OPRACOWANIE.doc

OPRACOWANIE:

MARIOLA BANASZKIEWICZ

PEDAGOGIKA 
 

·         Pochodzi z języka greckiego:

paidagogos – pais (chłopiec),

ago (prowadzę)

prowadzący chłopca. 

paidagogos 

·         Oznacza niewolnika w starożytnej Grecji, którego zadaniem było odprowadzanie chłopców – synów wolnych obywateli, do miejsca ćwiczeń fizycznych, zwanego palestrą.

·         Pod opieką paidagogosów chłopcy przygotowywali się do

ćwiczeń i zawodów fizycznych.

·         Zatem wychowanie fizyczne dało początek opiece pedagogicznej i wychowaniu.

Z upływem czasu, znaczenie i zadania paidagogosa poszerzały się.

Zaczął on również uczyć wychowanka, jak ma się odpowiednio zachowywać, pracował nad rozwojem jego osobowości i moralności.  

·         Paidagogos z opiekuna na boisku przekształcił się w wychowawcę

·         (wychowywanie- prowadzenie duchowo-moralne).

·         Zespół czynności wokół wychowanka, zabiegi wychowawcze, techniki, rzemiosło wychowawcze zaczęto nazywać paidagogija.

·         Obok terminu pedagogika spotykamy często również termin pedagogia.

·         Pochodzący od paidagogija,

co oznacza samo dzieło wychowania,

czyli zespół czynności i umiejętności wychowawczych. 
 
 

Może więc być: 

·         albo twórczym oddziaływaniem na dzieci i młodzież, płynącym z talentu wychowawcy- wówczas graniczy ze sztuką, a nawet staje się „sztuką sztuk”,

·         albo rzemieślniczym naśladowaniem wzorców postępowania wychowawczego i wówczas staje się techniką pedagogiczną , która można przekazać innym w kształceniu kandydatów na wychowawców.

·         W starożytnej Grecji spotykamy jeszcze jedną nazwę, używaną zwłaszcza w późniejszym okresie hellenistycznym, wprowadzoną przez sofistów- paideia.

Paideia 

·         oznacza wyższe formy działalności wychowawczej. Treścią ich było kształcenie osobowości na dobrach kultury. Słowo to oznaczało również odpowiednią działalność wychowawczą.

·         Paideia w stosunku do poprzednich terminów miała szerszy zasięg , gdyż w jednym słowie łączono zarówno działalność wychowawczą, jak i refleksję nad nią.

·         Fonetycznym skrótem nazwy paideia jest wyraz pedia, który służy określeniu m.in. odrębnych dziedzin pedagogiki praktycznej, np.:

(logopedia, bibliopedia). 
 

Z kulturą grecką związany jest również termin pedagog 

·         niewolnik, który oznaczał wychowawcę praktyka.

·         Do dzisiaj za oczywiste uważa się połączenie nauczania z kształceniem moralnym. Jest to spuścizna wieków średnich, szkoły klasztornej, gdzie ta sama osoba pełniła rolę nauczyciela i ojca duchowego.

·         W czasach antycznych nauczycielowi powierzano jedynie ograniczony wycinek nauczania. Nauczyciel wzbogacał umysł dziecka technicznie, ale nie on wychowywał.

·         Pedagog natomiast mimo , iż był niewolnikiem, kształtował moralnie duszę, charakter i styl życia wychowanka.

·         Wpływ jego był niepomiernie większy niż czysto techniczne lekcje nauczyciela.

·         Współczesna szkoła, nauczanie i właściwe sposoby przekazywania wiedzy zdominowały naszą rzeczywistość pedagogiczną.

·         W przeszłości jednak wychowanie miało znacznie większe znaczenie niż nauczanie.

W czasach nowożytnych  
nazwa pedagog  
odnosiła się : 
 

do twórców znaczących systemów pedagogicznych (Pestalozzi, Montessori),

·         do wielkich wychowawców narodu – polityków, pisarzy (Napoleon, Mickiewicz, św.Jan Bosko),

lub była nazwą honorową 

Po drugiej wojnie światowej pedagog, to każdy praktyk nauczyciel, co ma podkreślić, że każdy nauczyciel to pedagog.  

POCZĄTKI PEDAGOGIKI NAUKOWEJ I EMPIRYCZNEJ  

·         Pedagogika nie miała początkowo charakteru nauki.

·          W XIX wieku , który był wiekiem wielkiego postępu i rozwoju rozmaitych dyscyplin i działów wiedzy zaznaczyła się tendencja do ich „unaukawiania”. Ośrodkami postępu w zakresie poznawania różnych dyscyplin były uniwersytety i instytuty naukowe.

·         Początek XIX wieku uznawany jest przez historyków pedagogiki za moment rozwoju naukowego pedagogiki

·         Zasłużonym dla rozwoju tej dziedziny był Fryderyk Herbart , który po objęciu katedry filozofii w Królewcu w 1809 roku doprowadził do oddzielenia pedagogiki od filozofii. Prowadził on seminaria z pedagogiki. Opracował system pedagogiczny oparty na etyce i psychologii. Uznał on, iż głównym celem wychowania jest kształtowanie charakteru moralnego, a główne środki do jego osiągnięcia to wyrobienie karności i nauczanie wychowujące. Herbart wywarł szczególny wpływ na rozwój dydaktyki.

W pierwszej połowie XIX wieku polską myśl pedagogiczną reprezentuje rozprawa napisana przez

Józefa Hoene-Wrońskiego

pt. „ Filozofia pedagogiki”, w której autor za główny cel wychowania przyjmuje „ stworzenie się własne człowieka”. 

·         W tym samym czasie działa także zasługujący na uwagę

Bronisław Trentowski, który w słynnym „ Chowanna” określa pedagogikę, jako „ systematyczna umiejętność mającą na celu wskazanie człowiekowi środków i dróg, jak ma nieść własne lub obce dziecię do prawdziwego dojrzenia, czyli pełnoletności”. 

·         W 1846 roku Teodor Sierociński wydał w Warszawie pierwszy podręcznik pedagogiki

pt.: „ Pedagogika, czyli nauka o wychowaniu”. 

Znaczący przełom w uprawianiu pedagogiki nastąpił pod wpływem psychologii eksperymentalnej.  
 

·         W Niemczech, w Lipsku, w 1879 roku Wilhelm Wundt stworzył pierwsze psychologiczne laboratorium eksperymentalne.

·         Prowadzone tam były pierwsze empiryczne badania pedagogiczne nad wychowawczym i szkolnym rozwojem dzieci i młodzieży oraz nad problemami dydaktyki i higieny nauczania.

·         Tą nową eksperymentalną wiedzę o dziecku i jego wychowawczym rozwoju nazwano „pedologią”.

·         Dziedzina ta rozwija się po dzień dzisiejszy w bardzo różnych płaszczyznach. Korzysta z osiągnięć szczegółowych nauk o człowieku.

GŁÓWNE PRĄDY I KIERUNKI W PEDAGOGICE  
  

N a t u r a l i z m p e d a g o g i c z n y:  

·         Zwany inaczej

pedagogiką funkcjonalną, pajdocentryzmem,

natywizmem,

lub teorią swobodnego wychowania. 
 

·         Był bezpośrednią kontynuacją pedagogiki eksperymentalnej.

·         Odzwierciedla ruch reformatorskich tzw. nowego wychowania, który wyrósł z nauk biomedycznych i psychologicznych.

·         W centrum zainteresowania stawiał dziecko

·         Utożsamiał procesy wychowania jednostki z tokiem jej naturalnego, spontanicznego rozwoju (dziecko z natury jest dobre.

·         Rozwinął się w początkach XX wieku.

·         Przedstawiciele: m.in. J. Dewey, J. Korczak.

S o c j o l o g i z m p e d a g o g i c z n y:  

·         inaczej:

pedagogika socjologiczna,

pedagogika społeczna,

pedagogika środowisk wychowawczych. 

·         Głosi, że wychowanie jest faktem społecznym. Każde społeczeństwo tworzy sobie własny ideał człowieka i ideał wychowania.

·         Socjologizm traktował zjawiska wychowania jako skutek oddziaływań społecznych na jednostki i grupy. Mówił o „urabianiu” osoby wychowanka do uczestnictwa w grupie.

·         Stosował metody socjologii w badaniach zjawisk wychowawczych.

·         Przedstawiciele: m.in. H. Radlińska, S. Karpowicz, F. Znaniecki.

P e d a g o g i k a k u l t u r y:  

·         inaczej:

personalizm pedagogiczny

pedagogika humanistyczna 

·         Rozwinęła się jako próba nie tylko pogodzenia , ale i przeciwstawienia się jednostronności psychologizmu i naturalizmu i socjologizmu pedagogicznego.

·         Według niej proces wychowania określany jest jako spotkanie jednostki ludzkiej- osoby- z obiektywnymi warunkami, dobrami kultury. Człowiek bierze udział w ich tworzeniu, a tym samym wzbogaca swe siły duchowe i tworzy nowe wartości.

·         Przedstawiciele: m.in. B. Nawroczyński, B. Suchodolski

Pedagogika marksistowska:  

·         inaczej:

pedagogika materialistyczna

·         Oparta na filozofia marksistowskiej. Człowiek wprawdzie uznany za najwyższą wartość , lecz jego istota i rodzaj są zdeterminowane całkowicie przez warunki bytu społecznego i prawa rządzące bytem społecznym. Wychowanie służy przekształcaniu stosunków społecznych w i mię „ sprawiedliwości społecznej”.

·...