Metodyka pracy socjalnej - program
Autor programu: dr I. K.
Prowadzący: dr I. K.
Kierunek: Pedagogika Specjalność: Praca socjalna
Liczba godzin :
- studia zaoczne: II rok: 16 godzin wykładów, 32 godzin ćwiczeń,
Forma zaliczenia wykładów: egzamin
Forma zaliczenia dwóch semestrów ćwkLe.:i: 2 kolokwia, l praca zaliczeniowa (recenzja artykułu), obowiązkowy udział w ćwiczeniach (co najwyżej 2 nieobecności na rok), działalność naukowo - badawcza, aktywność.
Cele:
zapoznanie się studentów z pojęciami teoretycznymi konstytuującymi metodykę pracy socjalnej,
zapoznanie się studentów z modelami działania w pracy socjalnej,
zapoznanie studentów z działalnością placówek i organizacji pomocy społecznej, kształcenie poprawnej i skutecznej komunikacji (słuchanie ze zrozumieniem, udzielanie informacji zwrotnych, asertywne reagowanie na krytykę i atak, radzenie sobie z negatywnymi emocjami i umiejętne ich wyrażanie),
ćwiczenie umiejętności rozwiązywania problemów, konfliktów interpersonalnych i negocjowania,
ćwiczenie umiejętności pracy w zespole i kierowania nim,
nabycie umiejętności diagnozowania,
kształcenie umiejętności nawiązania i podtrzymywania kontaktu,
kształcenie umiejętności twórczej pracy z rodziną problemową,
kształcenie podstawowych umiejętności doradcy, mediatora i rzecznika, doskonalenie umiejętności prowadzenia wywiadu i sporządzenia narzędzi badawczych,
iwbycie umiejętności posługiwania się podstawowymi narzędziami przygotowującymi organizację do wprowadzenia zmiany.
.. J
Treści wykładów:
1. Kompetencje współczesnego pracownika socjalnego w kontekście kierunków rozwoju pracy socjalnej. 2. Od problemu socjalnego do jego rozwiązania.- model metodycznego działania w pracy socjalnej.
Projekt w pracy socjalnej.
3. Obraz klienta pomocy społecznej.
4. Współczesne tendencje w metodyce pracy socjalnej - streetwork i empowennenł.
5. Techniki rozmowy z klientem pomocy społecznej, reguły efektywnej komunikacji terapeutycznej.
6. Autentyczność, szczerość, dyskrecja pracownika socjalnego.
7. Postępowanie z klientem nie podejmującym dialogu.
8. Zespół interdyscyplinarny - znaczeni!') kreatywności grupy dla pracy socjalnej.
9. Środowiskowe grupy samopomocy.
10. Ewaluacja pracownika socjalnego.
Treści ćwiczeń:
Wstęp:
Autoprezentacja
Umiejętności pracownika socjalnego
A. Podstawy teoretyczne metodyki pracy socjalnej
1. Ustalenie warunków do przeprowadzenia zmiany.
stawanie się klientem,
analiza sytuacji; diagnozowanie osób indywidualnych, grup, rodzin i orgarnzaCJI; ocena,
umowa z podopiecznym - zawieranie kontraktów,
planowanie i prace przygotowawcze,
monitorowanie i ocenianie zmiany,
2. Wprowadzenie zmiany
metodyczne działania bezpośrednie, pośrednie, na poziomie instytucji,
praktyka pracy socjalnej z jednostką, grupami i sppłecznością,
proces zmiany: zastosowania w pracy z osobami indywidualnymi, z grupamI I
rodzinami; zmiany organizacyjne i środowiskowe.
3. Zakończenie interwencji.
4. Kolokwium.
5. Praca socjalna w wybra..~ych jej obszarach: służba zdrowia, szkoły, osoby starsze,
bezrobocie, rodziny niewydolne wychowawczo, ubóstwo, alkoholizm i narkomania, opieka postpenitencjarna - analiza działalności wybranych instytucji.
B. Praktyczne ksztalcenie podstawowych umiejętności w pracy socjalnej Metoda: Warsztaty
1. Umiejętności pracownika socjalnego - wprowadzenie.
2. Porozumiewanie się.
3. Budowanie zespołu, umiejętność pracy w zespole.
4. Rozwiązywanie problemów.
5. Rozwiązywanie konfliktów.
6. Pracownik socjalny w rolach doradcy, mediatora i rzecznika. 7. Kierowanie zmianą.
8. Kolokwium.
Zaliczenie
Literatura:
l. Radwan - Pragłowski J., Frysztacki K., Społeczne dzieje pomocy człowiekowi
2. Skidmore R.A., Thackeray M.G., Wprowadzenie do pracy socjalnej
3. Robertis C., Metodyka działania w pracy socjalnej
4. Garvin C.D., Seabury B.A., Działania interpersonalne w pracy socjalnej cz. I i II
5. Nocuń A., Szmagalski A., Podstawowe umiejętności w pracy socjalnej i ich kształcenie
6. Majewska - Gałęziak A., Metoda warsztatowa w kształceniu umiejętności interpersonalnych Czasopisma:
Auxilium socjale, Praca socjalna, Praca i zabezpieczenie społeczne, Wspólne tematy, Tematy
Pan Alfons jest mężczyzną w wieku 61 lat. Zgłosił się do Ośrodka Pomocy, ponieważ został bez środków do życia, schorowany z koniecznością leczenia szpitalnego. Wcześniej pracował w zakładzie państwowym jako dekarz, w wyniku likwidacji zakładu pracy został zwolniony. W tym czasie zachorowali rodzice a ponieważ był ich jedynym synem postanowił się nimi zaopiekować. Sytuacja materialna była dobra ponieważ ojciec miał bardzo wysoką emeryturę. Problem zaczął się kiedy rodzice zmarli, Pan Alfons dorabiał, ale nikt nie chciał go zatrudnić na umowę ze względu na wiek. Nie kwalifikował się na świadczenie przedemerytalne ani żaden zasiłek z Biura Pracy. Niestety zdrowie odmówiło posłuszeństwa i dostał się do szpitala. Pan Alfons nie ma rodzin, jest samotny więc całą tą sytuacją zainteresowali się sąsiedzi. Zgłosili do Ośrodka Pomocy, że podejrzewają, iż sąsiad nie jest ubezpieczony a czeka go poważna operacJa.
Wstępna ocena:
l. Co stanowi problem:
. Brak ubezpieczenia w czasie pobytu w szpitalu
. Szpital ostrzega, że będzie musiał ponieść odpłatność za pobyt w szpitalu
i związane z nim zabiegi .
· Pan Alfons nie ma dochodu, więc nie stać go na zapłacenie tak wysokiej
kwoty
2. Jakie najważniejsze kroki należy podjąć:
· Sąsiad chce pomóc w ząrejestrowaniu Pana Alfonsa w Powiatowym
Urzędzie Pracy w celu uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego
· Konieczna rozmowa z administracja szpitala o sytuacji klienta i
późniejszym dostarczeniu ubezpieczenia
.. Rozmowa z lekarzem prowadzącym aby po leczeniu szpitalnym skierował Pana Alfonsa na Komisję ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w celu uzyskania stopnia niepełnosprawności co umożliwi korzystanie ze stałej pomocy finansowej w OPS w formie zasiłku stałego
3. Kto jest uczestnikiem tej sytuacji:
. Pan Alfons
· Sąsiad Zdzisław
.. Przedstawiciel administracji szpitala . Lekarz prowadzący .
. Pracownik Urzędu Pracy . Pracownik socjalny
4. Jak doszło do zaistnienia tego problemu:
. Po pierwsze wcześniejsze zwolnienie z pracy
. Opieka nad rodzicami i wysoka emerytura ojca, która stała się źródłem
dochodu
. Brak możliwości zatrudnienia ze względu na wiek
. Brak możliwości otrzymania świadczenia wcześniejszej emerytury
. Brak starań o rentę chorobową
. Nagłe pogorszenie stanu zdrowia
PLANOWANIE
5. Jak należy zająć się tym problemem:
Pracownik socjalny odwiedza Pana Alfonsa w szpitalu i rozmawIa o możliwościach wyjścia z tej trudnej sytuacji.
. Pan Alfons dopilnuje aby lekarz wypełnił dokumenty, które pracownik
socjalny zostawił na komisję
e Sąsiad zabierze niezbędne dokumenty i zarejestruje Pana Alfonsa w PUP,
pracownik socjalny wystosuje pismo do .Kierownika PUP o załatwienie
sprawy zaocznie w związku z trudna sytuacją
. Kiedy Pan Alfons dostanie wezwanie na komisje to sąsiad go zawiezie
własnym samochodem
. Sąsiad zaopiekował się domem pod nieobecność Pana Alfonsa był pusty i.
zImny . Pracownik socjalny wysłał dokumenty na komisję . Zamówił węgiel, którym będzie -można - ogrzać mieszkanie, ponieważ
klient wraca do domu ..
. .
. Organizuje zakup żywności ponieważ klient nie ma żadnych oszczędności
. Pracownik socjalny po rozeznaniu sytuacji stwierdza, ze potrzebna będzie
opiekunka domowa ponieważ Pan Alfons jest po poważnej operacji i
wymaga opieki .
. Żona sąsiada oferuje się; że może na umowę zlecenie podjąć te prace i .
zająć się sąsiadem, sama nie pracuje a dzieci sąjuż dorosłe
REALIZACJA
7. Plan jest wcielany w życie
Wszyscy starają się pomóc zgodnie z wcześniejszymi założeniami
OCENA I EWALUACJA
8. Pracownik socjalny odwiedza Pana Alfonsa po wyjściu ze szpitala. Rozmawia z sąsiadką, która została opiekunką o sprawach bieżących dotyczących opieki. Pan Alfons wraca do zdrowia już zna termin badania na komisji. Po kolejnych 2 tygodniach przychodzi orzeczenie. Ustalono stopień umiarkowany co kwalifikuje Go do stałej pomocy w formie zasiłku .stałego. Stała pomoc finansowa to ogromna pomoc dla osoby, która pozostawała bez dochodu i możliwości podjęcia pracy. Pan Alfo~s wraca do zdrowia już chce sam gotować, sprzątać, palić w piecach. Sąjeszcze prace, których nie może sam wykonać ale
zawsze może liczyć na pomoc. Sąsiedzi z dobrego serca odwiedzają, pomagają
w pracach, sąsiadka często przynosi ciepły posiłek. Pracownik stara się dość często odwiedzać swojego podopiecznego, zadbać o to by miał opał na zimę, bo zdaje sobie sprawę, że z otrzymanych pieniędzy nie jest w stanie odłQŻYć na
opał. Zawsze w okresie świąt pamięta aby zrobić paczkę żywnościową.. Zaprasza na Wigilię, która jest orga~zowana przed świętami dla osób. samotnych i niepełnosprawnych. W prawdziwą Wigilię zapraszają Go sąsiedzi.
Pracownik socjalny zdaje sobie sprawę, że klient jest coraz starszy i podupada na zdrowiu. Pewnie za jakiś czas znów będzie potrzebował pomocy, ale .wie że może liczyć na pomoc sąsiadów dla których stał się członkiem rodziny. Gdyby
nie tak ogromna pomoc sąsiedzkampracownik- socjalny musiałby zasugerować klientowi miejsce w Domu Pomocy Społecznej gdzie nie każdy chętnie idzie.
Model systemowy działania pomocowego oznacza możliwie szeroko wejść w świat osobowy klienta, poznać problem z kilku perspektYw, poznać jego genezę oraz próby jego rozwiązywania podejmowane przez klienta, ale również granice, które z wielu powodów nie będzie w stanie przekroczyć. Zrozumieć aktualne cele stawiane sobie przez tego człowieka.
z dnia lO.12.2005r.
PROWADZENIE ROZMOWY Z PODOPIECZNYM
\ VI. arianty rozmowy I
Rozmowa pienvsze20 rodzaiu
Punkt cieżkości: anamneza psvchosocialna
Kiedy stosować?
Gdy p~puszczamy, że !<-łopoty podopiecznego są zależne od uwarunkowań socjalno~n()Tnic~takichjak sytuacja materialna i finansowa, związki i zależności rodzinne, innego rodzaju zobowiązania)
Jak przeprowadzić rozmowe?
Fachowo pomagający wplata...)y ro~o~ę pytania i zagajenia o charakterze impulsów motywujących podopiecznego do przemyśleń ido wypowiedzenia własnej opinii, np.:
1 Jakie trudności skłoniły panią do tego, aby przyjść do nas tutaj?
1 Jak pan sądzi, co może być najważniejszą, główną przYczyną tych problemów?
- Jak w związku z tymi problemami reaguje/ zachowuje się pani rodzina! s~iedzi/ koleżanki i koledzy w pracy?
- Chciałabym, żeby opowiedziała Pani coś o swoim życiu, to znaczy jakie ono było, zanim zaczęły się te problemy. Skąd pani pochodzi? Co pani robiła przez te ostatnie lata? Czym się pani naj chętniej zajmowała?
- Czy mogłaby mi pani opowiedzieć o czymś ważnym co zdarzyło się w pani życiu?
- Jak wyglądają pani warunki mieszkaniowe? Jaka jest pani ogólna sytuacja materialna?
- Proszę mi opisać typowy przebieg pani dnia, czyli zajęcia domowe (pracę), czas wolny, kontakty z rodziną, z innymi ludźmi.
Uwagi:
Dla fachowo pomagającego nie liczy się tylko to , co mówi klient, ale także, w jaki sposób mówi o swoich problemach oraZ jak w tych wypowiedziach ustosunkowuje si...
bigzbig999