Materiał pochodzi z Forum SSP na UAM: www.prawo.livenet.pl
I. Witajcie! Chciałbym poinformować, iż poniższe rozwiązania kazusów z prawa rzymskiego nie są w pełni kompletne, a dwa rozwiązania są całkowicie złe (nr XIV i XXIV). Trzeba także uważać na podane wieki, z których pochodzą cytowani juryści. Proszę też nie rozsiewać plotek, ze są to rozwiązania podręcznikowe, bądź tez, iż dokonał ich jakiś doktor.Poniżej przedstawiam moje poprawki, uzupełnienia. Oczywiście nie gwarantuje, ze teraz wszystkie rozwiązania są całkowicie dobre. Pozdrawiam i milej lektury,Roen
II. Poprawki do poniższych kazusów
-------- Labeon - I w. n.e. -- D. 8.3.24 - XI Trzeba wymienić 4 zasady ważne przy slużebnościach. Przy podsumowaniu zwrócić uwagę na dwie z nich: "Servitus civiliter utendum est" i "Servitus servitutis esse non potest". D. 18.1.69 - XIII Problem ogólny dotyczy ryzyka przy kontrakcie kupna - sprzedaży rzeczy indywidualnie oznaczonej oraz precyzji tego kontraktu. *Warto zwrócić tez uwagę na to, ze nie wiemy, czy w tym przypadku własność rzeczy przeszła na Rutile (bo w źródle jest mowa tylko o posiadaniu). D. 45.1.1.5 - XIV - CALKOWICIE ZLE Trzeba tu opisać stypulacje - kontrakt werbalny. Jedna stypulacja dotyczy jednego przedmiotu. Drugie przyrzeczenie nie powoduje nieważności pierwszego, gdyż pierwsze może być nieważne tylko wtedy, gdy zaistniały uchybienia w akcie formalnym (strony nie stały naprzeciwko siebie, niezgodność słow., etc.) D. 19.1.21 - XV Ze stanu faktycznego trzeba wykreślić: "Jednak nabywca zapłacił cenę gruntu przed końcem tego okresu". W związku z tym ostatni akapit i podsumowanie są błędne. Problem ogólny tez jest inny (nie wiem, jak go sformułować;) Należy poruszyć przede wszystkim problem dobrej wiary (emptio-venditio było przecież kontraktem bonae fidei), także dodatkowego paktu. D.12.1.32 - XVI - wymaga uzupełnienia Problem ogólny dotyczy tu cesji (delegacji) długu. Istnieje: wierzyciel (odbiorca przekazu), stary dłużnik (przekazujący), nowy dłużnik (przekazany). Wierzyciel musi wyrazić zgodę na delegacje długu; upoważnienie dla wierzyciela by przyjął świadczenie; upoważnienie nowego dłużnika do złożenia stypulacyjnego przyrzeczenia zapłaty na rzecz wierzyciela. Nowacja - nowy stosunek obligacyjny, wygasają wszelkie zabezpieczenia (poręka, zastaw). Nowy dłużnik jest zobowiązany świadczyć to, co powinien świadczyć stary dłużnik. Występuje także błąd do osoby - nieważność czynności prawnej. Zwrot na zasadach dobrej wiary. D. 16.3.1.11 - XVII Problem ogólny dotyczy odpowiedzialności kontraktowej opartej na winie. Wymienienie podobieństw i różnic miedzy zleceniem a przechowaniem. D. 19.2.30pr - XVIII Pr. ogólny: odpowiedzialność kontr. oparta na winie. Gdy rozbiórka była konieczna - wynajmujący musi zwrócić czynsz. Damnum emergens - szkoda powstała. Gdy rozbiórka nie jest konieczna = wina wynajmującego; musi on zwrócić czynsz i wynagrodzić potencjalny zysk (zysk utracony) - lucrum cessans. D. 19.1.6.4 - XIX Mincius Sabinus - I w. n.e. Pr. ogólny: odpowiedzialność za wady rzeczy sprzedanej Sprzedawca odpowiada za dolus, culpa lata, levis in abstrakto, custodia (do momentu wydania rzeczy). Kupujący - jw. oprócz custodii, za to ponosi ryzyko (przy rzeczy indywidualnie oznaczonej). D. 9.2.5.2 - XXII Pr. ogólny: odpowiedzialność deliktowa oparta na winie. Skarga z lex Aqulia nie ma zastosowania wobec zwierzęcia lub dachówki, która wyrządziła szkole, bo nie został spełniony jeden z warunków actio legis Aquiliae - bezpośrednie oddziaływanie człowieka. I oczywista poprawka do rozwinięcia: dziecko - osoba poniżej 7 roku życia; niedojrzały - osoba pomiędzy 7 a 12 - dziewczynki - i 7 a 14 - chłopcy - rokiem życia. D. 9.2.9.4 - XXIII Pr. ogólny: odpowiedzialność deliktowa oparta na winie. D. 9.3.7 - XXIV - CALKOWICIE ZLE Pr. ogólny: odpowiedzialność obiektywna pozakontraktowa. Stan prawny całkowicie błędny (nie można mówić tu o damnum iniuria datum i o skardze akwilianskiej). Trzeba opisać quasi-delikt: effusum vel deiectum. D. 19.2.15.2 - XXV Pr. ogólny: odpowiedzialność lokatora z tytułu najmu rzeczy. Do rozwinięcia: odpowiedzialność właściciela gruntu z powodu vis maior polega tylko na niepopieraniu czynszu od konduktora, a nie jak jest napisane: "wypłaca odszkodowanie dzierżawcy gruntu" - to jest błędne. Z kolei odpowiedzialność dzierżawcy za przypadki zwykle polega na obowiązku płacenia czynszu. Analogicznie trzeba poprawić podsumowanie. D. 28.1.27 - XXVI Pr. ogólny: dziedziczenie testamentowe - sporządzadzanie testamentu. D. 32.29.1 XXVII i D. 33.7.7 - XXVII Pr. ogólny: interpretacja testamentu.
III. Rozwiązania kazusów
D. 8.5.8.5 (Ulpian w księdze siedemnastej komentarza do edyktu) -I
I.
Fragment pochodzi z Digestów justyniańskich: księga 8, tytuł 5, fragment 8, paragraf 5. Jest to komentarz do edyktu (ius honorarium) autorstwa Ulpiana (III w.n.e.), który przywołuje także opinie: Arista (I w. n.e.) i Alfenusa (I w. p.n.e.)
Przedział czasowy: I w. p.n.e. - III w. n.e.
II. Stan faktyczny
W przytoczonym passusie można wyróżnić trzy sytuacje:
(1) Są dwa grunty sąsiadujące ze sobą-jedna położona wyżej, druga niżej
a. na gruncie „niższym" położona jest serowarnia, z której dym unosi się na grunt „wyższy";
b. z gruntu „wyższego" spływa woda na grunt „niższy".
(2) Są dwa grunty sąsiadujące ze sobą. Na jednej właściciel łupie- kamienie i spadają one na gruntsąsiada.
Problemem poruszonym w tym kazusie są granice korzystania z prawa własności w stosunkach sąsiedzkich.
III. Stan prawny:
(1) immisja dymu, wody i odłamków;
(2) służebność;
(3) actio negatoria (skarga negatoryjna);
(4) interdykt uti possidetis.
Immisje to szkodliwe wpływy ciał lotnych i stałych z gruntu sąsiedniego; ograniczają prawo własności. W powyższej sytuacji są to immisje: dymu, wody i odłamków, które ograniczają prawo własności właściciela drugiego (sąsiedniego) gruntu.
Służebność to ograniczone prawo rzeczowe, które upoważnia uprawnionego do korzystania z rzeczy cudzej w pewien określony sposób. W powyższej sytuacji prawdopodobnie nie istniała służebność, która usprawiedliwiałaby jakąkolwiek immisję.
Actio negatoria (skarga negatoryjna) to jedna z form ochrony prawa własności (powód musi udowodnić, że jest właścicielem). Przysługiwała ona właścicielowi, który wprawdzie nie został pozbawiony posiadania rzeczy, ale prawo jego uległo naruszeniu w inny sposób. Jej skutkami mogło być: zaprzestanie immisji, odszkodowanie za wyrządzoną szkodę, przywrócenie do stanu poprzedniego, kaucja zabezpieczająca. Najczęściej stosowano cautio de non amplius turbando.
Interdykt uti possidetis — środek ochrony pozaprocesowej, dotyczył posiadania nieruchomości. Przy posiadaniu utrzymywała się ta ze stron, która w chwili wydania edyktu była posiadaczem niewadliwym. Zatem np. powód musiał udowodnić, że jest posiadaczem niewadliwym — nie musiał udowodnić tytułu prawnego na rzeczy. Skutkiem tego interdyktu mogło być zaprzestanie immisji.
