WYKŁAD 1 26.02.2003
Etyka - wiedza? , nauka?
Empiria – pozyskana na drodze zmysłów, badana na podmiotach materialnych
Teoria
Wiedza z życia i naukowa
Od Platona: (poznanie, wiedza)
DOKSA - nasza wiedza płynąca z poznania potocznego
EPISTEME – poznanie naukowe (wiedza epistemologiczna)
Droga poznania :
od doksalnego poznania –namysł związany. z regułami itp. – wiedza epistemologiczna
Coś jest nauką ( pewna forma poznania , w wyniku którego możemy rozpocząć działanie, gdy:
1. wskazać musimy na przedmiot poznania naukowego : czym się zajmuje??
2. metoda : jakie sposoby , reguły, żeby tworzyć naukę
3. Aspekt zadania : nasz punkt widzenia na badany przedmiot
4. cel badania : dlaczego , w jakim celu tworzymy nauke?
Każda nauka jest ogólna. Nie ma nauki o konkrecie, nauka bada ogół zainteresowań.
Element indywidualizmu – uszczegółowiamy zjawisko
Interpersonalna komunikacja – ważny element nauki. Muszę posiadać umiejętności jej przekazania, nie może być to zindywidualizowane
- Etyka dotyczy postępowania , działania człowieka, który musi spełniać pewne warunki:
Działanie :
*świadome
*dobrowolne
*odpowiedzialne
- Etyka dotyczy reguł
MORALNOŚĆ – ogół ocen , norm , wzorów, prawideł postępowania w określonych środowiskach i epokach historycznych, etyka obiegowa.( z łac. Moralista= obyczajność)
ETYKA MORALNOŚCI – nauka o moralności, filozofia moralności, określony system etyczny, ogół zasad i norm postępowania obowiązujących w danej epoce i środowisku ( z gr. Ethike – moralność )
WYKŁAD 2 5.03.2003
Etyka jako nauka filozoficzna, która ustala normatywne podstawy i reguły ludzkiego działania przy pomocy wrodzonej człowiekowi zdolności poznawczej.
FILOSOFIA – umiłowanie mądrości – pierwotne znaczenie filozofii
Fileo – kochać
Sofia – mądrość
ARCHE - początek
TEOLOGIA
FILOZOFIA
NAUKI FORMALNE
NAUKI
SZCZEGÓŁOWE
(PRZYRODNICZE)
HUMANISTYCZNE
Mądrość – umiejętność życia, dostrzegania i rozumienia świata.
Filozofowie to raczej mędrcy, przywódcy państwowi próbujący wyjaśnić„dlaczego” jest tak
Filozofia powstaje z DOKSY , dopiero potem przekształca siew „naukę”
Filozofia analizuje wszystko ( np. matematyka – liczby, filologia-język itd.)
Teologia – zajmuje się bytem absolutnym – Bóg
Związki Etyki Z Filozofią:
-Etyka-dziedzina filozoficzna, stawia pytanie dlaczego mam tak postępować i odpowiada i uzasadnia odpowiedz.
ETYKA ( wg. T. Styczeń) – dyscyplina filozoficzna obejmująca zespół zagadnień związanych z określeniem istoty powinności moralnej. ( dobra lub zła moralnego), z determinacją szczegółowej treści ( słuszności), ostatecznym wyjaśnieniu faktu powinności moralnej działania oraz genezą zła moralnego i sposobami jego przezwyciężenia.
MORALNOSĆ – życie moralne –życie ludzkie
Nauka o moralności – nauka opisująca przypadki moralnego postępowania= etologia
Nauka o moralności nie określa co jest dobre a co złe, tylko opisuje to, bo tym zajmuje się Etyka.
Etyka podchodzi do życia w sposób normatywny, ukazuje co jest dobre , a co złe, wydaje o tym sądy i je uzasadnia. „Etyka zajmuje się esencją tego typu działania posługując się kategorią powinności”
„powinienem”- sumienie
Etyka także wyjaśnia dlaczego powinienem tak a nie inaczej, przy czym do tego postępowania odnosi się kat. zła. Ona tłumaczy zło moralne, kiedy występuje, sposoby jego przezwyciężenia.
Etyka to forma doradcy , informatora. Próbuje znaleźć nowe sposoby rozwiązania upadku człowieka np. gdy wybierze zło, pomaga powrotem go umieścić na dobrej drodze
Moralność sama jest życiem, dziedzina życia, wiąze się z działaniem człowieka. Twórcą jest zatem
człowiek(który działa: czyny moralne- dobre, słuszne; czyny niemoralne – złe, niesłuszne ).
W każdym człowieku istnieje pierwotne rozeznanie, odczucia , co jest dobre, a co złe.
BYT – coś co istnieje, bytem jest to co jest. Istnienie to cecha bytu.
„czerwony, jutro, miłośc” –jakaś forma bytu, ale jaka?
Kategorie bytu :
1. SUBSTANCJA – to konkret ( jako byt)
2. ACCIDENS ( Przypadłość- (9 podziałów przypadłości istnieje )) – byt , który nie istnieje w sposób konkretny, czyli samodzielny, tylko przypadkowy.
Dana substancja, byt posiada wiele przypadłości. Przypadłość istnieje w bycie.
DOBRO – to pojęcie pierwotne, niezdefiniowane. Mogę je jedynie wskazać. Dobro jako coś , co człowiek czuje, wybiera, pragnie, chce , pociąga działanie człowieka.
W etyce nie ma argumentu większości, demokracji. Etyka jako nauka nie może być sformalizowana. Dobro jest , istnieje niezależnie ode mnie, poglądów grupy, społeczeństwa. Można tylko błędnie je rozeznać, opatrznie, nie w pełni je rozpoznać.
WYKŁAD 3 12.03.2003
Dobro do strony :
-etyki
-moralności
-antropologiczna strona
*Dobro to to ,co pociąga wolę człowieka
Etyka „ nikomachejska ” Arystotelesa”: „ Każde działanie, postanowienie, zamiar zdaje się zdążać do jakiegoś dobra” – dobro jako cel dążenia, działania.
*Dobro to forma istnienia bytu. Każdy byt posiada pewną rzecz- dobro. Byt jest przyporządkowany woli, wiec jest kategorią dobra.
Stwórca – absolutny, stwarza z niczego
Twórca(człowiek)- tworzy z innego materiału.
Wola każdorazowo wybiera dobro. Zło w działaniu to forma błędnego rozeznania tego ,co pragnie wola.
Ważny jest element rozpoznania – rozum.
Działanie człowieka – sfera wolatywna i rozumowa biorą udział. Jeżeli brakuje tych dwóch elementów to nie jest to całkiem działanie ludzkie.
*Dobro – należyta forma działania człowieka, słuszny czyn ludzki.
Słuszne działanie człowieka względem innych bytów jest przejawem dobra. Dobro ogólne jest niezależne od mojego „widzi mi się”
ARYSTOTELES :
Cele bywają różne- część to działania, a część to ich wytwory, coś odrębnego.
Osiągamy cele, ale pośrednie by dojść do dobra ostatecznego. Do szczęścia dążymy dla niego samego , a nie dla czegoś innego. Czyli człowiek działa , bo chce osiągnąć szczęście.
„norma normatis ” - norma normująca.
Czynem moralnym jest czyn uszczęśliwiający człowieka - eudajmonizm. Ludzie upatrują szczęście w rozkoszach.
Hedonizm – hołdowanie swoim rozkoszom
(Utylitaryzm) formy eudajmonizmu
WYKŁAD 4 19.03.2003
Szczęścia – dobro ostateczne.
Krytyka- ustosunkowanie się do poglądu.
DEONTONOMIZM –Czyn jest moralnie powinny, jeżeli jest wykonywany pod wpływem prawa, rozkazu.
DEON – powinność
NOMOS – prawo
w wersji :
-autonomizmu ( heteronomos) – rozkaz z zewnątrz
-heteronomizmu( autonomos) – ja sam jestem sobie nakazodawcą
IMMANUEL KANTE (1728-1804)
Żył w Królewcu, autor systemu filozoficznego- Kantyzm. Swoje pisma krytyczne zaczął wydawać w wieku 60 lat. –„przebudzenie z drzemki dogmatycznej”, ”przewrót kopernikański” – rzeczy ,byty muszą się podporządkować bytu poznającemu. Człowiek musi poznać świat – realizm poznawczy u Kanta inaczej: świat, przedmioty są takie jakie nasze o nich wyobrażenie. Człowiek krytykuje świat, przedmioty muszą się stosować do naszego poznania – idealizm, istota woli ludzkiej- ale musi być ona wolna.
Kant prezentuje przynajmniej dwojakiego typu sądy:
-apriori – od empirii zależne, doświadczenia ( aprioryczne)
-aposterori – rozumowa, niezależne od doświadczenia.
Kant chce stworzyć etykę opartą na „priori”. Prawo powinno być powszechnie obowiązywalne.
To co wynika z empirii nie może stać się prawem moralnym. Sądy są powszechne i konieczne.
Takie też powinno być prawo moralne na którym ma być oparta etyka.
Jeżeli mamy szukać tego prawa ( powszechnego , obowiązywalnego dla każdego) musi to być prawo oparte na rozumie, pojęte przez czysty rozum, bez elementów empirii, ale z wyciągniętymi z niego sądami apriorycznymi.
Imperatyw kategoryczny, moralny-„ moralna wartość czynu nie leży u skutku”…
Czyny moralne czy nie , nie możemy oceniać jedynie po wynikach, efektach naszego działania.
Najwyższym dobrem dla Kanta jest wolna wola istoty rozumnej. To co jest jej wynikiem działania jest dobre, bo co nie jest jej wynikiem działania jest niedobre.
Prawo którym kieruje się dobra wola należy szukać w samej woli.
„ nie powinienem inaczej postępować tylko tak, abym mógł także chcieć, aby maksyma moja stała się powszechnym prawem” ( Postępuj tak jakbyś chciał żeby wszyscy postępowali ale postępuj tak jak tobie miłe)
Powinienem tak chcieć postępować, bo dlatego – nie ma odpowiedzi na „dlaczego”?? . Kant nie daje uzasadnienia , odnajduje on ową powinność w sobie!!.
Wolna wola nie jest wolna tylko gdy robię co chcę – to jest samowola.
Wolność i wolna wola jest prawdziwie wolna jeżeli realizuję dobro. Wolna wola sama tworzy owe prawo.
„ Winienem prawo przestrzegać jeżeli mam prawo je nie przestrzegać. Nigdy autorytet nie może mi nakazywać czynu i jeżeli czyn jest moralny, to autorytet powinien , winien go nakazać”
WYKŁAD 5 26.03.2003
Źródłem norm moralnych jest osoba.
„Persona est individua substantia, nationals naturae” (Boecjusz)/ Indywidualna substancja natury racjonalnej /
Byt jest szerszym pojęciem w stosunku do substancji.Byty mogą być substancjalne i takie które substancją nie są np. kolor jest bytem , ale nie substancją .
„to oto coś „ – Arystoteles.
Każdy , ja i ty jesteśmy jednostką indywidualną.
NATURA – to istota, esencja, sedno , to to dzięki czemu dany byt jest taki a nie inny.
Cechy konstytutywne – ukazując je ukazujemy istotę bytu, czyli naturę.
Cechą konstytutywna bytu jest jego racjonalność – to ustosunkowanie się do rozumu.
Racjonalność natury – posiadanie przez byt rozumu.
„Kto to jest osoba, a nie co”?
OSOBA to podmiot ( nie rzecz , nie przedmiot) , który realizuje swe istnienie, który realizuje swe niezbywalne godności poprzez , wolność i działanie skierowane ku pogłębieniu swej niezbywalnej godności poprzez akty afirmacji innych osób. Chodzi tu o ukazanie 2 osoby jako na pewnego rodzaju moralny absolut, fundament powtarzania, kreowania wszelkich norm moralnych , osoba jako punkt odniesienia wszelkiego dobra i zła jakie realizuje w swoim życiu.
T. Styczeń – (test dotyczący istoty osoby) – „ Etyka jako … orędzie o godności człowieka”
GODNOŚĆ – to cecha konstytutywna osoby , dzięki czemu osoba to osoba. Wskazać osobę to wskazać i zaafirmować jej godność niezbywalną.
GODNOŚĆ OSOBISTA – godność, wartość , zaszczyt wynikający z posiadanej funkcji, stanowiska, związana ze słowem honoru. Może ja człowiek zaprzepaścić, zdeptać.
GODNOŚĆ OSOBOWA (0soby) – jest niezbywalna. Trwa tak długo jak osoba i odwrotnie.
… „ Osoba to moralny fundament” ….
SOKRATES – ojciec etyki „odkrywca moralności”
„Nie chodzi o to by żyć, tylko by godnie żyć. Nie można się za nikogo narodzić, ale można mu to ułatwić, próbować odkryć siebie w sobie”.
Transcendencja – przewyższanie, górowanie.
„Osoba” – pojęcie szersze od „człowieka” np. Bóg jest osobą
Nigdy jednostka nie ma prawa decydować o poświęceniu kogoś dla innych jednostek. Osoba to moralny byt absolutny.
