Protisty.pdf
(
541 KB
)
Pobierz
(anonymous)
Protisty
1
Protisty
Protisty
Collage - protisty
Systematyka
Domena
jądrowce
Królestwo
protisty
Nazwa systematyczna
Protista
Protisty
(
Protista
) - jedno z pięciu
królestw
wyróżnianych w ostatnich, hierarchicznych systemach
klasyfikacji
organizmów (
np. w podziałach
Whittakera i Margulis o
raz
Cavaliera-Smitha
). Obejmuje wszystkie
jądrowce,
które
pozostały po wyłączeniu organizmów zaliczonych do
monofiletycznych
klad
ów
zwierząt,
roślin i
grzybów.
Zgodnie
z aktualną wiedzą należy tu zbiór taksonów o bardzo różnych powiązaniach
filogenetycznych
- cała grupa ma
charakter
parafiletyczny
(sztuczny). Nie istnieje żadna zaawansowana ewolucyjnie cecha, która wyróżniałaby
protisty od pozostałych
eukariotów.
Większość protistów to
jednokomórkowce
, zdarzają się też
wielokomórkowce
, a
nawet organizmy zbliżone do
tkankowego
poziomu organizacji. Protisty można podzielić na podstawie sposobu
odżywiania na
samożywne i
cudzożywne.
Rozmnażają się przez
podział komórki,
czasem jednak spotyka się też
rozród płciowy
. Wielokomórkowce rozmnażają się za pomocą
zarodnikó
w (zoospory). Protisty mają różne "układy
lokomocyjne" i poruszają się za pomocą pełzania, ruchów
rzęsek i
wici
, ruchów
błonki falującej
.
Uważa się, że magazynujący
glikogen
i zaopatrzeni w
wić p
rzedstawiciele królestwa Protista byli przodkami
zwierząt.
Protisty to najstarsze eukarionty. Są dowody na to, że żyły na Ziemi już 600 mln lat temu.
←
mln lat temu
Protisty istnieją od co najmniej 600 mln lat
Prekambr
←
4,6 mld
Kambr
542
Ordowik
488
Sylur
444
Dewon
416
Karbon
359
Perm
299
Trias
251
Jura
200
Kreda
145
Paleog.
65
NG
23
Cz
2
Protisty
2
Budowa
Protisty to organizmy
eukariotyczne
, w większości jednokomórkowe, o zróżnicowanej budowie morfologicznej, o
wielkości od 10 μm do kilku milimetrów. W budowie protista można zazwyczaj wyróżnić przód, tył, stronę
grzbietową oraz brzuszną. Nie występują tu typowe tkanki. Można jednak wyróżnić w niektórych przypadkach
części liściokształtne, łodygokształtne, a nawet korzeniokształtne.
Protisty wykształciły
pellikulę,
czyli błonę
komórkową podścieloną
two
rami
błoniastymi
wzmacniającymi całą
konstrukcję. Jej dodatkową właściwością
jest duża elastyczność pozwalającą na
poruszanie się ruchem ameboidalnym.
Komórki protistów wypełnia
cytoplazma,
najczęściej podzielona na gęstszą
zewnętrzną
ektoplazmę o
raz rzadszą,
ulokowaną centralnie w komórce,
endoplazmę
. W endoplazmie ulokowana jest
większość organelli, wśród których należy
wymienić:
aparat Golgiego
,
lizosomy
,
wakuole.
W komórce wykształciło się też
jądro,
mitochondria
oraz
plastydy
.
Sposoby poruszania się
Pierwotniaki wykształciły różne organella
ruchu, dzięki którym są one zdolne poruszać
się w celu odnajdywania pokarmu lub
ucieczki przed niekorzystnymi warunkami
środowiska. Są to:
Genealogia protistów
•
Wić (
flagellum
),
rzęska
(
cilium
) - twory identyczne pod względem konstrukcji, różniące się jednak liczbą,
wielkością oraz tym, że rzęski połączone są włókienkami pod warstwą błony komórkowej (pellikuli), co pozwala
na skoordynowanie ich ruchów.
