Program opiekuńczo – wychowawczy

Dotyczący komunikacji interpersonalnej

„Nic pożądańszego a nic trudniejszego na ziemi, jak prawdziwa rozmowa.”

Adam Mickiewicz

„Niewielu jest ludzi, którzy się interesują tym, co kto inny myśli albo co ma do powiedzenia.”

William Wharton: "Ptasiek"

Wstęp

Człowiek to istota społeczna. Żeby funkcjonować w takim społeczeństwie prawidłowo musi umieć porozumiewać się z innymi jego elementami, wyrażać własne zdanie, zasięgać opinii innych oraz asertywnie komunikować swoje potrzeby.

Trudno wyobrazić sobie życie w społeczeństwie, rodzinie czy organizacji bez komunikowania się z innymi. Komunikacja daje nam szansę na wymianę myśli, współdziałanie, podążanie w tym samym kierunku.

Wiele nieporozumień w relacjach interpersonalnych jest wynikiem złej komunikacji. Niewłaściwe odczytanie intencji z jednej strony, wygórowane oczekiwania z drugiej oto trudności, których doświadcza niemal każdy z nas w codziennych rozmowach. Często nie zdajemy sobie sprawy, że to my wysyłamy sygnały, które powodują, że stawiamy wokół siebie barierę.              

Zajęcia mają na celu kształtowanie umiejętności komunikacyjnych, poznanie sposobów porozumiewania się, określanie cech dobrego słuchacza, rozumienie znaczenia komunikacji bezsłownej oraz odczytywanie i rozpoznawanie tzw. mowy ciała.

Założenia i charakterystyka grupy wychowanków:

·                     opracowany program przeznaczony jest dla uczniów I klasy gimnazjum

·                     jest to grupa  25 – osobowa grupa (11 chłopców i 14 dziewcząt)

·                     w grupie dopiero zaczynają się tworzyć więzi emocjonalne

·                     są to uczniowie nowi z wyłączeniem jednego ucznia powtarzającego klasę

·                     w klasie tej zaczyna się już uwydatniać osoba lidera

·                     istnieją również osoby, które stoją tak jakby na „uboczu” i są przez resztę uczniów tej klasy pomijane

·                     do tej pory nie zauważono wyraźnych sygnałów świadczących o konfliktach zaistniałych wewnątrz grupy

·                     wybrane scenariusze zajęć są idealnym rozwiązaniem na jeszcze lepsze poznanie się uczniów i rozwinięcie umiejętności komunikacji w grupie

Cele programu:

Celem podstawowym niniejszego programu jest poznanie cech dobrego słuchacza, wyrobienie nawyku prawidłowego, zgodnego z normami komunikowania się, a ponad to dbanie o kulturę słowa, wyrobienie nawyku szacunku w stosunku do rozmówcy.

Cele szczegółowe:

Uczeń potrafi:

·       podać przykłady zachowań utrudniających porozumiewanie się

·       zadawać pytania pozwalające podtrzymać rozmowę

·       wskazać różnicę między komunikacją werbalną i niewerbalną.  

·       nawiązywać i podtrzymywać dobre kontakty z ludźmi,

Uczeń wie:

·       dlaczego nie powinien posługiwać się żargonem i wulgaryzmami w czasie rozmowy

·       jakie formy grzecznościowe należy używać rozmawiając ze starszymi

·       dlaczego nie wolno przerywać wypowiedzi

Formy i metody pracy:

W trakcie przeprowadzania zajęć w głównej mierze stawia się na aktywność uczniów, co pozwala na pełne uczestnictwo uczniów w zajęciach. Taka forma przeprowadzonych zajęć umożliwi wychowawcy na lepsze poznanie uczniów i ich mechanizmów zachowań.

Metody
 

·                     pogadanka,

·                     rysunki,

·                     burza mózgów,

·                     dyskusja,

·                     technika uzupełniania zdań,

·                     praca w małych grupach,

Strategie działań alternatywnych (metody):

o                                             koła zainteresowań,

o                                             spotkania hobbystów,

o                                             wycieczki,

o                                             festyny,

o                                             zajęcia i zawody sportowe itp.

