Zapalenia ver2.pdf

Zapalenia

Z APALENIA

Zapalenie ogólnie

Patogeneza zapalenia ostrego

Mediatory zapalenia

Zejście zapalenia ostrego

Zapalenie przewlekłe

Zapalenie ziarniniakowe

Patomorfologia zapalenia

Zapalenia uszkadzające

Zapalenia wysiękowe

Zapalenie surowicze (inflammatio serosa)

Zapalenie włóknikowe (inflammatio fibrosa)

Zapalenie ropne (Inflammatio purulenta)

Zapalenie nieżytowe (inflammatio catarrhalis)

Zapalenie krwotoczne (inflammatio haemorrhagia)

Zapalenie zgorzelinowe (posokowate)

Zapalenie wytwórcze

Szerzenie się zapalenia

Sepsis cryptogenes – zakażenie ogniskowe

Posocznica (sepsis)

Uogólnione procesy infekcyjne

Ropnica (pyemia)

Toksemia

Bakteriemia

Z a p a l e n i e o g ó l n i e

Zapalenie o nagłym początku i krótkim okresie trwania nazywane jest zapaleniem ostrym

Głównym celem zapalenie jest ochrona przed uszkodzeniami i naprawa uszkodzeń, czyli jest to proces

korzystny dla organizmu, jednak uboczne skutki zapalenia mogą też uszkadzać organizm (np. wysoka

gorączka

Czasem proces zapalny wymyka się spod kontroli i czyni więcej szkody niż dobrego

o Np. gruźlica płuc wywołuje reakcje zapalną (ziarninową) tkanki płucnej, ale i martwicę à może

objąć naczynie tk. płucnej i być przyczyną masywnego krwotoku

o Reumatoidalne zapalenie stawów może prowadzić do unieruchomienia stawu

Zapalenie dotyczy tylko tkanek żywych

Podstawowe objawy zapalenia

o Calor (ocieplenie)

o Rubor (zaczerwienienie)

o Tumor (obrzmienie)

o Dolor (ból)

o Functio laesa (uszkodzenie czynności)

P a t o g e n e z a z a p a l e n i a o s t r e g o

Zapalenie jest procesem złożonym, który od uszkodzenia tkanki wiedzie do naprawy, regeneracji lub

bliznowacenia, a obejmuje:

o Zmiany naczyniowe prowadzące do zwiększenia przepływu krwi

§ poszerzenie naczyń – najwcześniejsza manifestacja ostrego zapalenia (czasem poprzedza

je krótkotrwały- kilka sek skurcz naczyń ). Początkowo dotyczy tętniczek, a następnie

powoduje otworzenie kapilar. Zwiększony przepływ krwi powoduje zaczerwienienie i

ocieplenie (histamina, NO)

§ zwiększona przepuszczalność mikrokrążenia

§ stasis- spowolnienie przepływu krwi i jej zagęszczenie umożliwia leukocytom przyleganie do

śródbłonka i migrację

o Zmiany przepuszczalności ściany naczyniowej prowadzące do powstania wysięku

o Odpowiedź ze strony krwinek białych i uwalnianie rozpuszczalnych mediatorów

§ Produkcja metabolitów kwasu arachidonowego

§ Degranulacja i sekrecja enzymów lizosomalnych

§ Sekrecja cytokin

§ Modulacja molekuł adhezyjnych leukocytów

- 1 -

· Zabijanie bakterii

o Głównym mechanizmem zabicia bakterii jest mechanizm tlenowy

o Układ H 2 O 2 -MPO-HOCl jest najsilniejszym systemem bakteriobójczym granulocytów

o Mechanizm zabijania bakterii na drodze niezależnej od tlenu polega na działaniu białek ziarnistości

granulocytów

§ białko kationowe ziarnistości granulocytów à aktywuje fosfolipazę otoczki bakterii

§ lizozym trawiący glikopeptydowy komponent otoczki bakterii

§ laktoferryna – białko ziarnistości granulocytów wiążące żelazo

§ białko kationowe eozynofilów (mniej skuteczne w zwalczaniu bakterii, ale silnie oddziałuje

na pasożyty)

§ defenzyny kationowe

Nagromadzone, obumarłe i obumierające leukocyty zmieszane z enzymami uwolnionymi z ich ziarnistości i

debris uszkodzonej tkanki tworzą razem ropę (pus)

o Zapalenia, w których tworzy się ropa, nazywane są zapaleniami ropnymi (inflammatio purulenta

lub inflammatio suppurativa)

o Krążenie bakterii ropotwórczych we krwi powoduje ropnicę (pyaemia) i powstawanie ropni

przerzutowych

o Krążenie bakterii i ich jadów wywołuje posocznicę (sepsis, septicopyaemia)

Mediatory zapalenia

§ Mediatory zapalenia należą do dwóch zasadniczych kategorii

Mediatory zapalenia

Pochodzące z osocza

Pochodzące z komórek

§ Pochodzące z osocza (układy

kaskadowe)

§ Krążą normalnie we krwi w

formie nieczynnej

§ Muszą ulec uczynnieniu poprzez

działanie aktywatora

§ Pochodzące z komórek

§ Mogą być przygotowane

(produkowane) i

przechowywane w

ziarnistościach płytek krwi i

leukocytów , albo mogą być

produkowane de novo „na

żądanie”

§ Mediatory gromadzone w

ziarnach sekrecyjnych (np.

histamina)

§ Np. kaskady kwasu

arachidonowego wymagają

czasu na wyprodukowanie i

uwalniane

są

później

niż

uwalniane

są

mediatory

pochodzące

szybko

komórek

· Histamina

o Uwalniana z ziarnistości płytek krwi, komórek tucznych i bazofilów

o Powoduje obkurczanie się komórek śródbłonkowych w żyłkach, przez co ściana żyłek staje się

bardziej przepuszczalna dla osocza i krwinek mogących łatwiej wydostać się do tkanki

· Serotonina

o Ma podobne działanie do histaminy

o Uwalniana jest z pytek krwi po ich agregacji w miejscu uszkodzenia śródbłonka

· Bradykinina

o Powstaje w osoczu z kininogenu pod wpływem kallikreny

o Poszerza naczynia, ale działa wolniej od histaminy

o Powoduje skurcz mięśni gładkich i uczucie bólu w skórze

- 2 -

· Pochodne kwasu arachidonowego

o kwas arachidonowy pochodzi z fosfolipidów błon komórkowych à i przetwarzany jest na dwóch

drogach

§ droga lipooksygenazowa

· powstają leukotrieny, które są aktywne w chemotaksji, zwiększaniu

przepuszczalności ściany naczyniowej

· leukotrieny powodują np. skurcz oskrzeli w astmie oskrzelowej i wstrząsie

anafilaktyczny, poprzez skurcz mięśni gładkich oskrzeli

§ droga cyklooksygenazowa

· powstają prostaglandyny, prostacykliny i tromboksan

o powodują poszerzenia naczyń krwionośnych

o tromboksan stymuluje agregację płytek krwi i powstawanie zakrzepu,

czemu przeciwdziała prostacyklina

o proces wytwarzania prostaglandyn może być zahamowany przez

aspirynę – inhibitor

cyklooksygenazy

o przeciwzapalne działanie kortykosteroidów może być częściowo wytłumaczone zahamowaniem

uwalniania z błon komórkowych kwasu arachidonowego poprzez zahamowanie aktywności

fosfolipazy

o kolejnymi metabolitami kwasu arachidonowego istotnymi dla procesu zapalnego są lipoksyny

(działanie przeciwstawne do leukotrienów)

§ PAF

o Czynnik aktywujący płytki

o W dużych stężeniach powoduje aktywacje płytek krwi, skurcz naczyń i skurcz oskrzela

o W bardzo małych stężeniach powoduje on natomiast poszerzenie i zwiększenie przepuszczalności

żyłek, aktywację leukocytów ze zwiększeniem zużycia tlenu, ich chemotaksję i degranulację

