przegld-si-powietrznych-nr-42011.pdf

przegląd

ISSN 1897-8444

ZACZĘŁO?

PODODDZIAŁY WOJSK INŻYNIERYJNYCH SP I ICH ZADANIA str. 12 |

PERSPEKTYWY WZNOWIENIA PRODUKCJI EKRANOPLANÓW W FR str. 22

sił powietrznych

MIESIĘCZNIK | KWIECIEŃ 2011 | NR 4 (046)

przegląd

str. 40

OD CZEGO SIĘ

TRENDY

Witamy w świecie

cyberwojny

(cz. I)

str. | 22

Perspektywy

wznowienia produkcji

ekranoplanów w FR

DOŚWIADCZENIA

str. | 54

str. | 4

Prąd strumieniowy a lot

statku powietrznego

SZTUKA OPERACYJNA I TAKTYKA

str. | 28

SZKOLENIE

I BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW

Niemieckie

bezzałogowe

statki powietrzne

Edukacja

proekologiczna

personelu

latającego

str. | 36

Dyrektor:

Marek Sarjusz-Wolski

tel.: CA MON 845 365, 845-685, faks: 845 503

sekretariat@zbrojni.pl

Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa

Redaktor prowadzący:

ppłk rez. nawig. dr Roman Szustek

tel.: CA MON 845-186,

e-mail: przeglad-sz@zbrojni.pl

Redaktorzy merytoryczni:

płk rez. dr Jan Brzozowski,

mjr Grzegorz Predel

Opracowanie stylistyczne:

Teresa Wieszczeczyńska

Katarzyna Kocoń, Urszula Zdunek

Skład i łamanie:

Jolanta Muszyńska

Zdjęcie na okładce:

Robert Siemaszko

Kolportaż i reklamacje:

TOPLOGISTIC

mobile: +48 500 259 909

tel.: +48 22 389 65 87

fax: +48 22 301 86 61

email: biuro@toplogistic.pl

Druk: Interak Drukarnia sp. z o.o.,

Czarnków

„Przegląd Sił Powietrznych” ukazuje się od listopada 1928 roku.

Od 1 stycznia 2011 r. korespondencję do Gazety Internetowej Wojskowego Instytutu Wydawniczego prosimy kierować na adres: portal@zbrojni.pl

Od 1 września 2009 r. korespondencję do Gazety Internetowej Redakcji Wojskowej prosimy kierować na adres: portal@redakcjawojskowa.pl

¢ TRENDY

Witamy w świecie cyberwojny (cz. I)

płk pil. dr Władysław Leśnikowski ............................................................ 4

przegląd

sił powietrznych

kwiecień 2011 | NR 04 (046)

Szanowni Czytelnicy!

Pododdziały wojsk inżynieryjnych SP i ich zadania

ppłk Leszek Skolimowski ......................................................................... 12

W niniejszym numerze

polecam artykuł po-

święcony problema-

tyce cyberwojny. Naj-

trudniejszym zada-

niem jest ocenienie

skutków cyberataków.

Podczas klasycznego ataku odpalenie czy

użycie fizycznego środka walki z reguły prowa-

dzi do zniszczenia wyselekcjonowanego celu.

W czasie działań wojennych siły zbrojne czę-

sto korzystają z systemów cywilnych. Obydwa

systemy, wojskowy i cywilny, są ze sobą ściśle

powiązane. Taka sytuacja powoduje, że atak

na cel wojskowy może zakończyć się trafie-

niem w obiekty cywilne. Ewentualne uderzenie

na obiekty militarne, będzie uderzeniem także

w społeczeństwo, które nie było wskazane

jako cel ataku.

W kolejnym artykule autor prezentuje zadania

pododdziałów wojsk inżynieryjnych Sił Po-

wietrznych w czasie wojny i pokoju. Podod-

działy te zostały odpowiednio przystosowywa-

ne do nowych zadań. W 2007 roku, zgodnie

z planem rozwoju Sił Powietrznych, powstały

dwa pododdziały awaryjnego rozbrajania sa-

molotu (EOD). Żołnierze tych pododdziałów

są przygotowani do wykonania jednego z naj-

ważniejszych zadań Sił Powietrznych – prowa-

dzenia działań w składzie komponentu lotni-

czego jako pododdział niszczenia przedmio-

tów wybuchowych i niebezpiecznych EOD,

w tym IED, do oceny FORCEVAL. Zostanie ona

przeprowadzona we wrześniu tego roku

z udziałem inspektorów NATO. We wstępnej

opinii – oszacowaniu STARTASSES, które

odbyło się we wrześniu ubiegłego roku, in-

spektorzy NATO wysoko ocenili merytoryczne

przygotowanie tego elementu.

Zachęcam do czytania kolejnych artykułów.

Bezzałogowy samolot kosmiczny USAF

ppłk w st. spocz. pil. mgr inż. Maciej Kamyk ........................................... 16

Perspektywy wznowienia produkcji ekranoplanów w FR

ppłk nawig. Piotr Cieślik .......................................................................... 22

¢ SZTUKA OPERACYJNA I TAKTYKA

Niemieckie bezzałogowe statki powietrzne

płk dypl. rez. nawig. inż. Józef Maciej Brzezina ...................................... 28

¢ SZKOLENIE I BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW

Edukacja proekologiczna personelu latającego

mjr w st. spocz. dr inż. Kazimierz Janusiak ............................................ 36

¢ DOśWIADCZENIA

Od czego się zaczęło?

płk w st. spocz. pil. dr Jerzy Szczygieł ..................................................... 40

Układ paliwowo-regulacyjny silników lotniczych PZL-10W

płk Tadeusz Wnuk ................................................................................... 47

Prąd strumieniowy a lot statku powietrznego

mjr Andrzej Szerszeń .............................................................................. 54

¢ INNE ARmIE

Z kabiny pilota i nawigatora

kmdr por. dypl. rez. pil. inż. Zenon Chojnacki,

płk dypl. rez. nawig. inż. Józef Maciej Brzezina ..................................... 58

Modernizacja czeskiego lotnictwa wojskowego

ppłk w st. spocz. dr inż. Jerzy Garstka .................................................... 62

Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, +4822 6845365,

+4822 6845685, www.polska-zbrojna.pl, e-mail: sekretariat@zbrojni.pl,

ppłk rez. nawig. dr

Roman Szustek,

redaktor prowadzący

Treści numeru są dostępne na stronie internetowej www.polska-zbrojna.pl

2011/04

przegląd sił powietrznych

TRENDY Piąty wymiar walki

płk pil. dr WładysłaW

LeśnikoWski

Centrum operacji

Powietrznych

Absolwent LL, WOSL,

AON, Air Comand

and Staff College,

Air University – USA

oraz WSP. Służbę

rozpoczął na

stanowisku pilota

klucza w eskadrze

rozpoznania

taktycznego.

Następnie służył

w plmb, BLT,

Dowództwie WLOP,

a później w DSP.

Pełnił funkcję

dowódcy 32 BLot

w 2 SLT. Obecnie jest

szefem operacji

powietrznych w COP.

Jest instruktorem

pilotem, wychował

wiele pokoleń

pilotów latających

na samolotach

TS-11, Su-22,

Witamy w świecie

cyberwojny (cz. I)

Żyjemy w sieci – świecie społecznego komunikowania się za

pomocą nowoczesnych środków technicznych.

MiG-29 i F-16. G dy korzystamy z globalnej

łączności, pozostawiamy ślad.

Może on być tropem dla prze-

stępcy. Internet i jego aplika-

cje są nam oferowane jako okno na świat.

Łatwy dostęp do komputerów osobistych

oraz Internetu, a także bogaty rynek urzą-

dzeń komunikacyjnych diametralnie od-

mieniły styl naszego życia. Osiągnięcia

techniki oraz nowe metody działania nie

zawsze są jednak stosowane do pożytecz-

nych celów. Wykorzystują je również kry-

minaliści oraz inni przestępcy.

Pojawiło się nowe globalne zagroże-

nie – cyberterroryzm. Tylko we wrześ-

niu 2007 roku liczba komputerów

w Stanach Zjednoczonych opanowanych

przez hakerów z Chin wyniosła ponad

730 tys. W następnych latach liczba wła-

mań komputerowych szybko zwiększa-

ła się – w większości były to ataki na

serwery Departamentu Obrony Stanów

Zjednoczonych. Amerykanie szacują,

że dziennie tylko sieci informatyczne

Departamentu Stanu są narażone na

ponad 6 mln ataków. Zaatakować mogą

typowe grupy terrorystyczne, oraz inne

państwa, mające określone cele poli-

tyczne, a także sympatycy terrorystów

oraz indywidualni hakerzy, którzy pra-

gną zademonstrować swoje zdolności.

Geneza cyberprzestrzeni

O cyberwojnie 1 pisał już w latach 60.

ubiegłego wieku Stanisław Lem w Cy-

beriadzie oraz Bajkach robotów . W pu-

blikacjach tych odnajdujemy wręcz za-

powiedź zdarzeń, które mogą zaistnieć

przegląd sił powietrznych

2011/04

Znaki czasu

realny scenariusz cyberwojny. Cyberprzestrzeń

jest już teraz postrzegana jako piąte – oprócz zie-

mi, powietrza, wody i przestrzeni kosmicznej – po-

le bitwy . Z informacji firmy Symantec wynika,

że Stuxnet może infekować programowalne ste-

rowniki logiczne (PLC) 3 za pośrednictwem sys-

temu WinCC 4 .

Próba zdefiniowania

zjawiska cyberterroryzmu

Pojęcia „cyberterroryzm” użyto już w 1979 ro-

ku w raporcie szwedzkiego ministerstwa obrony

dotyczącym zagrożeń komputerowych. Rekomen-

dowano w nim rządowi zaangażowanie się w mo-

nitorowanie publicznych i prywatnych sieci kom-

puterowych. Cyberprzestrzeń stała się bowiem

regularnym polem walki. Odpowiedź na cybera-

tak może dotyczyć zupełnie innego obszaru. Ude-

rzenie na sieć komputerową wrogiego państwa

będzie jednostronne, a walka nierówna. W trady-

cyjnym ujęciu walkę zazwyczaj wygrywał ten, kto

posiadał większą armię. W miarę rozwoju tech-

nologii ważniejsza stawała się strona, która mia-

ła dostęp do nowoczesnej techniki. Zawsze jed-

Otwarta sieć społecznej łączności dała duże moż-

liwości przestępcom komputerowym. pojawiło się

nowe globalne zagrożenie – cyberterroryzm.

współcześnie. Witamy w świecie cyberwojny – za-

komunikował na swojej stronie Ralph Langner,

niemiecki specjalista od bezpieczeństwa kompu-

terowego pracujący nad Stuxnetem 2 , skompliko-

wanym i unikatowym złośliwym programem, któ-

ry ma przejmować kontrolę nad urządzeniami ste-

rującymi w zakładach przemysłowych. Ponieważ

tego rodzaju sprzęt zazwyczaj jest izolowany od

Internetu, wirus atakuje za pomocą przenośnych

pamięci USB. Według ekspertów, stopień skom-

plikowania wirusa, specyficzny cel jego działa-

nia oraz fakt, że w Iranie jest nim zainfekowanych

60% urządzeń, wskazują na to, że robak

został stworzony przez jakieś państwo. Musiał to

być kraj skłonny zaangażować znaczne środki,

aby sabotować irański przemysł i energetykę.

Wbrew początkowym sugestiom głównym celem

uderzenia nie był reaktor elektrowni w Buszerze

(zbudowany przy rosyjskiej pomocy), lecz zakła-

dy wzbogacania uranu Natanz (fot. 1).

Arne Schönbohm, niemiecki ekspert i autor

książek poświęconych cyberprzestrzeni, oświad-

czył w czasopiśmie „Wirtschaftswoche”, że atak

na irańskie instalacje atomowe za pomocą wiru-

sów komputerowych (fot. 2) należy uznać za

1 Cyberwojna (wojna cybernetyczna) – potencjalne wykorzystanie

komputerów, internetu oraz innych środków przechowywania lub roz-

przestrzeniania informacji w celu przeprowadzenia ataków na syste-

my informatyczne wroga. od klasycznych wojen wojnę cybernetyczną

(nie należy jej mylić z wojną informacyjną) odróżnia środowisko po-

la walki – systemy oraz sieci teleinformatyczne.

2 Stuxnet – robak komputerowy działający w systemie Windows, wy-

kryty w czerwcu ubiegłego roku. Jest to pierwszy znany wirus użyty do

szpiegowania i przeprogramowywania instalacji przemysłowych. po

zainstalowaniu się w systemie operacyjnym Windows poszukuje okre-

ślonego modelu sterownika pLC produkcji firmy Siemens, który jest

używany w fabrykach, rafineriach oraz elektrowniach. robak zaata-

kował kilka tysięcy zakładów przemysłowych w Chinach. podejrzewa

się, że mógł być odpowiedzialny za problemy indyjskiego satelity

iNSaT-4B. Wiadomo, że zainfekował komputery irańskiej elektrowni

atomowej w Buszerze.

3 Sterownik pLC (programmable Logic Controller) – specjalny kompu-

ter o ograniczonej funkcjonalności, najczęściej używany do sterowa-

nia maszynami w fabryce.

4 SimaTiC WinCC jest przeznaczony do sprawowania nadzoru i akwi-

zycji danych (SCaDa) oraz interfejsu człowiek–maszyna (Hmi) sys-

temu firmy Siemens. Został napisany dla systemu operacyjnego

microsoft Windows. WinCC i pCS 7 są to pierwsze systemy SCaDa

specjalnie wybrane przez złośliwe oprogramowanie. Stuxnet może

szpiegować, a nawet przeprogramować zainfekowane systemy.

FOT. 1. ELEKTROWNIA W BUSZERZE – najważniejszy cel

izraelskich hakerów

2011/04

przegląd sił powietrznych

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: