rozwój poznawczy dziecka.pdf

ROZWÓJ DZIECKA

W MŁODSZYM WIEKU SZKOLNYM

SPIS TREŚCI

I. Czynniki rozwoju w młodszym wieku szkolnym

II. Rozwój procesów poznawczych

1. Spostrzeganie

2. Uwaga

5. Pamięć

4. Mowa

5. Myślenie

III. Rozwój uczuciowy

IV. Kształtowanie osobowości

V. Rozwój moralny

VI. Rozwój społeczny

Psychologia rozwojowa jest naukę, która bada rozwój człowieka od pierwszych chwil

jego życia do osiągnięcia dojrzałości. Rozróżnia ona kilka okresów, faz rozwojowych:

- niemowlęctwo - pierwszy rok życia

- wczesna dzieciństwo - od l do 3 lat

- wiek przedszkolny - średnie dzieciństwo od 3 do 6 lat

- młodszy wiek szkolny - późne dzieciństwo od 7 do 11-12 lat

- wiek dorastania.

Niniejsza praca ukazuje rozwój dziecka w młodszym wieku szkolnym.

I CZYNNIKI ROZWOJU W MŁODSZYM WIEKU SZKOLNYM

Istotny wpływ na rozwój ogólny dzieci w młodszym wieku szkolnym ma przede

wszystkim środowisko rodzinne lub opiekuńcze, czynniki dydaktyczno-pedagogiczne tj.

programy, treści i metody nauczania w szkole, nauczyciel jako osoba znacząca dla młodych

oraz grupy rówieśnicze.

W wieku przedszkolnym rodzina była dla dziecka podstawowym , nieraz jedynym

środowiskiem wychowawczym decydującym o jego rozwoju. Od 7 roku życia dziecko, nie

przestając należeć do rodziny, wkracza do zupełnie odmiennego środowiska szkolnego.

Wśród wielkiej różnorodności czynników działających na dziecko w tym nowym stadium

jego rozwoju znaczenie szkoły jest szczególnie istotne, gdyż jest to oddziaływanie

systematyczne, długotrwałe, łączące przekazywanie wiedzy z ćwiczeniem funkcji

psychicznych i ukierunkowanym kształtowaniem osobowości. Szkoła staje się dla dziecka

również środowiskiem, w którym się ono bardziej uspołecznia, gdyż nawiązuje kontakty z

grupa rówieśników, bierze udział w życiu szkoły. Zadania i rola ucznia zmieniają gruntownie

społeczna pozycję dziecka w rodzinie - przydają jej znaczenia i zwiększają się wymagania

wobec niego.

Rola środowiska rodzinnego i szkolnego w rozwoju dziecka jest doniosła, a właściwe

nim kierowanie jest możliwe tylko przy ich współdziałaniu.

Dla optymalizacji intelektualnego rozwoju dzieci duże znaczenie ma miłość,

akceptacja, zainteresowanie rodziców wykazywane dziecku przez kontakty, rozmowy z nimi,

odpowiadanie na pytania. Dzieci z takich rodzin mają lepsze postępy w nauce. Również

utrzymywanie przez rodzinę kontaktów z szerszym otoczeniem – muzę teatry, filharmonia,

ogrody zoologiczne sprzyja rozwojowi intelektualnemu. Na rozwój mowy i sprawność

czytania pozytywny wpływ ma zainteresowanie dla czytelnictwa np. domowe biblioteczki.

Wskaźnikiem intelektualnego rozwoju dziecka jest m.in. wzrost własnej aktywności

poznawczej, rozwój zainteresowań, motywacji do uczenia się i zdobywania wiedzy o świecie.

Poza szkołą i rodziną oraz instytucjami wychowania pozaszkolnego, na dziecka oddziałuje

szersze otoczenie poprzez tzw. dobra kulturalne, jak i przypadkowe wpływy ludzi, sytuacji

itp.

II ROZWÓJ PROCESÓW POZNAWCZYCH

Procesy poznawcze w młodszym wieku szkolnym charakteryzuje dynamiczny rozwój,

który dokonuje się w kierunku wyodrębniania się i usamodzielniania czynności umysłowych.

Dużą rolę odgrywa w tym systematyczne nauczanie i coraz szerszy udział dziecka w życiu

społecznym l kulturalnym jego otoczenia. W szczególności konkretne zadania, które stawia

dziecku szkoła wyraźnie ukierunkowuje te procesy - staja się one coraz bardziej dowolne i

przybiegają z coraz większym udziałem świadomości dziecka, które uczy się kierowania

swoją uwaga, spostrzeganiem, pamięcią tuczeniem się. Również wielką rolę odgrywa

rozwijająca się motywacja dziecka która w coraz większym stopniu staję się motywację

własna.

Poszczególna procesy psychiczne dziecka i jeno właściwości umysłowe są ze sobą

ściśle powiązane. O rozwoje spostrzeżeń nie można mówić w oderwaniu od rozwoju pamięci,

a uwagi nie można oddzielić od rozwoju mowy, spostrzeżeń i myślenia.

l. SPOSTRZEŻENIA

Lata szkolne dziecka rozszerzają zakres i precyzję wiele spostrzeżeń nagromadzonych

w wieku przedszkolnym. W tym okresie rozwija się nie tylko spostrzeganie dziecka, ale i jego

spostrzegawczość, polegająca na odkrywczej czynności umysłu. U dzieci rozpoczynających

naukę szkolną, rozwój spostrzegania idzie w parze z rozwojem zdolności do wyodrębniania

poszczególnych cech spostrzeganych przedmiotów i do ich uogólniania. Spostrzega- nie

nabiera charakteru czynności wyodrębnionej od innych i celowe Dzieci różnicują i uogólniają

cechy przedmiotów, na ogół też prawidłowo spostrzegają obrazy, kontury, schematy i rysunki

przedmiotów. Dalszy rozwój spostrzegania i umiejętności obserwacyjnych łączy się z nauką

szkolną i rozwojem uwagi, która powinna być specjalnie kształcona i kierowana.

Aby spostrzeganie miało aktywny przebieg, skierowany na określony cel, trzeba ten

proces umiejętnie, świadomie organizować, tym bardziej, iż charakterystyczny jeszcze dla

młodszego wieku szkolnego jest brak umiejętności dokładnego i wiernego spostrzegania.

dziecko nieraz nie umie zobaczyć i nie umie słuchać, nie zawsze zauważa to, ci trzeba, i nie

wszystko z tego, co trzeba.

Spostrzeganie na poziomie tego wieku przybiera postać poglądowego zestawienia,

porównywania przedmiotów, tak, że obraz jednego z nich pozwala zobaczyć specyficzne

cechy drugiego. Dokładność i trwałość spostrzeżeń zależy od tego, ile analizatorów w nich

uczestniczy. Udział możliwie największej ich ilości zapewnia pełniejsze, konkretniejsze i

dokładniejsze spostrzeganie i trwalsze zapamiętanie.

W spostrzeganiu dziecka w tym okresie brak jest jeszcze analizy i syntezy. Dlatego np.

czasami ujmuje cały przedmiot czy zjawisko nie wyodrębniając części lub odwrotnie.

Aktywnie organizowany proces spostrzegania przeradza się w obserwację, czyli aktywne,

planowe, skierowane na określony cel, wybiórcze spostrzeganie.

Rozwój spostrzegania w młodszym wieku szkolnym polega głównie na tym, że

dziecko nabiera umiejętności skupienia się na przedmiocie spostrzeganym lub

obserwowanym. Pod wpływem nauczania spostrzeżenia stają się bardziej ukierunkowane,

trwałe, dokładne i skuteczne. Praktyka obserwacji, nie tylko sprzyja przyswajaniu przez

dziecko wiedzy szkolnej i wiedzy o życiu, ale podnosi jego ogólny poziom umysłowy i

kształtuje spostrzegawczość, z którą łączy się powstawanie dociekliwości, zdolności

rozumienia otoczenia, wnikliwości, badawczego stosunku do różnych dziedzin wiedzy i

otaczającej rzeczywistości.

Wraz z rozwojem spostrzeżeń rozwijają się wrażenia dziecka, powstające na wskutek

oddziaływania świata materialnego na jego narządy zmysłowe. Szybko dokonuje się rozwój

wrażeń słuchowych i wzrokowych, a w szczególności ostrość wzroku oraz wrażliwość na

odcienie barw. Duże znaczenie ma w tym okresie również rozwój wrażeń stawowo-

mięśniowych odpowiedzialnych za nawyki ruchowe. Czynnikiem rozwoju wrażliwości

zmysłowej dziecka jest oprócz świadomego oddziaływania, jego własna aktywność i

świadomość, że praca narządów zmysłowych i własna działalność mogą się ulepszać.

2. UWAGA

Z procesami spostrzegania i obserwacji wiąże się proces uważania. Uwaga dzieci

rozwija się i kształtuje pod wpływem nauk szkolnej, staje się coraz bardziej zdolna do

koncentracji, trwałości i przerzutności. Zwiększa się też jej pojemność. Uwaga w młodszym

wieku szkolnym jest skierowana na przedmioty i z zjawiska otoczenia zewnętrznego. W

końcu tego okresu zaczyna się też rozwijać uwaga w stosunku do własnych czynności

psychicznych.