•
Nibynóżki (
pseudopodia
) - wykształcone u niektórych
zarodziowców
, ich działanie polega na przelewaniu
cytoplazmy do różnych rejonów komórki, a co za tym idzie tworzenie uwypukleń czy wypustek komórki;
pozwala to na przemieszczanie się ruchem ameboidalnym oraz na "oblewanie" ciała potencjalnej ofiary.
Mogą one również trwale osiadać na dnie morskim lub swobodnie unosić się w wodzie.
Rodzaj organelli ruchu stanowi jedno z głównych kryteriów podziału protistów na typy:
•
wiciowce
, o stałym kształcie ciała i jednej lub więcej wici,
•
pełzaki,
o zmiennym kształcie ciała i zdolności do wynicowania nibynóżek,
•
słonecznice,
o kulistym ciele i cienkich, promieniście rozchodzących się nibynóżkach,
•
orzęski,
o ciałach pokrytych równoległymi rzędami rzęsek,
•
sporowce
, całkowicie pozbawione narządów ruchu.
Protisty
3
Odżywianie
Protisty to organizmy
heterotroficzne
lub
autotroficzne.
Część protistów może się odżywiać na przemian
autotroficznie i heterotroficznie (
miksotrofizm
). Samożywne protisty przeprowadzają fotosyntezę za pomocą
barwników fotosyntetycznych, zaliczamy do nich głównie różne odmiany
chlorofil
u,
fikobiliny
(niebieski),
karotenowce -
karoteny: pomarańczowy
karoten i
czerwony
likopen
oraz
ksantofile
(żółte: fukoksantyna,
luteina,flawoksantyna).
Materiał zapasowy j
est gromadzony pod postacią wielocukrów, (
glikogen,
skrobia
), alkohol
mannitol lub
tłuszczów.
Ponieważ protisty to małe organizmy, o względnie niskim tempie przemian i dużej
powierzchni, wydalanie jest przeprowadzane w drodze
dyfuzji
. Woda i szkodliwe metabolity usuwane są
bezpośrednio przez błonę z udziałem
wodniczek tętniących
wyrzucających te substancje na zewnątrz organizmu.
Wyróżnia się 2 rodzaje odżywiania heterotroficznego:
Endocytoza, którą dzielimy na:
•
fagocytoza
•
pinocytoza
wchłanianie
, które dzielimy na:
• dyfuzja
• dyfuzja wspomagana
• transport aktywny
Oddychanie
Protisty oddychają całą powierzchnią ciała. Mogą żyć zarówno w środowiskach tlenowych jak i beztlenowych (w
niszach bogatych w substancje organiczne). Niektóre mogą zmieniać sposób oddychania z beztlenowego na tlenowy.
Rozmnażanie się protistów
Protisty rozmnażają się:
•
bezpłciowo
- zazwyczaj rozmnażanie polega wtedy na podziale mitotycznym komórki - powstają dwie komórki
potomne o jednakowym podłożu genetycznym, co prowadzi do szybkiego zwiększenia liczby osobników danego
gatunku. Protisty wielokomórkowe rozmnażają się poprzez zarodniki. Zasadniczą wadą jest brak
zmienności
genetycznej.
•
płciowo
- rozmnażanie płciowe prowadzi do powstawania nowych osobników o zmodyfikowanym materiale
genetycznym. Nie dość, że
gamety p
ochodzą od różnych osobników, to na dodatek podczas procesu rozmnażania
dokonuje się ich "mieszanie". U protistów rozmnażających się płciowo występuje przemiana faz jądrowych i
przemiana pokoleń, występują różne cykle życiowe - haploidalny, diploidalny i haplodiploidalny z przemianą
pokoleń.
Wśród protistów występują zarówno formy
haploidalne
jak i
diploidalne
.
Wyróżnia się też proces płciowy -
koniugację
. Nie jest to rozmnażanie, a tylko wymiana genów pomiędzy dwoma
osobnikami, która prowadzi do rekombinacji genów
Protisty
4
Zmysły, wrażliwość
Protisty zdolne są do odbioru bodźców zewnętrznych oraz reagowania na nie. Odbywa się to na zasadzie
elektrycznej, dzięki
polaryzacji błony komórkowej
. Niektóre protisty wykształciły specyficzne
organella d
o
percepcji wrażeń świetlnych - jak np.
czerwona plamka oczna
(
stigma
). Inne natomiast reagują na zmiany prądów
wody (reakcja taka to
reotaksja)
.
Podział protistów
Zwyczajowo dzieli się protisty na zwierzęce, roślinopodobne i grzybopodobne, nie są to jednak grupy
taksonomi
czne.
Podział protistów zwierzęcych
Protisty zwierzęce b
yły wg starej
klasyfikacji z
aliczane
do królestwa zwierząt, wchodząc w skład
typu
pierwotniaki
(Protozoa). Są to organizmy
jednokomórkowe odżywiające się cudzożywnie, na
drodze
fagocytozy
,
pasożytnicze l
ub
drapieżne
.
• Typ: Parabasalia
• wiciowce nie posiadające mitochondriów.
Czasem jedna z wici tworzy błonkę falującą
• przykłady:
rzęsistek
• Typ: Kinetoplastida (
kinetoplastydy
)
• wiciowce z
kinetoplast
em, który przypomina
mitochondrium. Może występować błonka
falująca
• przykłady:
świdrowiec
• Typ: Choanoflagellata (
wiciowce kołnierzykowe
)
• wiciowce z cytoplazmatycznym kołnierzykiem;
wić z dodatkowym ciałkiem podstawowym (jak u
zwierząt)
• Typ: Apicomplexa (syn. Sporozoa) (
apikompleksy)
Zarodziec malaryczny
• często pasożyty wewnątrzkomórkowe; skomplikowany cykl życiowy
• przykłady:
zarodziec malarii
• Typ (istnieją wątpliwości co do zasadności wyróżniania tego typu):
Sarcodina
(
zarodziowce)
• protista poruszające się z pomocą
nibynóżek
• przykłady:
ameby,
otwornice,
promienice
• Typ: Ciliata (
orzęski)
• wolno żyjące lub
symbiotyczne;
dwa rodzaje jąder (
makronukleus
i
mikronukleus)
; proces płciowy
(
koniugacja)
• przykłady:
pantofelek
wirczyk
didinium
Protisty
5
Podział protistów roślinnych
Protisty roślinopodobne t
o jedno- lub wielokomórkowce, niekiedy na
tkankowym poziomie organizacji. Charakteryzują się
samożywnością
, często
pozyskaną odmiennymi sposobami (chloroplast "pozyskany" w wyniku
endosymbiozy wtórnej
).
• Typ: Euglenophyta (
eugleniny
)
• jednokomórkowe wiciowce, zbliżone do kinetoplastydów (patrz wyżej),
czasem cudzożywne
• przykłady:
euglena
• Typ: Pyrrophyta (syn.
Dinoflagellata
) (
tobołki (glony)
)
• jednokomórkowe wiciowce, samożywne, cudzożywne, wolnożyjące lub
pasożytnicze
•
bruzdnice
• Typ: Chrysophyta (
chryzofity
)
• jedno lub wielokomórkowe, niekiedy tkankowce
Euglena
• przykłady:
złotowiciowce
,
okrzemki
,
różnowiciowce
,
brunatnice
Podział protistów grzybopodobnych
Protisty grzybopodobne -
kilka grup protistów zaliczanych kiedyś do grzybów, ale z nimi nie spokrewnionych.
Wykazały to badania sekwencji
DNA
jednych i drugich.
• Typ: Myxomycota (
śluzowce
)
• lądowe, odżywiają się martwą materią
• przykład:
śluzowiec
• Typ: Oomycota (
lęgniowce)
• wodne lub glebowe,
saprofityczne
lub pasożytnicze
• przykład:
fitoftora
roztoczkowce
Zobacz też
•
klasyfikacja biologiczna
•
przegląd zagadnień z zakresu biologii
•
systematyka
Plik z chomika:
Quczaj
Inne pliki z tego folderu:
Protisty.pdf
(541 KB)
Inne foldery tego chomika:
Dokumenty
Galeria
Prywatne
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin