Celem tych ćwiczeń jest:
- poprawa ukrwienia uszkodzonej tkanki
- utrzymanie zakresu ruchu
- zmiany spowodowane brakiem ruchu
Egzamin – 20.05.2007 r.
lenka123456