Interwencja Kryzysowa.pdf

Klasyczny model interwencji kryzysowej polega na zapewnieniu wsparcia emocjonalnego, poczucia

bezpieczeństwa, zredukowaniu lęku.

INTERWENCJA KRYZYSOWA

Pojęcie kryzysu i interwencji kryzysowej coraz częściej gości w praktyce psychologicznej.

Terapeuci pomagający ludziom w trudnych sytuacjach uważają, że jest to najlepszy moment na

udzielenie pomocy i wsparcia. Takie sytuacje niosą w sobie nadzieję na zmianę i rozwój.

W praktyce psychoterapii uzależnienia i współuzależnienia w ostatnich latach również

funkcjonował termin "interwencja kryzysowa". Związany on był z metodą opisaną przez V.

Johnsona i spopularyzowaną przez dr Wandę Sztander. Metoda ta zakładała przygotowanie bliskich

osób z otoczenia alkoholika do rozmowy, która konfrontowała go ze skutkami picia. Interwencja

taka jest więc spiętrzeniem (sprowokowaniem) kryzysu, w którym jedynym konstruktywnym

wyjściem jest podjęcie leczenia odwykowego. Alkoholik znajduje się więc przed interwencją w

zupełnie innej sytuacji psychologicznej niż osoba przeżywająca kryzys. Dlatego właściwiej będzie

nazywać to oddziaływanie interwencją wobec alkoholika, czy motywowaniem go do leczenia.

Zapoznając się z teorią i praktyką interwencji kryzysowej, należy ustalić znaczenia takich terminów

jak: kryzys i interwencja kryzysowa. Potoczne kryzys rozumie się jako okres przełomu, przesilenia,

decydujących zmian. W języku angielskim termin ten zawiera dodatkowo takie cechy jak: nagłość,

urazowość i negatywne przeżycia.

Tak więc kryzys to moment rozstrzygający, punkt zwrotny, okres przełomu.

Kryzys może być:

• polityczny ; oznacza sytuację związaną z upadkiem rządu w wyniku wyrażenia mu przez

parlament votum nieufności;

• ekonomiczny ; odnosi się do załamania procesu wzrostu gospodarczego, poważnego

naruszenia równowagi gospodarczej i regresu w rozwoju ekonomicznym kraju;

• medyczny ; oznacza nagłe, gwałtowne przesilenie się choroby z następującym po nim

szybkim spadkiem gorączki i ustąpieniem innych objawów chorobowych (Słownik

Wyrazów Obcych PWN 1999). Wyróżniany jest również kryzys psychologiczny. Wiązany

on jest z utratą ważnego celu życiowego, obiektu miłości, światopoglądu, religii. Często jest

to rozczarowanie wybraną drogą życiową.

Według teoretyków kryzysu powinno wystąpić kilka cech, które pozwolą nam go rozpoznać. Są to:

obecność ostrego wydarzenia krytycznego lub przewlekłego stresu, odczuwanie wydarzenia jako

nieoczekiwanego, spostrzeganie sytuacji jako utraty lub zagrożenia, poczucie niepewności, co do

przyszłości, poczucie utraty kontroli, nagłe naruszenie rutynowych sposobów zachowania, stan

napięcia emocjonalnego trwający przez jakiś czas, konieczność zmiany dotychczasowych sposobów

funkcjonowania. Podsumowując: kryzys, (według Geralda Caplana amerykańskiego psychiatry

jednego z twórców interwencji kryzysowej, który opracował schemat przebiegu reakcji

kryzysowej), to sytuacja, która powstaje wtedy, gdy jakaś osoba na drodze do osiągnięcia ważnych

celów życiowych napotyka przeszkody i nie jest w stanie tych przeszkód przezwyciężyć za pomocą

dotychczasowych metod rozwiązywania problemów; kryzys powoduje, iż osoba traci równowagę w

jakiej się znajduje i wchodzi w stan braku równowagi i dezorganizacji.

JAK PRZEBIEGA KRYZYS

Ad 1) W początkowym etapie, jeśli pojawia się

jakaś przeszkoda, trudność, wydarzenie losowe

(np. śmierć bliskiego, odejście ukochanej osoby,

brak pracy) pojawia się zdziwienie, zdumienie.

Sprawdzone źródła pomocy okazują się

niewystarczające. Osoba nie zdaje sobie jeszcze

sprawy z tego, co się stało. Napięcie bardzo

szybko narasta.

Ad 2) Osoba zaczyna przeżywać poczucie

bezradności, niezrozumienia, osamotnienia.

Obniża się poczucie własnej wartości i przeżywa

siebie jako pokonaną. Zwykłe mechanizmy

obronne nie spełniają swej roli. Wyczerpane są

siły psychiczne. Następuje kulminacja napięcia,

lęku, poczucia zagrożenia.

Ad 3) Okres wyrównania, odrętwienia, koncentrowania się na trudnościach. Osoba nie jest w stanie

dostrzec innych możliwości rozwiązania swoich problemów. Uważa, że nic nie można już zmienić.

Brak jej energii do podjęcia jakichkolwiek działań.

Ad 4) Osoba szuka ulgi. Jest wyczerpana życiem w ciągłym napięciu. Podejmuje działania, które

choć na trochę przyniosą jej ulgę. Najczęściej są to działania o naturze destrukcyjnej (np. picie

alkoholu, zażywanie narkotyków, zachowania agresywne i autodestrukcyjne). Uruchamiane są

patologiczne

mechanizmy obronne, które z czasem mogą przejąć dominującą rolę. U osób, które podjęły właśnie

takie działanie, rodzi się często poczucie niższości, niemocy. Niewykorzystanie szans powoduje

narastanie uczucia frustracji, pustki, złości.

Ad 4a) Osoba podejmuje działania mające na celu redukcję napięcia, doznanie ulgi. Są to działania

konstruktywne. Najczęściej jest to; przeorientowanie strategii, aktywna eksploracja rzeczywistości i

poszukiwanie informacji, wyrażanie pozytywnych i negatywnych emocji, poszukiwanie pomocy u

innych, podzielenie sytuacji na fragmenty i stopniowe rozwiązywanie, rozpoznawanie u siebie

symptomów zmęczenia i dezorganizacji, co ułatwia sterowanie własną aktywnością, plastyczność i

gotowość do wprowadzania zmian w sobie, zaufanie do siebie, wzmacnianie własnej motywacji do

zmiany. Do głosu dochodzą przeorientowane mechanizmy obronne. Osoba rozwiązuje problem w

nowy dla siebie sposób. Zaczyna funkcjonować na nowym, wyższym poziomie.

Najczęściej trudne sytuacje, zagrażające życiu i zdrowiu człowieka są sprawdzianem dojrzałości.

Większość kryzysów, które przeżywamy, jesteśmy w stanie rozwiązać sami, bez pomocy z

zewnątrz. Niektórzy autorzy twierdzą, że im człowiek wrażliwszy i inteligentniejszy, tym więcej

kryzysów przeżywa. Jednak niektóre z nich, zwłaszcza kryzysy egzystencjalne (dotyczące sensu

życia), jeśli występują wraz z dużym zagrożeniem suicydalnym, wymagają profesjonalnej

interwencji.

Czym jest więc interwencja? Potoczne rozumienie oznacza włączanie się, wtrącanie się w jakąś

sprawę; wywieranie wpływu na kogoś w jakiejś sprawie w celu uzyskania określonego efektu

(Słownik Wyrazów Obcych PWN 1999). Dla nas najważniejsze jest rozumienie interwencji

kryzysowej jako działania wobec osoby przeżywającej kryzys psychologiczny. Czyli jest to

działanie psychologiczne mające na celu przywrócenie równowagi.

Interwencja kryzysowa jest to działanie doraźne, krótkoterminowe, zmierzające do udzielenia

natychmiastowej pomocy osobom znajdującym się w sytuacji kryzysowej. Formy organizacyjne

obejmują między innymi: telefony zaufania, zespoły interwencji kryzysowej, krótkotrwałą

hospitalizację. Pomoc obejmuje krótkotrwałą psychoterapię, farmakoterapię, pomoc prawną,

socjalną, materialną oraz ułatwianie kontaktów z innymi instytucjami (Encyklopedyczny Słownik

Psychiatrii PZWL 1986).

Klasyczny model interwencji kryzysowej polega na zapewnieniu wsparcia emocjonalnego,

poczucia bezpieczeństwa, zredukowaniu lęku. W interwencji kryzysowej istotne jest empatyczne, a

zarazem praktyczne odpowiedzenie na potrzeby osoby w kryzysie. Ważne, aby podejmując się

pomocy osobie w kryzysie, mieć na uwadze następujące zasady:

Po pierwsze : należy być z tą osobą. Jeżeli nie mamy czasu, jeżeli nie mamy możliwości być dłużej,

to nie powinniśmy podejmować interwencji. Czas interwencji jest nieograniczony we wstępnej

fazie. Kontakty powinny być intensywne. Powinniśmy pracować do skutku, czyli do ustalenia

jakiegoś sposobu postępowania.

Po drugie : w niektórych sytuacjach należy być dyrektywnym. Osoba w kryzysie nie jest w stanie

sama rozwiązać swoich problemów. Nie widzi swej sytuacji z metapoziomu. Koncentrujemy się na

problemach "tu i teraz".

Po trzecie : osoba pomagająca powinna okazywać maksymalny poziom empatii. Powinna popatrzeć

na świat osoby w kryzysie z jej punktu widzenia. Zobaczyć jej trudności oraz zasoby pomocne w

rozwiązaniu problemu.

Po czwarte : osoba pomagająca osobom w kryzysie powinna uczyć nowych rozwiązań, a nie dawać

gotowe recepty.

JAK PRZEBIEGA INTERWENCJA?

Krok I. Prośba o pomoc

Osoba w kryzysie poszukuje pomocy. Należy odebrać jej sygnały, usłyszeć jej wołanie.

Krok II. Analiza sytuacji powodującej kryzys

Terapeuta analizuje jej aktualne funkcjonowanie w relacji z sobą, z innymi, w domu, w pracy.

Analizuje aktualne cele, wartości.

Pytania klucze: jak wygląda twój dzień? Jakich masz znajomych, przyjaciół? Co myślisz o sobie?

Co dla Ciebie jest ważne w życiu? Jakie uczucia najczęściej przeżywasz?

Krok III. Rozpoznanie strategii i działań, które podejmowane były przez osobę w kryzysie

Terapeuta analizuje wszystkie możliwe działania, które podejmowała oso

ba w kryzysie i efekty tych działań. Należy dowiedzieć się jak wygląda dotychczasowy schemat

rozwiązywania problemów. Jakie towarzyszą temu schematy poznawcze, emocjonalne i

behavioralne.

Pytania klucze: Jak dotychczas radziłeś sobie z trudnościami? Jakie były efekty twoich działań? W

jaki sposób radziłeś sobie w podobnych sytuacjach?

Krok IV. Sprawdzenie możliwych, preferowanych rozwiązań

Terapeuta sprawdza co jest celem osoby w kryzysie. Na ile preferowany jest ten cel oraz czy dana

osoba w jakiś sposób już podobne rzeczy realizowała.

Pytania klucze: Czy były takie chwile w twoim życiu, że udawało ci się realizować choćby część z

tych celów? W jaki sposób udawało ci się "to" zrobić? Co takiego musiałoby się zdarzyć, abyś

częściej "to" robił? Co będziesz robił, kiedy ten problem zostanie rozwiązany?

Krok V. Nauczenie nowych strategii postępowania

Terapeuta powinien nauczyć nowego sposobu widzenia świata, rozwiązywania problemów oraz

zachowania się. Niezbędne są tutaj treningi zachowań konstruktywnych. Osoba w kryzysie ma

dzięki nam zobaczyć swój problem z metapoziomu. Wykorzystać wszystkie swoje zasoby.

Krok VI. Kontrakt na uczenie się nowych zachowań i wdrażanie nowej strategii

Na tym etapie terapeuta doprowadza do końca swoją interwencję. Osoba wspomagana powinna

dalej sama wdrażać w codziennym życiu nowe strategie. Jest to sprawdzian działania

przeorientowanych mechanizmów obronnych oraz nowych schematów postępowania.

Nie bójmy się kryzysów. One dają nam szansę na uruchomienie swoich potencjałów i powodują

nasz rozwój. W dalszych artykułach przedstawię specyfikę ostrych kryzysów z zagrożeniem

suicydalnym. Opiszę co dzieje się z osobą zagrożoną samobójstwem.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: