s_prawo_materialne_UE_notatki.doc

POJĘCIE WSPÓLNEGO RYNKU I RYNKU WEWNĘTRZNEGO A SWOBODY WSPÓLNOTOWE

WSPÓLNY RYNEK I RYNEK WEWNĘTRZNY

1. Zagadnienia ogólne

–         cel traktatów zał. → integracja gospodarcza → zasadniczy element = utworzenie w okresie przejściowym (12 lat) do 1973 r. wspólnego rynku → podstawa prawna = unia celna obejmująca całą wymianę towarową (towary też z państwa 3-cich, ale będące na rynku p. czł.)

*       unia celna (=zniesienie ceł i opłat o skutku podobnym oraz ustanowienie wspólnej taryfy celnej) powstała przed końcem okresu przejściowego, ale trudności z zapewnienie innych swobód è po okresie stagnacji Biała Księge (KE) w 06.1985 r. o rynku wew. (szczegółowy plan prac normatywnych) → w nowelizacji traktatów: JAE – art. 8 ust. 1 TWE – termin do 31.12.1992; ust. 2 legalna def. rynku wew.

→     ważna nowa strategia KE – polityka harmonizacyjna WE powinna zostać zastąpiona przez zasadę wzajemnego uznania (art. 100b ust. 1 TWE), a wprowadzenie większości kwalif. (art. 100a TWE) przyspieszyło proces stanowienia prawa è harmonizacja prawa oraz zasada wzajemnego uznania to gł. instrumenty tworzenia rynku wew.

–         centralne miejsce w koncepcji rynku wew. – swobody wspólnotowe → przeszkody w handlu wew. to:

*       tzw. fizyczne bariery w handlu (np. kontrole celne);

*       bariery techniczne (np. różne standardy);

*       bariery fiskalne (np. różne stawki VAT);

*       też bariery tworzone przez podmioty gospodarcze inne niż państwo (np. uzgodnienia, porozumienia i in. takie praktyki, np. sprawy poł. 56 i 58/64, Consten i Grunding vs. KE);

2. Pojęcie wspólnego rynku

–         wspólny rynek (common market) to pojęcie traktatowe, używane wielokrotnie, ale nie zdefiniowane (w przeciwieństwie do „rynku wew. – art. 14 ust. 2 TWE);

–         art. 2 TWE określa utworzenie wspólnego rynku jako jeden ze środków do osiągnięcia celów (zadań) WE, ale w orzecz. i doktrynie istnieje silna teza o dwojakiej naturze wspónego rynku – jako środka i zarazem celu;

–         def. orzecz. ETS:

*       sprawa 15/81, Schul → eliminacja wszystkich przeszkód w handlu wewnątrzwspólnotowym (wewWE) w celu połączenia rynków krajowych w jeden (jednolity) rynek powodująca powstanie warunków najbliższych tym jakie panują na „czysto” wew. rynku. Istotne jest także to, że handlowcy, lecz także osoby prywatne zawierające transakcje handlowe przekraczające granice powinny mieć możliwość korzystania z dobrodziejstw tego rynku;

*       sprawa C41/93, Francja vs. KE → celem utworzenia wspólnego rynku jest usuwanie barier w handlu wewWE z perspektywą połączenia rynków krajowych w jeden rynek tworzący warunki jak najbardziej zbliżone do warunków panujących na „czystym” rynku krajowym;

–         elementy wspólnego rynku:

*       wolność rynkowa → stosowanie swobód, harmonizacja reżimów prawnych lub stosowanie konsekwentnie reguły kraju pochodzenia;

*       równość rynkowa → zakaz dyskryminacji, problematyka obywatelstwa;

*       system niezakłóconej konkurencji;

–         składa się z rynków p. czł.

–         doktryna → „wspólny rynek” w sensie przedmiotowym to swobody, unia celna, polityka handlowa z państwami 3, polityka ryboł., polityka transportowa oraz system niezakłóconej konkurencji è ale też od in. polityk, np. społecznej;

*       ze wspólnym rynkiem ściśle powiązany jest ogólny zakaz dyskryminacji (art. 12 TWE – związek orzeczniczy) oraz harmonizacja (art. 95 i n. TWE – w dużym stopniu związek normatywny);

3. Rynek wewnętrzny (internal market)

–         art. 14 ust. 2 TWE → obejmuje obszar bez granic wew., w którym jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału, zgodnie z postanowieniami TWE;

→     wprowadzony art. 13 JAE;

→     TUE nie odnosi się bezpośrednio, ale art. 2 potwierdza integracyjną funkcję utworzenia rynku wew. (celem m.in. utworzenie obszaru bez granic);

–         3 elementy:

*       obszar bez granic – zobow. WE i p. czł. do usunięcia fiz. barier → łatwy do sprawdzenia;

*       swobodny przepływ – wymaga złożonych i skomplikowanych działań → trudne do sprawdzenia;

*       zgodnie z TWE;

→     istotne są wzajemne relacje:

Ä     np. zniesienie barier fiz. nie zagwarantuje swobód, jeśli nie zostaną zlikwidowane różnice w reżimach prawnych p. czł.;

Ä     np. zapewnienie swobód zgodnie z TWE oznacza, że niektóre ogr. mogą być usprawiedliwione;

–         sporne – czy utworzenie rynku wew. jest celem WE, który wywołuje skutki prawne tylko w łączności z innymi przepisami TWE (Np. o swobodzie) czy jest samodzielnym przepisem, ustanawiającym obowiązek p. czł., niezależnym od innych środków określonych w TWE → wg opinii rzecz. gen. Albera w sprawie 9/99 oraz w orzecz. ETS to pierwsze, co oznacza m.in., że (1) realizacja tego celu wymaga przyjęcia odpowiednich środków; (2) art. 3, 4 i 14 TWE interpretowane i nakładają obowiązki tylko w powiązaniu z in., bardziej precyzyjnymi przepisami;

*       tak też w sprawie C-341/95, Bettati – art. 3 określa ogólne zasady rynku wspólnego;

*       opinia rzecznika w sprawie My – art 2 i 3 nie ustanawiają kompletnych norm materialnoprawnych, a ogólne cele, które mogą być wykorzystywane do celów wykładni, łącznie z in. przepisami TWE (wykonawczymi);

*       też w sprawie Wijsenbeek oraz opinii 1/91 → cele;

–         znaczenie wspólnego rynku/rynku wew. jako swoistej dyrektywy interpretacyjnej – ważny argument w konstruowaniu ogólnych zasad, np.

*       zasada bezpośredniego skutku prawa wsp. (sprawa COSTA/Enel);

*       zasada pierwszeństwa (sprawa 14/68, Walt Wilhelm);

*       interpretacja swobód (np. sprawa 36/74, Walrave i Koch);

–         sporne – rozgraniczenie wspólnego rynku i rynku wew.:

*       nas obowiązuje – nie ma istotnej jakościowej i ilościowej różnicy między wspólnym rynkiem a rynkiem wew.;

*       inne:

→     wspólny rynek (w sensie dynamicznym) to etap przejściowy na drodze do rynku wew., czyli mniej zaawansowana forma integracji europ.;

→     zakres przedmiotowy wspólnego rynku jest szerszy bo zawiera w sobie prócz swobód, także politykę konkurencji, rolną, transportową i podatkową;

4. Swobody wspólnotowe

–         do klasycznych swobód w. należą:

1)    swoboda przepływu towarów;

2)    swoboda przemieszczania się pracowników;

3)    swoboda przedsiębiorczości (zakładania przedsiębiorstw);

4)    swoboda świadczenia usług;

5)    swoboda przepływu kapitału;

6)    czasem jako 6-tą – swoboda przepływu płatności;

–         art. 14 ust. 2 (gwarantuje się swobodę przepływu towarów, osób, usług i kapitału) nie zmienia, a jedynie dokonuje swoistej kategoryzacji i integracji swobód (łączy 2 z 3 w s. p. osób, co odzwierciedla systematykę TWE – 3 swobody personalne w jednym rozdziale) + konwergencyjne tendencje w orzecz. ETS;

*       stopniowe przekształcanie się swobód w prawa obywateli UE → maksyma od swobody gosp. do prawa politycznego (dot. też s. p. towarów i kapitału);

–         termin znany dopiero od JAE (Preambuła), TUE i art. 6 ust. 2 TWE, a ETS w sprawie 203/80, Casati;

–         konstrukcja przepisów → wskazują cel, ale nie określają adresata, więc raczej charakter przepisów programowych – zobowiązują do usuwania przeszkód w osiąganiu celu, ale nie są typowymi normami wolnościowymi (dającymi podmiotom prywatnym praw podmiotowych), tylko raczej normami kompetencyjnymi (nakaz/zakaz pewnych działań dla WE i p. czł. – nakazy i zakazy w sensie obiektywno-przedmiotowym) → przepisy TWE nie miały być normami dającymi podmiotom prywatnym prawa podmiotowe, ale ETS (od lat 70-tych) stopniowo zaczął uznawać bezpośrednią skuteczność: sprawa 74/76 Ianelli (s.p. towarów); sprawa 2/74, Reyners (s. przedsiębiorczości); sprawa 33/74, van Binsbergen (s. ś. usług); sprawa 41/74, van Duyn (s. p. pracowników);

–         swobody mają charakter gospodarczy, ale ostatnio w ETS tendencje do bagatelizowania wymiaru spol.-gosp.

–         relacje wzajemne swobody-wspólny rynek:

*       swobody są istotnym, koniecznym elementem wspólnego rynku;

*       dążenie do wspólnego rynku to wskazówka interpretacyjna przepisów o swobodach;

–         w orzecz. ETS swobody kwalifikowane jako konkretyzacje ogólniejszych zasad podstawowych, ale nie należy uznawać ich za zasady wspólnotowe, co w orzecz. ETS służyło raczej podkreśleniu ich szczególnej wagi;

5. Zakres przedmiotowy i podmiotowy swobód wspólnotowych i ich treść

–         zakres przedmiotowy – określone przez TWE działania lub zaniechania osób uprawnionych ze swobód (np. przywóz i wywóz towarów);

–         zakres podmiotowy – wyznaczony przez TWE krąg podmiotów zobow. i uprawnionych (np. uprawnione: osoby dokonujące; zobow. p. czł. i os. 3);

–         treść – zespół praw składających się na daną swobodę (np. zakaz stos. ogr. ilościowych i środków o skutku podobnym);

–         nie mają charakteru absolutnego:

*       albo wyłączenia przewidziane przez TWE → wtedy TWE nie ma w ogóle zastosowania do tych czynności;

*       albo TWE pozwala p. czł. na wprow. ogr. → nie wyklucza stos. TWE;

Zakres przedmiotowy

...