Osoby odpowiedzialne za realizacje

·                      dyrektor szkoły

·                      wychowawcy klas,

·                      nauczyciele pozostałych przedmiotów,

·                      pedagog szkolny,

·                      rodzice,

Środki dydaktyczne:
Identyfikatory, kartki z wypisanymi nazwami zwierząt, rysunki z labiryntem dla każdej pary, pluszowa zabawka, kilku zdaniowe wycinki z gazet, kartki z nazwami uczuć, fragment książki do przeczytania.

I „Integracja grupy”

Czas trwania 45 minut

Cel zajęć:

- wzajemne poznanie członków grupy
- integracja grupy
- zabawa
Metody:

- gry ruchowe
- uzupełnianie zdań
- zabawa
Materiały pomocnicze: identyfikatory, długopisy, kartki z wypisanymi nazwami zwierząt, 

Przebieg zajęć:

1. "Poznajmy się"

każdy z uczestników spotkania otrzymuje identyfikator. Wypełnia go, wpisując w poszczególne okienka swoje imię. Następnie po przypięciu go do ubrań wszyscy uczestnicy chodzą swobodnie po sali, rozmawiają szukając osób o podobnych cechach.

Podsumowanie ćwiczenia: "Czy udało Ci się znaleźć osobę o podobnych zainteresowaniach, zbliżonych cechach itp.?" Przykłady pytań: -

- jaka jest Twoja ulubiona książka?
- jaki jest Twój ulubiony kolor?
- jaka jest Twoja ulubiona potrawa? itd.

2 "Komórki do wynajęcia"

uczestnicy siadają w kręgu na krzesłach (krzeseł jest o jedno mniej niż osób w grupie). Jeden z uczestników staje na środku i ma za zadanie zaprezentować się przed grupą wypowiadając jedno zdanie na temat "kim jestem". Następnie wszyscy, którzy stwierdzą, że wypowiedziane zdanie pasuje do nich, szybko zamieniają się miejscami, osoba stojąca na środku stara się zająć wolne miejsce. Osoba, dla której zabrakło miejsca, zostaje w środku i podaje następne hasło. Ten cykl powtarza się wielokrotnie, aż do osłabienia dynamiki. Zadaniem prowadzącego jest zachęcanie uczestników do otwartości i osobistych wypowiedzi.

3 "Znajdź swojego partnera"

wszyscy stoją w kręgu. Osoba prowadząca wręcza każdemu kartkę, na której napisana jest nazwa zwierzęcia. Wszyscy próbują naśladować głosy tych zwierząt i starają się chodząc po pokoju, znaleźć drugą osobę, która wydaje odgłosy takie jak oni. Kiedy pary dobiorą się, można dalej formować większe grupy np. ptaki, ssaki itp.

4 "Zabawa podsumowująca”

uczestnicy siedzą w kole, prowadzący podaje początek zdania i prosi uczestników o ich dokończenie, w takiej kolejności, w jakiej siedzą. Można zmieniać kierunek po każdej rundzie, uczestnicy mają prawo zrezygnować z dokończenia jakiegoś ze zdań. Niedokończone zdania:
Dzisiaj czuję się......
Co mi się dzisiaj szczególnie podobało?


 

II „Komunikacja interpersonalna w zespole klasowym”

Czas trwania 45 minut

Cel zajęć:

-wzajemne poznanie się uczniów,

-zawiązanie kontraktu klasowego,

-poznanie pojęcia komunikacja interpersonalna

-uzmysłowienie tego, że możemy różnie odbierać sygnały.

Metody: gry ruchowe, miniwykład.

Materiały: przedmiot do podawania, np. zabawka, duża kartka papieru, marker,
 

1. Podawanie przedmiotów
Jest to ćwiczenie rozluźniające i zmniejszające napięcie.
Przebieg: Uczniowie stają w kole zwróceni twarzami do siebie. Prowadzący podaje jakiś przedmiot, który uczestnicy przekazują sobie tak, jakby ten przedmiot był: gorący, bardzo ciężki, brudny, lepki, kruchy itp. Prowadzący zmienia polecenia po każdej rundzie.

2. Zawarcie kontraktu

Kontrakt: prowadzący przykleja na kartonie zasady, które ułatwią współpracę, bądź ustala je wspólnie z uczniami. Ważne jest, by uczniowie wyrazili na nie zgodę, mówiąc np. Tak, zgadzam się.

KONTRAKT
1.Słuchamy siebie nawzajem

2. Mówimy pojedynczo

3.Mówimy we własnym imieniu

4.Każdy ma prawo do własnego zdania

3. Skojarzenia ze słowem komunikacja

Burza mózgów
Uczniowie siedzą w kręgu

Z czym kojarzy ci się słowo "komunikacja interpersonalna". Podawane skojarzenia jedna osoba zapisuje na tablicy..

4.Miniwykład co oznacza komunikacja.

Porozumiewanie się to inaczej słowne lub bezsłowne przekazywanie informacji. Umiejętności porozumiewania się określają stosunki między ludźmi i wpływają na poczucie własnej wartości. Ich brak powoduje samotność, poczucie bezsilności, niezadowolenie z pracy, rozczarowania w życiu osobistym.

Dobra komunikacja sprawia, że młodzi ludzie mogą rozmawiać z dorosłymi na drażliwe tematy w sposób otwarty i nie zagrażający. Trudności w kontaktach z rówieśnikami w wyrażaniu własnych poglądów, zainteresowań i wartości, trudności, trudności w opieraniu się naciskom grupy, a także uczucie skrępowania w różnych sytuacjach społecznych mogą doprowadzić młodego człowieka do zainteresowania się alkoholem i narkotykami. Picie lub palenie będzie wówczas jedyną metodą radzenia sobie w sytuacjach społecznych, alkohol ułatwi kontakt z innymi, a papieros da poczucie przynależności do grupy.

Otwarta komunikacja wzmacnia relacje między ludźmi. Rozmowy z rodzicami na tematy uzależnień zmierzają w jednym kierunku – nastolatki poznają poglądy dorosłych i to pomaga im w podejmowaniu własnych decyzji. Złe relacje z rodzicami, brak kontaktu powoduje osłabienie poczucia własnej wartości, a to może oznaczać potrzebę zależności od innych osób.
Nauczyciel zwraca uwagę, że w rozmowie nie tylko ważne są słowa (komunikacja werbalna), ale także nasze ciało, wyraz twarzy, gesty, które wykonujemy (komunikacja niewerbalna).

Te dwa rodzaje komunikacji wzajemnie się uzupełniają.
 

5. Co usłyszałeś?

Cel Ćwiczenie wprowadzające, szukamy przyczyn różnorodnych efektów (zniekształcenia informacji przekazywanej przez kolejnych nadawców).

Materiały:  12-20 wyrazowy wycinek z gazety, np.:

12 procent 15-letnich dziewcząt dwa razy dziennie czyści zęby.

Przebieg: Uczniowie przekazują sobie informację na ucho.

Ostatnie osoby z rzędów konfrontują na forum to, co usłyszały i zapamiętały.

MÓWIENIE

1.  Co można było zrobić, żeby informacja nie uległa zniekształceniu?

2.  Co wpływa na znaczenie przekazu?

(przekręcanie, niewyraźne mówienie, słaby słuch)

6. "Jak rozumiemy te same sygnały?"

Nauczyciel podaje krótkie określenia i prosi o napisanie na karteczkach ich znaczenia.
- za chwilę
- spóźnić się troszeczkę
- daleko do szkoły
Na tablicy zapisujemy podawane przez uczniów znaczenia tych określeń.
Omówienie zabawy
- Czy wszyscy tak samo pisali? - Dlaczego są różnice?

7.Podsumowanie: Nauczyciel podsumowuje, że używanie niekonkretnych zwrotów może często prowadzić do konfliktów, wyjaśnia w jaki sposób to czego się dzisiaj dowiedzieli przyda się w codziennym funkcjonowaniu.

III „Czy jestem dobrym słuchaczem?”

Czas trwania 45 minut.

Cele ogólne:

·         poznanie cech dobrego słuchacza

·         wyrobienie nawyku prawidłowego, zgodnego z normami komunikowania się;

·         dbanie o kulturę słowa

·         wyrobienie nawyku szacunku w stosunku do rozmówcy

Metody: gry ruchowe, miniwykład

...