Zaafirmowac osobę , ofiarę i agresora należy też, oni też posiadają godność., ale osądzić jak zaafirmować ich należy rozumem.
AFIRMACJA – akceptacja, przyjęcie i umiłowanie osoby. To jest właśnie najwyższy szczyt afirmacji!!
Nie ma normy moralnej poza normą osobową.
Absolutna moralność osobowa- największa moralność.
WYKŁAD 6 2.04.2003
V w p.n.e. Ateny – polis – państwo – miasto
Arche – początek
presokratycy, filozofowie jońscy – co było na początku, arche?
Sofiści – wędrowni nauczyciele, pobierający pieniądze za uczenie
Sofizmaty – zdanie, pojęcie nierozwiązywalne, nielogiczne, gwałcą prawidła logiki np. „rogi”, „Elektro”, „łysina”, „kłamca”
Relatywizm prawdy – nie ma prawdy, prawda jest relatywna.
Konwencjonalizm prawdy – człowiek wszystko określa, człowiek decyduje o tym co jest prawdą.
Sokrates zaczepiał ludzi na rynku, rozpytywał się ich o np. dobro, prawdę, sprawiedliwość.
Dialogiem sokratejskim doprowadzał do tego że zaczepiani gubili się w swej wypowiedzi.
Chodziło mu o naukę o cnoty czyli ARETE – przymiot duchowy. moralny człowieka ku czynieniu dobra.
AGATHOS – przymiot człowieka. Gdy człowiek potrafi coś wykonać słusznie jak należy, byt agathos.
KAKOS – zły
Z biegiem czasu agathos zostaje przyporządkowane grupom zawodom, stanowi społ. np. król dobrze rządzi itp. – to ma agate i jest agathos.
Potem ARETE zostaje rozszerzone na wszystkich ludzi. Gdy człowiek dobrze postępuje – ARETE
Cnota to nauka a wiec można jej się nauczyć. A więc ucz się, poznasz ja to zrozumiesz (bo jest zw. z rozumem) jest wiedzą.
Człowiek który wie czym jest dobro będzie postępował dobrze.
Kto pozna dokładnie dobro nie chce czegoś innego wybrać.
W 399 r pne 3 obywateli ateńskich pozwało Sokratesa przed sąd.
Demokracja
demos cratos – lud rządzi
5 osób głosowało za pomocą białych i czarnych (fasolek czy cos w tym stylu). Wszyscy wiedzieli ze rozprawa to tylko była zemsta.
Sokrates nigdy za sofistę nie uważał – podejście do prawdy – Sokrates szukał tej prawdy i ja jakoś odnajdywał, sofiści (relatywizm) uczyli prawdy. Sokrates uczy pewnego optymizmu.
Na dowód kim jest i jaka jest jego rola przywołuje: „wiem że nic nie wiem” – Sokrates to poszukiwacz, nie wykłada nowych prawd, stara się zrozumieć czym jest prawda. Uczy innych o ARETE.
Człowiek który zatraca się w złu niszczy się.
Pomaga narodzić się człowiekowi w człowieku. Człowiek wie czym jest dobro ale nie zdaje sobie z tego sprawy, trzeba mu pomóc.
Kilkoma głosami zostaje skazany.
Czy można zaprzeć się samego siebie i nie głosić prawdy??
WYKŁAD 7 9.04.2003
„Ja się na to narodziłem i na to przyszedłem na świat, aby dać świadectwo Prawdzie”
(J. 18,38)
Sokrates, Jezus – podstawa to prawda i dawanie jej świadectwa.
Vanitas est adaequatio intellecto et res publica – prawda jest to zgodność intelektu, myśli z rzeczą (rzeczywistością) i rzeczą powszechną, pospolitą. Na tej definicji powstaje REALIZM.
Stykam się z bytem, poznaje go, pojawia się myśl, jeżeli ta myśl jest zgodna z rzeczywistością => prawda.
Zakłócenia na linii wypowiedzenia i pomyślenia o rzeczy – BŁĄD
jeżeli „res et intellecto” to wtedy rzecz „podporządkowana myśli mojej” (tak być nie może); prawda uzależniona od moich sądów, prawda to byłaby ja – IDEALIZM.
Człowiek będzie twierdził o istnieniu wszystkiego – Protagoras a Sokrates mówi NIE
Prawda cię określa, szufladkuje, bo ma tylko 1 rozwiązanie, jest totalitarna – to mówi postmodernizm.
...
studia1