Przytoczony przez Ulpiana Aristo twierdził, że nie wolno czynić immisji dymu i wody na grunt sąsiedni, jeśli nie została ustanowiona do tego odpowiednia służebność. Jeśli jednak immisja ma miejsce, można wystąpić ze skargą negatoryjną lub interdyktem uti possidetis, których skutkiem będzie co najmniej zakaz owej immisji (w przypadku rei vindicatio nie możemy mówić np. o odszkodowaniu, bo nie wiadomo nam o szkodach). Taka samo prawo przysługuje właścicielowi gruntu, na który spadają odłamki kamieni (wszak to też immisja). Tutaj Aristo podąża za opinią Alfenusa.
Z drugiej jednak strony można wystąpić także ze skargą, z której wynika prawo immisji.
Podsumowując: granicą korzystania z prawa własności jest prawo własności drugiej osoby, dobro społeczne - interes społeczno-gospodarczy ogółu.
D. 39.3.2.5 (Paulus w księdze czterdziestej dziewiątej komentarza do edyktu) - II
1.
Fragment pochodzi z Digestów justyniańskich: księga 39, tytuł 3, fragment 2, paragraf 5. Jest to komentarz do edyktu (ius honorarium) autorstwa Paulusa (III w.n.e.), który przywołuje także opinie: Alfenusa Varusa (I w. n.e.) i Labea (I w. p.n.e.)
W przytoczonym passusie można wyróżnić trzy sytuacje: Są dwa sąsiadujące ze sobą grunty:
(1) na jednym z nich nagromadził się w sposób naturalny gruz, który spłynął na drugi grunt pod wpływem wody deszczowej;
(2) na jednym z nich z powodu działalności jego właściciela nagromadził się gruz, który spłynął na drugi grunt pod wpływem wody deszczowej, a pamięć o tym wygasła;
(3) na jednym z nich z powodu działalności jego właściciela nagromadził się gruz, który spłynął na drugi grunt pod wpływem wody deszczowej, a pamięć o tym nie wygasła.
(1) prawo własności;
(2) powództwo dotyczące wody deszczowej;
(3) actio utilis;
(4) interdykt przeciwko sąsiadowi.
Prawo własności jest najpełniejszym prawem nad rzeczą, z definicji obejmuje pełne korzystanie z rzeczy, lecz może podlegać ograniczeniom wynikającym z prawa publicznego i prywatnego, a także z umów. W przytoczonej sytuacji prawo własności nad gruntem jest ograniczone jego naturalnym położeniem, a także poprzez prawo prywatne sąsiedzkie.
Powództwo dotyczące wody deszczowej (actio aquae pluviae arcendae) — przyznawane właścicielowi gruntu przeciwko sąsiadowi, który wprowadzał jakieś zmiany w naturalnym biegu wody spływającej z jego gruntu na nieruchomość powoda, np. poprzez budowę jakiejś konstrukcji. Jej skutkiem był nakaz rozebrania konstrukcji; w naszym przypadku nakaz usunięcia przez pozwanego nagromadzonego ręcznie gruzu.
Actio utilis - skarga przyznawana przez pretora w sytuacji, w której nie można było wykorzystać actio cywilnej (brakowało np. jakiegoś ważnego jej elementu). Jej skutkiem było objęcie ochroną przez pretora sytuację analogiczną do sytuacji przewidzianej w prawie cywilnym. W powyższym przypadku mogła być zastosowana, gdy gruz szkody nie wyrządził. Wówczas bezpodstawna jest skarga dotycząca wody deszczowej, a jeśli powód nadal chce usunąć gruz ze swojego gruntu może skorzystać właśnie z analogicznej skargi - actio utilis.
Interdykt przeciwko sąsiadowi - prawdopodobnie chodziło o interdykt uti possidetis, czyli o środek ochrony pozaprocesowej dotyczący posiadania nieruchomości. Przy posiadaniu utrzymywała się ta ze stron, która w chwili wydania edyktu była posiadaczem niewadliwym.
Pretor mógł przyznać w takiej sytuacji actio utilis lub interdykt, gdyż powoływał się na ogólne zasady dobra jednostki, w tym także zasady słuszności.
Według Varusa nie można zastosować powództwa dotyczącego wody, jeśli gruz, który spłynął na drugi grunt, wyrządzając szkody, nagromadził się w sposób naturalny lub jeśli nagromadzony został ręcznie przez właściciela gruntu sąsiedniego, ale pamięć o tym wygasła. Można to powództwo zastosować wobec podmiotu, który nagromadził gruz ręcznie i pamięć o tym nie wygasła. Wówczas pozwany jest zobowiązany jest do usunięcia owego gruzu - nie chodzi tu o korzyść dla powoda, tylko o nie szkodzenie mu. Labeo zgadza się z tą opinią.
Co więcej, jeśli nagromadzony gruz nie wyrządził szkody, a właściciel gruntu na który gruz spłynął chce się go pozbyć, może posłużyć się actio utlis lub interdyktem.
Podsumowując: granicą korzystania z prawa własności jest prawo własności drugiej osoby, dobro społeczne, zasada słuszności.
D. 8.2.19 pr (Paulus w księdze szóstej komentarza do dzieła Sabinusa) - III
I-Fragment pochodzi z Digestów justyniańskich: księga 8, tytuł 2, fragment 19, principium. Jest to komentarz
do dzieła Sabinusa, czyli do prawa cywilnego, autorstwa Paulusa (III w. n.e.), który przywołuje także opinie: Prokulusa i Neratiusa (oboje I w. n.e.).
Przedział czasowy: I - III w. n.e.
II. Stan faktyczny:
W przytoczonym passusie można wyróżnić trzy sytuacje: Są dwie nieruchomości (domy) sąsiadujące ze sobą:
(1) przy wspólnej ścianie biegnie rura, która bierze wodę ze zbiornika lub z deszczu;
(2) w jednej nieruchomości (w domu) przy wspólnej ścianie znajduje się łaźnia (może wystąpić sytuacja, w której na tej ścianie powstanie wilgoć);
(3) w jednej nieruchomości (w domu) przy wspólnej ścianie znajduje się jadalnia lub sypialnia, w której jej właściciel nawilża powietrze („skrapia wodą").
(2) immisja pary wodnej;
(3) actio negatoria (skarga negatoryjna).
Prawo własności jest najpełniejszym prawem nad rzeczą, z definicji obejmuje pełne korzystanie z rzeczy, lecz może podlegać ograniczeniom wynikającym z prawa publicznego i prywatnego, a także z umów. W przytoczonej sytuacji ograniczone, jeśli wspomniana wilgoć wyrządza szkodą właścicielowi drugiej nieruchomości (domu).
Immisje to szkodliwe wpływy ciał lotnych i stałych z gruntu sąsiedniego; ograniczają prawo własności. W tym przypadku mamy do czynienia z immisją pary wodnej. Jest ona dozwolona, dopóki nie wyrządza szkody właścicielowi drugiej nieruchomości (domu).
Actio negatoria (skarga negatoryjna) to jedna z form ochrony prawa własności (powód musi udowodnić, że jest właścicielem). Przysługiwała ona właścicielowi, który wprawdzie nie został pozbawiony posiadania rzeczy, ale prawo jego uległo naruszeniu w inny sposób. Jej skutkami mogło być: zaprzestanie immisji, odszkodowanie za wyrządzoną" szkodę, przywrócenie "do stanu poprzedniego, kaucja zabezpieczająca.-Najczęściej stosowano cautio de non amplius turbando. W powyższej sytuacji z tego powództwa najprawdopodobniej skorzystałby powód, jeśli właściciel nieruchomości sąsiadującej umieściłby przy wspólnej ścianie rurę pobierającą wodę lub jego łaźnia wyrządziłaby szkodę (poprzez wilgoć). Skutkiem tej skargi byłoby zaprzestanie naruszeń prawa własności, czyli zlikwidowanie rury oraz zaprzestanie działalności łaźnie, a także odszkodowanie za poniesione przez powoda szkody.
Według Prokulusa właściciel nieruchomości, która sąsiaduje z drugą nieruchomością a przy ich wspólnej ścianie biegnie rura z wodą może wystąpić przeciwko właścicielowi drugiej nieruchomości, który ową rurę zamontował z actio negatoria o jej zlikwidowanie. Według Neratiusa analogiczna sytuacja
wystąpi, kiedy łaźnia właściciela drugiej nieruchomości znajdująca się przy wspólnej ścianie wyrządzi szkody („poprzez" wilgoć) właścicielowi pierwszej nieruchomości. Wtedy dodatkowo powód będzie mógł wystąpić o odszkodowanie.
Podsumowując: granicą korzystania z prawa własności jest prawo własności drugiej osoby, dobro społeczne. Trzeba brać pod uwagę także zasadę wypowiedzianą przez Gaiusa: Male nostro iure uti non debemus.
G. 2.78 (Gaius, Instytucje 2.78) - IV
I.Fragment pochodzi z Instytucji Gaiusa (II w. n.e.): księga 2, tytuł 78. To dzieło było podręcznikiem do nauki prawa, zawierającym elementarny wykład rzymskiego prawa prywatnego.
Przedział czasowy: II w. n.e.
W przytoczonym passusie można wyróżnić dwie sytuacje:
Malowidło (obraz) powstało na desce bez zgody jej właściciela, a następnie:
(1) &...
Joanat