Istnieje wiele pedagogicznych sposobów aktywizowania i rozwijania uwagi dzieci m.

in. uświadomienie dziecku znaczenia jego pracy, czy rozbudzanie zainteresowania i

aktywnego stosunku do pracy. Ważnym czynnikiem rozwoju uwagi jest też własna aktywność

dziecka. Uwaga uczniów nasila się i staje się trwalsza, kiedy przejawiają oni zainteresowanie,

aktywność i umieją podejmować wysiłki w pracy szkolnej. Podejmowanie aktywnego

działania ze strony samych dzieci rozwija u nich uwagę dowolną. Dlatego nauczyciel

powinien aktywizować pracę uczniów, podsuwać do wykonania różne czynności zależnie od

wieku i indywidualnych właściwości. Uwaga uczniów aktywizuje się też, gdy uwzględnia się

i wykorzystuje w procesie nauczania ich zainteresowania i wiąże nowy materiał z dawnymi

ich wiadomościami, nawykami i doświadczeniami. Różne metody aktywizowania i

utrzymywania trwałej uwagi dzieci sprzyjają rozwojowi uwagi dowolnej i zwiększają jej

pojemność. Tworzy się i umacnia również nawyk uważania, który zmniejsza wysiłek

wkładany w organizowanie i utrzymanie uwagi. W pracy nad wytwarzaniem nawyków

uważania należy uwzględnić indywidualne właściwości dzieci.

Rzadko dzieci posiadają uwagę podzielną. Jest ona nabywana raczej w okresie młodości i

wieku dojrzałym.

3. PAMIĘĆ

Rola pamięci jest bardzo duża. Dzięki niej dziecko zdobywa wiedzę, rożne nawyki,

uczy się słów i ich znaczeń, uczy się mówić i myśleć. Pamięć umożliwia intelektualny rozwój

dziecka Szczególnie wielka jesz rola pamięci w uczeniu się. Pamięć i uczę nie się ściśle są

związane z rozwojem u dziecka różnych funkcji psychicznych. Ważną rolę w

zapamiętywaniu i uczeniu się odgrywa motywacja. Ma ona wpływ na ogólną aktywność,

działa w kierunku selekcji bodźców, ukierunkowuje działanie. Silna motywacja jest bardzo

ważna dla rozwoju pamięci ucznia i uczenia się. Charakter motywacji częściowo jest cechą

rozwojową, ale częściowo jest funkcją poziomu rozwoju osobowości - jej sfery umysłowej i

społeczno moralnej.

Procesy zapamiętywania i reprodukowania materiału prze- chodzą w młodszym wieku

szkolnym znaczną ewolucję, zarówno z prze obrażeniami w motywacji do uczenia się, jak i z

rozwojem szeregu funkcji sfery intelektualnej i osobowości dziecka. Ta ewolucja łączy się w

procesach zapamiętywania z rozwojem uwagi dowolnej. W sposób trwały dziecko

zapamiętuje to, na co skierowana jest jego uwaga. Dlatego jednym z głównych czynników

rozwoju pamięci i skutecznego przyswajania wiedzy jest organizowanie i aktywizowanie

uwagi ucznia w toku nauki.

Rozwój pamięci przebiega również w związku z rozwojem myślenia. Rozwój

myślenia logicznego warunkuje rozwój pamięci logicznej, która wpływa z kolei na rozwój

myślenia.

U dzieci w młodszym wieku szkolnym dokonuje się wzmożony rozwój pamięci i

jakościowa jej przemiana. Pod wpływem nauki szkolnej szybkość i trwałość czyli

skuteczność zapamiętywania wzrasta więcej niż 2 razy. Zwiększa się też pojemność pamięci.

W 11 roku życia dziecko jest w stanie nauczyć się na pamięć ponad dwukrotnie większego

materiału niż dziecko przedszkolne. Zmienia się tez charakter uczenia się. Początkowo

dziecko stara się zapamiętać materiał w jak najbardziej zbliżony sposób do tekstu w drodze

wielokrotnych powtórzeń. Pod kierunkiem nauczyciela stopniowo opanowuje logiczne

sposoby zapamiętywania i reprodukowania materiału Umiejętność ta stale wzrasta. Świadome

i planowe rozwijanie u dzieci pamięci logicznej nie napotyka trudności, gdyż procesy pamięci

już w zasadzie u dzieci przedszkolnych nie mają charakteru mechanicznego. W końcu tego

okresu pamięć dziecka stopniowo zatraca charakter obrazowo - konkretny, przechodząc w

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: