System pedagogiczny

Dewey oparł swój system pedagogiczny na instrumentalizmie, kierunku pragmatyzmu zapoczątkowanym przez Charlesa Peirce’a, a rozpowszechnionym przez Williama JamesaWilliam James (ur. 11 stycznia 1842 w Nowym Jorku, zm. 26 sierpnia 1910 w Chocorua w stanie New Hampshire) - amerykański filozof, psycholog, psychofizjolog, psycholog religii, prekursor psychologii humanistycznej i fenomenologii....
[click for more]. Polegał on na rozumieniu doświadczenia jako istoty prawdy – prawdziwe jest to co sprawdza się w działaniu jako prawdziwe. Doświadczenie jest źródłem zdobywania i weryfikowania wiedzy, stąd w jego szkole pracy rozwijane było hasło: uczenie się przez działanie. Szkoła ta powstała na wzór samowystarczalnego gospodarstwa domowego, gdzie dzieci wykonywały różne zajęcia rzemieślnicze i gospodarcze. Akcent położony był na aktywność praktyczną i manualną. Głównym celem szkoły było pobudzanie wrodzonych zdolności dzieci, zainteresowań, wzbogacanie doświadczeń, samodzielna praca, natomiast wiedzę zdobywało się niejako przy okazji.
W szkole nie było lekcji i przedmiotów, ośrodkiem był problem, który napotykało dziecko w codziennym życiu i jego rozwiązanie mające doprowadzić do nabywania wiadomości, dlatego zadaniem szkoły było stwarzanie sytuacji będących źródłem owych problemów.

Dewey wyodrębnił etapy myślenia prowadzące do rozwiązania problemu:

1. odczucie trudności
2. określenie trudności – sformułowanie problemu
3. szukanie rozwiązań – formułowanie hipotez
4. wyprowadzenie drogą rozumowania wniosków z rozwiązań – logiczna weryfikacja hipotez
5. dalsze obserwacje prowadzące do przyjęcia lub odrzucenia hipotezy – empiryczna weryfikacja hipotezy.

Prace Deweya

·         Moje pedagogiczne credo – 1897

·         Szkoła a społeczeństwo – 1899

·         Szkoła i dziecko - 1902

·         Jak myślimy – 1910

·         Demokracja i wychowanie – 1916

J.DEWEY (1859-1952)
Pozytywne nawiązanie do Roussean. Ur.się w Burlington w Kanadzie, w Boltimore otrzymał doktorat, na Uniwersytecie w Michigen studiował etykę. W jego eksperymencie w Chigaco dziecko nie siedziało w ławce, dzieci chodziły na przedmioty wg własnych preferencji, uczyły się zajęć praktycznych, zaczęły od ćw. ręki a później umysłu, od robienia czegoś (tearning by doing) różnych rzeczy. 1897 napisał Moje pedagogiczne credo – poglądy, wyznanie wiary pedagogicznej, w 1910 ukazała się kolejna książka Jak myślimy. 1904 przeniósł się do Nowego Jorku, wiele podróżował, brał udział reformie szkolnictwa w Turcji, napisał 1000 pozycji, wywarł duży wpływ na koncepcje wychowania.
POSTULAT NOWEJ SZKOŁY – od 1850 dominowała koncepcja Herbarta, system dominował do 1941. W Europie i USA po wojnie autorzy zaczęli tworzyć system nowego wychowania – instytucja żywa przygotowująca do życia, pozwalająca zdobywać doświadczenia. Dewey przywrócił punkt ciężkości na dziecko, przewrót kopernikański w pedagogice – dziecko w centrum.
FILOZOFICZNE PODSTAWY PRACY – pragmatyzm czyli przydatność, konkretność, praktyczność w rozwiązywaniu problemu. Ważne jest to co jest przydatne w życiu, zgodność poznania z rzeczą – to nie jest prawda, prawdziwość, ważna i prawdziwa jest jego funkcjonalność, działalność pewnej rzeczy. Wychowanie ma służyć temu żeby człow. poradził sobie w życiu, nastawienie na przyszłość, mniej historii.
PEDAGOGIKA DEWEYA – W wychowaniu jest równość aspektu psychologicznego ze społecznym. Dziecko należy poznać dogłębnie, jego zainteresowania. W odróżnieniu od indywidualności Roussean, dziecko wg Deweya wychowujemy jako członka społeczność by mógł się w niej odnaleźć.
SZKOŁA DEWEYA – żywa, zbliża do życia, instytucja demokratyczna czyli nauczyciele i uczniowie tworzą razem społeczność szkolną (inne funkcje ale nie wykorzystywanie swoich zadań i funkcji, partnerskość), dostrzeganie indywidualne zdolności dziecka (do określonych ról społ. stymulowanie, odkrywanie), wydobywanie przez szkołę dzieci z własnych środowisk w celu poznania innych, dawać kontakt z innymi.
PROCES MYSLOWY – jak myślimy – ma 5 etapów: 1. dostrzeżenie trudności 2. orientacja w położeniu 3. hipoteza co do rozwiązania 4. wnioski 5. działanie. Nauczyciel powinien przedstawić uczniowi pewne trudności, realne problemy do rozwiązania. Trzeba znać ucznia by przedstawić mu realne trudności. W działaniu występuje ćwiczenie. Deweyoską koncepcję myślenia porównywano do Herbartowski stopni.
WPŁYW NA PEDAGOGIKĘ – znany już w międzywojniu, przed wojną przetłumaczono Moje peda.credo oraz Szkoła i społ. Napisał też Plan daltoński – wolna szkoła, czas realizacji, decyzja jednak o nauce musiała toczyć się konsekwentnie do końca. Ukazała się USA w latach 1912-1920.
UWAGI KRYTYCZNE – dynamizm, pokonywanie trudności, brak zatrzymania się na dziecięcej zabawie, odpoczynku, śmiechu, brak czasu na kontemplatację. Proces myślowy powiązany z metodą nauczania najlepszy w naukach przyrodniczych, nie pasuje do nauk humanistycznych. Sytu.gosp. zdeterminowała powstanie tej koncepcji, jest ona zbyt ograniczona i płytka. Najważniejsze są fazy myslenia dla pedagogik

Szkoła pracy, John Dewey

Szkoła pracy jako ruch pedagogiczno – reformatorski miała dwóch wybitnych teoretyków o wielkim zasięgu wpływów w całym świecie: J. Dewey i G. Kerschensteiner oraz innych mniej znanych przedstawicieli w wielu krajach.

Dewey John (1859-1952), amerykański filozof, psycholog i pedagog. Był inicjatorem koncepcji szkoły pracy w której uczniowie zdobywali wiedzę przez wykonywanie różnych prac rzemieślniczych.
Główne prace: Moje pedagogiczne credo (1897), Szkoła a społeczeństwo (1899), Jak myślimy (1910), Demokracja i wychowanie (1916), Problems of Men (1946).

Jest on głównym przedstawicielem tzw. „progresywizmu” , czyli ruchu „nowego wychowania” w pedagogice amerykańskiej.

Głównym założeniem pedagogiki Deweya jest rozróżnienie w procesie wychowawczym dwóch stron: psychologicznej i socjologicznej. Wychowanie można określić jako proces wrastania jednostki w społeczną świadomość gatunku albo jako pobudzenie wrodzonych sił dziecka przez wymogi społeczne sytuacji, w której dziecko się znalazło. Punktem wyjścia wszelkiego wychowania musi być strona psychologiczna: instynkty i siły wrodzone dziecka. Z drugiej strony wychowanie jest konieczną czynnością społeczną.

Dewey dostosowuje treść i metody pracy szkoły z jednej strony do właściwości i natury dziecka, z drugiej zaś strony pragnie, aby materiał nauczania wprowadzał dzieci w doświadczenia społeczeństwa, w jego tradycje i formy życia. Podstawą programu nauczania czyni Dewey zajęcia praktyczne typu rzemieślniczego w warsztatach i gospodarstwie domowym. Cofa się przy tym do wytwarzania narzędzi stosowanych w przeszłości i kolejno przechodzi do metod i maszyn współczesnych. Swoją teorię opiera bowiem na założeniu, że rozwój człowieka ( ontogenetyczny) jest analogiczny do rozwoju ludzkości ( filogenetycznego).

Zajęcia praktyczne były więc w szkole Deweya punktem wyjścia i osi±, wokół której narastała stopniowo wiedza dzieci o rzeczywistości i zjawiskach przyrody, o historycznym rozwoju produkcji. Przez cały czas zainteresowanie ucznia wypływa tutaj z jego działalności i harmonijnie się z nią łączy. Ponieważ przed dzieckiem staj± problemy i dziecko samodzielnie uczy się je rozwiązywać, rozwija się jego zdolność myślenia refleksyjnego.

Mylenie jest instrumentem skutecznego działania. Teza ta wyrażała podstawowe twierdzenie teorii poznania, którą Dewey nazwał instrumentalizmem – był on odmianą filozofii pragmatyzmu, która legła u podstaw jego „szkoły działania”.

Zasady celowego nauczania – zdaniem Deweya- muszą być zgodne z zasadami skutecznego myślenia. Zaś skuteczne myślenie jest myśleniem problemowym. Dydaktyka musi więc być zastosowaniem ogólnej teorii myślenia do pytania: jak uczyć?


Skuteczna metoda dydaktyczna według niego powinna przewidzieć i przeprowadzić ucznia w procesie nauczania przez następujące etapy:

- uświadomienie trudności: materiał nauczania musi odpowiadać aktualizującym się właśnie zainteresowaniom dziecka i musi rozbudzić w dziecku odczucie trudności i chęć usunięcia jej (rozwiązania problemu)

- orientację i lokalizację trudności (problemu)

- próby opanowania trudności, rozwiązania problemu przy pomocy pewnych hipotez (przypuszczeń) i odpowiedniego działania (eksperymentowania)

- rozumowanie jako uzgodnienie przypuszczeń (hipotez) z dotychczasowym doświadczeniem (wyprowadzenie wniosków)

- dalsze obserwacje i eksperyment sprawdzający, prowadzący, albo do przyjęcia, albo do obalenia przypuszczenia, a zarazem do zamknięcia problemu

Przy tym procesowi myślenia musi zawsze towarzyszyć odpowiednie działanie, powiązane z sytuacją problemową.

ohn Dewey urodził się 20 października 1859 r. w miejscowości Burlington w Stanach Zjednoczonych Ameryki, umarł natomiast w 1952 r. w Nowym Yorku. Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął studia na uniwersytecie w Vermont, gdzie szczególnie interesował się filozofią oraz zagadnieniami ewolucjonizmu. Po dwóch latach John Dewey wstąpił na uniwersytet w Baltimore w celu dalszego specjalizowania się w dziedzinie filozofii.
John Dewey głosił, że cała wiedza i działalność ludzi pełnią jedynie funkcje instrumentalne, które stanowią narzędzia służące przystosowaniu się do otaczającego środowiska i opanowaniu go.
Po zakończonych studiach w 1884 r. Dewey uzyskał tytuł doktora i rozpoczął wykłady na uniwersytecie w Minesota, później w Michigen, był amerykańskim filozofem, pedagogiem a zarazem psychologiem, udzielał się społecznie i politycznie.
Rozwinął filozofię wzywającą do jedności teorii i praktyki; jego myślenie zasadzało się na przekonaniu, że demokracja jest wolnością. W pedagogice domagał się, by wychowanie włączało się w proces doświadczania świata przez dziecko, rekonstruowało i rozwijało jego doświadczenia, nie zaś narzucało obce mu formy zachowania w imię zewnętrznych celów.
Naczelną dla Dewey'a zasadą systemu dydaktycznego było uczenie się przez działanie lecz przedewszystkim samodzielna aktywność uczniów podczas wykonywanych przez nich zajęć.
Aktywność ta miala na celu integrację wiedzy szkolnej, a także zbliżeniu szkoły do życia społecznego.
Miała służyć integracji wiedzy szkolnej, ćwiczeniu władz poznawczych i zbliżeniu szkoły do życia.
Dydaktyczną zasadą, która była podstawą dla Dewey'a było ?uczenie się przez działanie? (learning by doing)1.
Deway był przedstawicielem tzw. ?Progresywizmu? inaczej mowiąc ruchu ?nowego wychowania?, która stanowiła podstawę w pedagogice amerykańskiej.
Koncepcje Deway'a zapoczątkowały w pedagogice nurt progresywizmu.
Główne prace J. Deweya to: Moje pedagogiczne credo(1897), Jak myślimy(1910), Demokracja i wychowanie(1916) .
W swojej pracy zajmę się założeniami przedstawionymi w jednej z prac Deway'a- ?Moje pedagogiczne cerdo?.
Głównym założeniem pedagogiki Dewey'a jest rozróżnienie w procesie wychowawczym dwóch stron, a mianowicie psychologicznej i socjologicznej.
Według Johna Dewey'a nonsensem jest przypuszczać, że dziecko osiągnie wyższy stopień wyrobienia umysłowego i moralnego, pracując niechętnie, niż oddając się czynności, która je interesuje i w którą wkłada całą swoją duszę. Psychologicznie jest niemożliwością sprawić, aby ktoś coś robił, wcale nie będąc tym zainteresowany. Teoria wysiłku podstawia więc tylko na miejsce jednego zainteresowania drugie. Zastępuje normalne zainteresowanie się przedmiotem nauki przez spaczone: strach przed nauczycielem albo nadzieją nagrody.
W swojej pracy Moje pedagogiczne credo przedstawił pogląd, w którym stwierdził, iż
punktem wyjściowym wszelkiego wychowania musi być strona psychollogiczna czyli instynkty i siły wrodzone dziecka.
Czytając fragment II tomu S. Wołoszyna mogę zaryzykować stwierdzeniem, iż według Dewey'a
wychowanie nie jest przygotowaniem do przyszłego życia lecz pewnym procesem życiowym.
Jednakże obowiązki, które nakładane są na społeczeństwo należą zarazem do naczelnych obowiązków moralnych
Przez prawa i kary, przez urabianie opinii społecznej i dyskusje może społeczeństwo kierować się i kształtować.
Natomiast przy pomocy i dzięki wychowaniu społeczeństwo jest w stanie zoorganizować swoje środki i zasoby, zaś dzięki temu w sposób ekonomiczny i pewny wpływać na swoje życie, ukształtowanie, czyli podsumowując myśl Dewey'a społeczeństwo dąży ku postawionym celom, których osiągnięcie jest ich życzeniem.
Tak więc Dewey wychodził z założenie, że wychowanie powinno być procesem dynamicznym i funkcjonalnym, dostosowującym się z jednej strony do natury i właściwości dziecka, a z drugiej natomiat strony pragnie, aby podstawa materiału nauczania wprowadzała dzieci w doświadczenie społeczeństwa, tradycje i formy życia.
Dla Dewey podstawę programu stanowią zajęcia praktyczne, z których dzieko jest w stanie wyciągnąć istotną dla swojego dalszego rozwoju wiedzę.2
Jak uważał Dewey dyscyplina szkoły powinna wynikać z jej życia, jako społecznej całości, a nie pochodzić bezpośrednio od nauczyciela. Według niego zadanie nauczyciela polega po prostu na tym, aby na podstawie swego bogatszego doświadczenia i dojrzalszej mądrości zaprawiać dziecko do dyscypliny życia .
Analizując myśl Dewey przedstawioną w jego pracy Moje pedagogiczne credo, uważam, że w wychowaniu potrzebna jest przede wszystkim wiara w prawdziwe istnienie zasad moralnych, powinniśmy dbać o to, by zasady moralne nie były dowolne, by słowo moralność nie oznaczało specjalnej dziedziny czy odcinka życia. Dla nauczyciela działającego z tą wiarą każdy przedmiot, każdy sposób nauczania, każdy wypadek życia szkolnego brzemienny będzie możnością moralnego oddziaływania .
Zadajemy gwałt naturze dziecka i utrudniamy osiągnięcie najlepszych wyników moralnych, wprowadzając dziecko zbyt nagle w cały szereg wyodrębnionych przedmiotów, jak np. czytanie, pisanie, geografię itd., nie biorąc wcale pod uwagę stosunku tych przedmiotów do życia społecznego dziecka.
Wychowanie jest procesem wrastania jednostki w społeczną świadomość gatunku .
Rzeczą wręcz niemożliwą jest przysposobienie dziecka do jakiegoś ściśle określonego zespołu warunków życia społecznego. Dlatego też należy ?przygotować je do przyszłego życia? znaczy tyle, co: dać mu panowanie nad sobą, czyli tak je wychować, by w każdej chwili umiało w całej pełni korzystać ze swych uzdolnień.
Wychowanie musi się rozpoczynać od wglądu psychologicznego w zdolności, zainteresowania i nawyki dziecka, wgląd ten stanowić musi probierz we wszelkich poczynaniach wychowawczych .
Dewey uzasadnia swoją koncepcję szkoły pracy argumentami psychologicznymi, filozoficznymi i socjologicznymi, jak już wspomniałam na początku mojej pracy.
W argumentacji psychologicznej za takim systemem szkolnictwa miala przemawiać aktywność dziecka, a także jego praktyczne zainteresowania.
Z filozoficznego punktu widzenia Dewey opiera się na filozofii pragmatyzmu, z socjologicznego punktu widzenia natomiast u Dewey'a ma przemawiać głównie to, iż w dzisiejszych czasach dom rodzicielski przestaje być warsztatem wychowawczym i wskutek tego traci wpływ wychowawczy, w związku z czym tą rolę przejmuje szkoła.3
Moje pedagogiczne credo ilustruje wychowanie w sposób bardzo prosty, iż jest to proces aktywnego wrastania jednostki w społeczeństwo co nazywamy socjalizacją, że uczenie nie powinno być automatycznym poznawaniem wiedzy, a samodzielnym poszukiwaniem.
Uważam, iż Dewey przedstawił bardzo ciekawą i realistyczną wizję swiata i życia codziennego w dzisiejszych czasach.
Według Niego szkoła ma kształcić przez działanie i poprzez ruch, jednakże nie może być tylko miejscem d pobierania lekcji, ale i miejscem czy formą aktywnej pracy i życia społecznego, powinna rozwijać pomysłowość i twórczość dziecka.
Dewey w swej eksperymentalnej szkole wprowadził zajęcia takie jak tkactwo, szycie, gotowanie, czy też garncarstwo itp. przy tych czynnościach uczniowie poznawali naukową stronę tych zagadnień, poprze badania próby, eksperymenty, odkrywały sposoby osiągania rezultatów końcowych, w ten sposób praca stałe się narzędziem poznawczym, ale i instrumentem wychowawczym przygotowującym dzieci do aktywności społecznej
Metoda ta ma na celu uaktywnić wrodzone instynkty dziecka takie jak instynkt społeczny, twórczy, badawczy i artystyczny.

Podsumowując, Dewey w swojej pracy Moje pedagogiczne credo przedstawil tezę iż szkołą jest żywa, zbliża do życia, stanowi instytucję demokratyczną, czyli nauczyciele i uczniowie tworzą razem społeczność szkolną (inne funkcje ale nie wykorzystywanie swoich zadań i funkcji, partnerskość), dostrzega indywidualne zdolności dziecka (do określonych ról społecznych stymulowanie, odkrywanie), wydobywa przez szkołę dzieci z własnych środowisk w celu poznania innych, daje kontakt z innymi.
Moim zdaniem praca Dewey'a wywarła wielki wpływ na współczesne myślenie pedagogiczne i na inne koncepcje, zmierzające do reformowania lub ulepszania nauczania szkolnego.
W tym czasie, kiedy się zjawiły, były one czymś zupełnie nowym, zawierały wiele trafnych spostrzeżeń empirycznych, były już wypróbowane w praktyce (w szkołach eksperymentalnych), były sugestywne i padały na podatny grunt.
Wraz z pedagogiką nowego wychowania Dewey'a rozwijała się pedagogika kultury.
W XIX wieku kiedy to dzięki pracy Dewey'a nastapily gwałtowne przemiany postulowano indywidualizację, a mianowicie uwazano ze kazde dziecko postrzega oddzielnie.
Uwazam iż nastąpił rozwój uczuć i zainetersowań.
Faktem jest iż poglądy na temat nowego wychowania przedstawione przez Johna Dewey'a nie przez wszystkich były uznawane za odpowiednie i nie wszyscy się z nimi zgadzali.
Nurt Nowego Wychowania karcono za zbyt indywidualne podejście i nie zwracanie dostatecznej uwagi na jego cechy społeczne. Potępiano również naturalizm i ekspresję, wytykając nadmierną swobodę.
Analizując tekst Johna Dewey'a nasuwa się pytanie, jaki jest stopień aktualności nowego wychowania współcześnie.
Według mnie w dzisiejszych czasach liczy się przede wszystkim swoboda, indywidualność tworzenia, wychowanie kulturalne i wiele innych czynników wpływających na obecne wychowanie.
Nowe Wychowanie skłania do tworzenia nowych programów autorskich. Jest stałym źródłem inspiracji dla nowych pokoleń pedagogów.
Lecz zarówno w pracy Dewey'a jak i obecnie możemy znaleźćelementy wspólne, między innymi takie jak, to, że należy kłaść nacisk na współpracę i solidarność w działaniu uczniów
należy rozwijać w nich pomysłowość oraz twórczość.
Na zakończenie pragnę dodaż, iż Dewey swoją teorię opiera bowiem na założeniu, że rozwój człowieka ( ontogenetyczny) jest analogiczny do rozwoju ludzkości ( filogenetycznego).
Chciałabym jeszcze nadmienić, że zasady celowego nauczania ? zdaniem Deweya- muszą być zgodne z zasadami skutecznego myślenia. Zaś skuteczne myślenie jest myśleniem problemowym. Dydaktyka musi więc być zastosowaniem ogólnej teorii myślenia do pytania: jak uczyć?
Moim zdaniem Dewey poprzez swoją prostote w argumentacji poglądów stworzył bardzo wartościową prace, z której nie jeden pedagog byłby dumny.
Tak więc, uważam że Dewey był jedyny w swoim rodzaju i dzięki swoim badaniom, trwajacym wiele lat, obserwacją itp. udowodnił, że szkoła stanowi fundamentalną rolę zarówno w nauczaniu jak i wychowywaniu dziecka.