§ cytokiny i chemokiny

o To białka produkowane głównie przez limfocyty i makrofagi

§ Tlenek azotu (NO)

o To ważny mediator zapalenia, zwłaszcza jako czynnik rozszerzający naczynia krwionośne

o Zmniejsza agregację płytek, hamuje funkcje mastocytów, zmniejsza rekrutację i migrację

leukocytów w zapaleniu

o Ważny w procesie gojenia

§ Zwiększenie ilości wytwarzanego NO przyspiesza ziarninowanie i gojenie wrzodu żołądka

czy dwunastnicy i odwrotnie – inhibitory syntez tlenku azotu opóźniają gojenie

Zejście zapalenia ostrego

o restitutio ad integrum – powrót do normy oznacza całkowitą naprawę zmian zapalnych i przywrócenie

obrazu tkanki do stanu pierwotnego. Należą tu nieznaczne i przejściowe uszkodzenia tkankowe, tkanek

które mogą ulegać regeneracji (oparzenia I stopnia, niektóre zakażenia bakteryjne i wirusowe- odra,

surowicze zapalenie opon mózgowych, płatowe zapalenie płuc).

o Rezolucja obejmuje neutralizację lub spontaniczny rozkład mediatorów zapalenia, powrót

prawidłowej przepuszczalności naczyń, zatrzymani napływu leukocytów, śmierć (głównie na

drodze apoptozy) granulocytów, oraz usunięcie płynu, białek, leukocytów, martwiczych

fragmentów tkanek z miejsca zapalenia.

o włóknienie i tworzenie blizny

o Występuje po znacznym zniszczeniu tkanek, zapaleniu dotyczącym tkanek niezdolnych do

regeneracji lub przy obfitym wysięku włóknikowym. Kiedy wysięk włóknikowy nie może zostać

uprzątnięty, w obszar wysięku wrasta tkanka łączna, zamieniając go w tkankę włóknistą-

organizacja. W zapaleniach ropnych po sfagocytowaniu wysięku i obumarłych tkanek miejsce

zostaje zastąpione blizną.

- 3 -

o progresja do zapalenia przewlekłego

o Zapalenie przewlekłe może występować po zapaleniu ostrym lub mieć charakter zapalenia

przewlekłego od początku. Przejście zapalenia ostrego do przewlekłego występuje, gdy ostra

odpowiedź zapalna nie ulega wygaszeniu (przetrwały czynnik wywołujący lub zaburzenie procesu

gojenia).

Z a p a l e n i e p r z e w l e k ł łe

· dłuższy czas trwania

· odmienny skład nacieku (makrofagi, limfocyty, plazmocyty)

· w zapaleniu przewlekłym aktywne zapalenie, uszkodzenie tkanki (z ewentualną martwicą) i proces gojenia

zachodzą równocześnie

· w zapaleniu przewlekłym widoczne jest nie tylko uszkodzenie tkanki, ale gojenie przebiega z tworzeniem

ziarniny, tworzeniem nowych naczyń i proliferacją fibroblastów, a w końcu włóknieniem (fibrosis) i

bliznowaceniem (cicatrisatio)

· Chociaż może występować po zapaleniu ostrym, często zaczyna się podstępnie, bezobjawowo (RA,

miażdżyca, tbc, przewlekłe choroby płuc).

· Cechy morfologiczne zapalenia przewlekłego

o Nacieki z komórek jednojądrzastych- makrofagi, limfocyty, plazmocyty

o Destrukcja tkanek – spowodowana przetrwałym czynnikiem uszkadzającym lub komórkami

zapalnymi

o Próby gojenia- proliferacja nowych naczyń (angiogeneza) oraz włóknienie

Zapalenie ziarniniakowe

· Zapalenie ziarniniakowe = szczególna forma zapalenia przewlekłego, zapalenie wytwórcze w przebiegu,

którego dochodzi do ogniskowego gromadzenia się aktywowanych makrofagów (komórek

nabłonkowatych, komórek olbrzymich) a także limfocytów, plazmocytów

o W zapaleniu ziarniniakowym główną rolę spełniają monocyty i histiocyty, czyli makrofagi krążące i

osiadłe

· Ziarniniak (granuloma) = ognisko przewlekłego zapalenia, złożone z mikroskopowych skupień makrofagów

(które uległy transformacji do komórek nabłonkowatych) otoczone komórkami jednojądrzastymi, głównie

limfocytami a także plazmocytami

· Początkową fazą tego zapalenia jest zapalenie wysiękowe ostre, zwykle z obecnością granulocytów

obojętnochłonnych. Po kilkunastu godzinach gromadzą się makrofagi.

· zapalenia ziarniniakowe są wyrazem udziału w procesie zapalnym reakcji immunologicznej nadwrażliwości

typu późnego (komórkowego)

· Typy ziarniniaków

o ziarninaki dookoła ciała obcego.

· Przykłady

· ziarniniak dookoła szwów chirurgicznych czy też wokół ziaren talku.

· ziarniniak okołowierzchołkowy zęba

· Ziarniniaki „dookoła ciała obcego” zbudowane są głównie z komórek olbrzymich, które (w

przeciwieństwie do komórek Langhansa) mają kilkadziesiąt jąder ułożonych chaotycznie

o ziarniniak nabłonkowatokomórkowy

· powstaje na drodze immunologicznej

· Spowodowane są nierozpuszczalnymi cząsteczkami, typowo mikroorganizmami,

wywołującymi odpowiedź komórkową.

· Prototypem ziarniniaka immunologicznego jest wywołany przez Mycobacterium

tuberculosis

- 4 -

· Makrofagi po pochłonięciu czynnika sprawczego (np. bakterii gruźlicy) prezentują

pochłonięte antygenu limfocytom T. è Te nie tylko aktywują dalsze limfocyty T (poprzez IL-

2), ale też produkują interferon γ, który powoduje zmianę morfologii i czynności

makrofagów, zmieniając je w tzw. komórki nabłonkowate è Makrofagi takie mają obfitą

cytoplazmę i mniej już są skłonne do fagocytozy, za to produkują całą gamę cytokin è

Niektóre z makrofagów tworzą komórki olbrzymie, tzw. komórki Langhansa (są one

wielojądrowe a jądra są ułożone wianuszkowato na obwodzie ) èè Skupienie komórek

nabłonkowatych z obecnością lub bez komórki olbrzymiej i peryferycznie rozmieszczonych

limfocytów, tworzy drobny guzek zwany gruzełkiem (tuberculum)

o O gruzełku mówimy w odniesieniu do gruźlicy. Gołym okiem widać

dopiero skupienia dwóch lub trzech gruzełków. Gruzełek w centralnych

częściach ulega martwicy serowatej

· Ziarniniaki z dużą liczbą komórek olbrzymich (duże makrofagi z wieloma jądrami) i z

komórkami olbrzymimi typu Langhansa (z licznymi jądrami ułożonymi wianuszkowato lub

podkowiasto na obwodzie) nazywają się ziarniniakami resorpcyjnymi

o Choroby ziarniniakowe

· Gruźlica

· Trąd

· Kiła

· Zapalenie węzłów chłonnych krezkowych

· Bruceloza (Brucella melitensis, abortus, suis i canis)

· Tularemia( Francisella tularensis)

· Choroba kociego pazura (Bartonella henselae)

· Beryloza (osoby narażone na kontakt z berylem)

· choroba Crohna

· Sarkoidoza (nieznany czynnik etiologiczny)

· Zmiany w węzłach chłonnych w pobliżu raka

P a t o m o r f o l o g i a z a p a l e n i a

o W każdym zapaleniu współistnieją 3 zmiany morfologiczne:

o uszkodzenie (alteratio)

o wysięk (exsudatio)

o rozplem (proliferatio)

o W zależności od przewagi jednej zmiany nad dwiema pozostałymi wyróżnia się zapalenie:

o uszkadzające

o wysiękowe

o wytwórcze.

Zapalenia uszkadzające

o inflammatio alterativa

o to zapalenie o przewadze uszkodzenia nad zmianami wysiękowymi i rozplemowymi.

- 5 -

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: